Nýtt Helgafell - 01.04.1956, Síða 42

Athugasemdir um Arbók skálda
Árbók skálda hefur nú komið út í tvö ár,
fyrst Ljóð ungra skálda, og síðan Smásögur
ungra höfunda 1940—55, er kom út árið, sem
leið. Eins og frá er skýrt í tilkynningu útgef-
anda fremst í þessu hefti Nýs Helgafeils,
verður Árbókin fjölbreyttari í ár, auk ljóða
og sagna birtir hún nú ritgerðir, tónlist og
myndlist. Hins vegar er tilskilið, að efnið sé
nýtt eða hafi ekki birzt á prenti, fyrr en á ár-
inu, sem líður. Um leið og þess er vænzt, c ð
bókin megi verða all-víðtæk sýnisbók, verð-
ur hún öðrum þræði beint framhald liinna
tveggja fyrri binda.
Ljóð ungra skálda 1944—54 báru með sér,
að flest íslenzk skáld innan fertugsaldurs
höfðu á þessu tímabili haslað sér völl að
einhverju leyti utan íslenzkrar ljóðhefðar, en
hvorki myndað „skóla" né markað ákveðna
stefnu. Slík niðurstaða sannar vitaskuld ekki,
að ákjósanlegast sé að leggja nú alveg nið-
ur rím og stuðla í íslenzkri ljóðagerð, enda
myndu formbyltingarskáldin sjálf alls ekki
halda því fram. Til þess er stofn íslenzkrar
ljóðlistar of sterkur, og þessi nýi vísir alltof
mjór. Bókin sýnir hins vegar, að til eru þegar
svo góð órímuð ljóð á íslenzka tungu, að
engin leið er að amast við þeim tilraunum.
Og af henni er tvím'ælalaust hægt að ráða
aðaleinkenni þeirra nýunga, sem nú eru að
gerast í íslenzkri ljóðagerð og kenna má við
s.l. 10 ár. Sökum aldurstakmarks höfundanna
vantar í safnið höfuðsmann formbyltingar-
innar, Stein Steinar. Þó að furðu lítið beri á
stælingum eftir honum í safninu, er hann
samt það skáld, sem mest áhrif hefur haft á
hina yngri menn með fordæmi sínu. Hins
vegar myndi úrval úr ljóðum Steins hafa
borið safnið ofurliði.
Fæstir varpa hefðbundnum háttum, rími
eða stuðlum með öllu fyrir borð. Beztu ljóð
bókarinnar eru háttleysur, sem jaðra stöðugt
við alþekkt háttbundin form án þess að falla
alveg í farvegu þeirra. Svo er um Kópemíkus
eftir Hannes Pétursson, sem er hugsað eins
og sonnetta og sömuleiðis hið mikla kvæði
Hannesar Sigfússonar, Dymbilvöku, sem er
víða háttbundið og stuðlað. Mest virðast
formbyltingarskáldin þurfa að varast að
lenda alveg út í prósa sbr. t. d.:
Enginn slítur þau bönd,
sem hann er bundinn heimahögum sín-
um. Móðir
þín fylgir þér á götu, er þú leggur
af stað út í
heiminn, en þorpið fer með þér alla leið.
(Jón úr Vör).
Línuskiptingin hér gerir ekki þessar at-
hugasemdir að ljóði: Þær eru að efni og
hrynjandi óbundið mál. Að vísu er yfir þess-
um línum eins og flestu, sem Jón gerir, ein-
hver hugþekkur blær, sem er fremur í ætt
við ljóð en prósa.
Ennfremur verður sumum hált á því að
fara gálauslega með stuðla:
Ást þeirra var „sem ilmur hvítra
blóma",
og andvarinn fléttar sínum mjúku
höndum
reipi sem fúnar undir rjáfri og
súð.
(Hannes Sigfússon).