Dagblaðið Vísir - DV - 03.10.2007, Síða 14

miðvikudagur 3. október 200714 Listasafn Einars Jónssonar DV
Listasafn
einars Jónsson
ar
Það er mjög s
érstök tilfinnin
g að
ganga inn á Lis
tasafn Einars Jó
nsson-
ar. Þegar gengið
er inn um aðal
dyrnar
frá Eiríksgötu e
r komið inn í li
tla for-
stofu með hvítu
m og svörtum
flísum
á gólfinu, veggi
rnir eru gulir. A
ðalsal-
urinn mætir ge
stum svo skem
mtilega
blár. Júlíana Go
ttskálksdóttir, li
stfræð-
ingur og forstöð
umaður safnsin
s, segir
salinn aldrei ha
fa verið hvítan
eins og
svo algengt er í
söfnum. „Salur
inn var
upphaflega má
laður dökkrauð
brúnn
að ósk listama
nnsins.“ Listasa
fn Ein-
ars Jónssonar va
r opnað árið 192
3. „En
sagan á bak við
safnið er lengri
en hún
hefst í rauninni
í kringum 1909
,“ segir
Júlíana. „Einar f
ór til Kaupmann
ahafn-
ar ungur maðu
r og hóf sinn fe
ril þar.
Hann tók þátt í
sýningum og re
yndi að
vinna fyrir sér þ
ar í borg. Það g
ekk nú
svona upp og o
fan. Árið 1908 fó
r hann
að huga að því a
ð koma heim af
tur. En
þá stóð hann fra
mmi fyrir þeim
vanda
að koma heim þ
eim stóru verku
m sem
hann hafði unn
ið í Kaupmanna
höfn.“
Skilyrðisbundin
gjöf
Einar gat auðvi
tað ekki flutt sjá
lfur
frá Kaupmanna
höfn án verka s
inna. „Í
ársbyrjun 1909 s
endir hann Alþin
gi bréf
þar sem hann b
ýður þjóðinni ve
rkin að
gjöf með því sk
ilyrði að þau yr
ðu flutt
heim á kostnað
Landssjóðs. Og
að það
yrði jafnframt b
yggt yfir verkin
. Þetta
var nú dálítið m
ikið fyrir fátækt
land
og því var þess
i hugmynd í bi
ðstöðu.
Það var ekki fyrr
en fimm árum s
einna,
1914, að Alþing
i samþykkti að
þiggja
gjöf Einars me
ð til settum s
kilyrð-
um. Einar fer þá
ásamt unnustu
sinni,
Önnu Jörgensen
, til Íslands 1914
, dag-
inn áður en fyrri
heimsstyrjöldin
hefst,“
segir Júlíana og
leggur áherslu á
að Ein-
ar og Anna hafi
rétt sloppið yfi
r hafið.
Þegar til Ísland
s var komið stó
ð Ein-
ar frammi fyrir
því að finna saf
ni sínu
lóð. Júlíana segi
r frá því að honu
m hafi
boðist lóðin þar
sem Þjóðleikhú
sið nú
stendur. „Líkleg
a hefur honum
þótt sú
lóð heldur lítil fy
rir það sem han
n hafði
í huga og afþa
kkaði hann go
tt boð.
Skólavörðuholti
ð varð svo seinn
a fyrir
valinu.“ Einar fé
kk Guðjón Samú
elsson
arkitekt, síðar h
úsameistara rík
isins, til
að teikna húsið
en þær teiknin
gar eru
enn til. „Það sl
itnaði hins veg
ar upp
úr samstarfi þe
irra og úr varð
að Ein-
ar Erlendsson te
iknaði húsið eft
ir hug-
myndum Einar
s Jónssonar en
báðir
undirrituðu teik
ningarnar. Það
er því
oft talað um List
asafn Einars Jón
ssonar
sem stærsta skú
lptur Einars.“
Stórhuga listama
ður
Á þeim tíma se
m Listasafn Ein
ars
Jónssonar reis
á Skólavörðu
holtinu
voru þar engar
byggingar að f
rátaldri
Skólavörðunni.
En framsýnir
menn
höfðu þó þegar
sterkar skoðan
ir á því
hvað ætti að rísa
á holtinu. „Það
kemur
fram í endurmin
ningum Einars a
ð hann
hafi séð fyrir sér
menningarhver
fi með
kirkju, söfnum
og háskóla. Jaf
nframt
eru til skipula
gsuppdrættir G
uðjóns
Samúelssonar
að Skólavörðuh
oltinu
frá þessum sam
a tíma.“ Með þ
ví að
rölta um Lista
safn Einars Jón
ssonar
kemur það glög
glega í ljós að Ei
nar var
mjög stórhuga m
aður. Á safninu m
á sjá
á módeli að han
n hafði stórar og
miklar
hugmyndir að
Hallgrímskirkju
. Einar
hugsaði sér eig
ið safn auk þes
s mun
stærra í sniðum
. Það sem við þe
kkjum
í dag er aðeins ö
rlítil eining af þ
ví sem
hann hafði hugs
að sér. „En eftir þ
ví sem
fjárráð leyfðu st
ækkaði Einar sa
fnið til
beggja hliða.“ E
ins og áður seg
ir var
safnið fyrst opna
ð almenningi ár
ið 1923
eða sjö árum e
ftir að Einar og
Anna
Jörgensen gengu
í hjónaband. Ná
kvæm
dagsetning er 2
4. júní, á Jónsm
essu.
„Það er öruggl
ega engin tilvil
jun að
Einar hafi valið
þessar dagsetn
ingar.
Í öllum verkum
Einars mjá sjá
hvað
hann notast m
ikið við táknfr
æðina.
Hann leitaði in
nblásturs í norr
ænum
og grískum go
ðsögnum, þjóð
sögum
og í Biblíunni.
Hann var þó
enginn
myndskreytir, he
ldur vann hann
á mjög
sjálfstæðan hát
t úr þessum áh
rifum.“
Listasafn Einar
s Jónssonar er
opið í
vetur á laugardö
gum og sunnud
ögum.
Fyrsta sunnuda
g í mánuði er ó
keypis
aðgangur. Sjón e
r sögu ríkari.
stærsti skúlptur h
ins stórhuga lista
manns
LiStaSafn Eina
rS JónSSonar
svona hugsaði ei
nar sér safnið upp
haflega. ef vel er
að
gáð sést að einun
gis var byggður l
ítill hluti af uppha
f-
legri hugmynd ei
nars; sú minnsta
sem lokar hringn
um í
miðjunni.
auSturSaLuri
nn
Önnur viðbyggin
g einars sem var
líka eitt sinn vinn
ustofa hans.
Þarna eru stundu
m haldnir tónleik
ar en salur þessi þ
ykir hafa
einstakan hljómb
urð.
aðaLSýningaS
aLurinn
Í aðalsal safnins e
ru frumgerðir af f
rægustu verkum
einars. Á
þessari mynd sjáu
m við til dæmis v
erkin tímann, ing
ólf
arnarson og Öldu
aldanna. verkin e
ru öll frá fyrsta ár
atug
síðustu aldar.
VinnuStofa Ei
narS, SíðuStu
StarfSár han
S
Þessi viðbygging
var byggð í stríði
nu og þarna var v
innustofa einars s
íðustu starfsár ha
ns. Í salnum eru ó
tal skúlptúrar stó
rir sem
smáir auk ýmissa
smámuna sem v
oru í eigu Önnu o
g einars ásamt sk
issubókum og út
skurðarmunum li
stamannsins.
Einar þakkar f
yrir Sig
gerda Hanson, gó
ðvinur einars, átt
i frumkvæðið að
því að
safna fé fyrir húsa
kynnum safnsins
. einar þakkaði fy
rir sig
með því að útbúa
þessa töflu sem p
rýddi lengi vel að
alsýn-
ingarsal safnsins.
af nöfnunum á t
öflunni að dæma
voru
þetta betri borga
rar þess tíma.
JúLíana gottS
káLkSdóttir
Listfræðingur og
forstöðumaður s
afnins veitti
fróðlega og skem
mtilega leiðsögn
um safnið.