Fréttatíminn - 24.01.2014, Blaðsíða 46

46 matur & vín Helgin 24.-26. janúar 2014
Flatkökur og rúgbrauð frá Gæðabakstri/Ömmubakstri
á þorrabakkann!
Gæðabakstur / Ömmubakstur ehf • Lynghálsi 7 • 110 Reykjavík
Þ etta er alls ekki galinn tími fyrir þennan drykk. Það er smá hvítvíns-mysustemn-ing í miðinum og ég gæti trúað því að
það sé sniðugt að dreypa á honum með sumu
af þorramatnum. Þetta gæti passað með súra
slátrinu,“ segir Stefán Pálsson, sagnfræðingur
og bjóráhugamaður.
Í tilefni þorra sem gengur í garð í dag setur
Borg brugghús á markað mjöðinn Kvasi. Eins
og greint var frá í Fréttatímanum í síðustu viku
er Kvasir bruggaður úr hunangi, er níu prósent
að styrkleika og þykir minna nokkuð á hvítvín.
Mjöður á því lítið skylt við bjór.
Nafnið Kvasir kemur úr norrænni goðafræði
en mjöður er oftast tengdur við forfeður okkar,
víkingana. Í Egils sögu er til að mynda greint
frá því að á ferðalögum Egils Skallagrímssonar
erlendis taldi hann sjálfsagt að höfðingjar bæru í
hann mjöð. Stefán segir að fari því vel á því núna
að Ölgerð Egils Skallagrímssonar standi í fram-
leiðslu á miði.
„Það er ekki fullljóst hvernig þessi mjöður
sem Egill og félagar drukku var. Eins og oft
er með hversdagslegt handverk þá er það ekki
mikið að rata inn í heimildirnar. Í seinni tíð hefur
talsverður iðnaður verið bæði í bjór- og mjaðar-
gerð þar sem ýmsir aðilar reyna að selja vörur
sem þeir segja nákvæmlega eins og menn voru
að drekka fyrir mörg hundruð árum. Ég held
að menn séu ansi oft að giska í eyðurnar,“ segir
Stefán.
Stefán segir Íslendingar séu gjarnir á að hræra
saman hugtökunum bjór og miði. Munurinn sé
þó skýr; bjór er bruggaður úr korni en í miði er
sterkjugjafinn hunang. „Þessi misskilningur
er sjálfsagt sprottinn frá Íslendingasögunum.
Ég get ímyndað mér að flestir Íslendingar haldi
að mjöður hafi verið bjór, jafnvel fínasti og
flottasti bjórinn tengdur við kónga og höfð-
ingja. Það tekur pínu „spönkið“ úr þessu
að mjöður hafi í raun verið Breezer síns
tíma.“
Stóra spurningin er svo hvort
mjöður hafi verið bruggaður hér á
landi fyrr á öldum? Eða hvort Kvasir
sé fyrsti íslenski mjöðurinn?
„Það þarf mikið magn af hunangi
í mjaðargerð. Það hefur varla verið
á færi annarra en þeirra ríkustu
að verða sér úti um það í tunnuvís.
Og það er ekki hægt að skjóta loku
fyrir það að einhverjir íslenskir auð-
menn á fyrstu öldum Íslandsbyggð-
ar hafi látið senda sér hunangstunnu
og bruggað mjöð. Það eru hins vegar
engar heimildir um það og persónu-
lega finnst mér það ekki líklegt. Mér
finnst líklegra að menn hafi drukkið
mjöð erlendis eða hingað til lands hafi
borist lítilræði af brugguðum miði.“
Þannig að þú telur líkur á að Kvasir
gæti verið fyrsti mjöðurinn?
„Já, það verður að teljast afskaplega lík-
legt. Menn voru bruggandi bjór hér í stórum
stíl. Hér var kornrækt sem Íslendingar voru
að bisa við frameftir miðöldum þangað til það
var orðið of kalt. Það korn var allt of verðmætt
í brauð og grauta, það fór allt í bjór. Hér á landi
hefur aldrei verið nein náttúruleg hunangsfram-
Fyrsti íslenski mjöðurinn?
Borg brugghús sendir frá sér mjöðinn Kvasi nú þorra. Sagnfræðingurinn og bjóráhugamaður-
inn Stefán Pálsson segir engar heimildir um að mjöður hafi verið bruggaður af forfeðrum
okkar og Kvasir sé því að líkindum fyrsti íslenski mjöðurinn.
Forfeður okkar víkingarnir drukku mjöð úr horni en nútímamaðurinn
virðist halda að mjöður sé bjór. Það er mikill misskilningur, mjöður var
Breezer þess tíma. Teikning/Hari