Sveitarstjórnarmál - 01.09.2003, Blaðsíða 38

Málefni aldraðra og ferskir vindar
Lífsorka - bók um lífsstíl,
starfslok og góða heilsu
Þórir S. Guðbergsson skrifar um málefni aldraðra og bókina Lífsorku, bók um lífsstíl, starfslok og góða heilsu.
Frá vöggu til grafar
Segja má að ferli öldrunar hefjist við getn-
að. Alla ævi skipta erfðir miklu máli og
fylgja okkur frá vöggu til grafar. En fylgi-
fiskar fæðingar eru fleiri en erfðir. Fjöldi
þátta hefur áhrif á lífsferlinu og má nefna
augljósa þætti eins og uppeldi, öryggi (ör-
yggisleysi), hlýtt viðmót (eða hranalegt),
áhrif félaga, skóla, menntastofnana,
íþrótta- og æskulýðsfélaga og möguleika
okkar í sköpun og þróun menningar lands
og sveitarfélaga.
Um nokkurra ára skeið hafa sveitar-
stjórnir í Noregi skipað sérstök öldungaráð
sem setið hafa alia fundi stjórnar sveitarfé-
lagsins þar sem málefni aldraðra hafa ver-
ið rædd. Sums staðar hefur tilraunin gefist
mjög vel og ferskir vindar blásið þar sem
frumkvæði fullorðinna hefur fengið að
njóta sín. Annars staðar hefur hún gengið
miður. Hér skiptir máli: Veldur hver á
heldur - með hvaða viðhorfi er gengið til
starfa.
Undirrituðum gafst færi á að ritstýra
Fréttabréfi um málefni aldraöra, sem
Reykjavíkurborg gaf út um þriggja ára
skeið á 9. áratug 20. aldar. í ritstjórn sátu
meðal annarra þrír lífeyrisþegar hvert ár.
Vinnan var sem endranær með reyndu og
lífsglöðu fólki bæði gefandi og ögrandi,
skemmtileg og lærdómsrík, en erfið fyrir
alla aðila.
Fjöldi sveitarfélaga hefur verið reiðubú-
inn að reyna „eitthvað nýtt" í málaflokki
aldraðra og sumir farið ótroðnar slóðir.
Aldrei gerist neitt markvert ef engin
áhætta er tekin. Það er skoðun mín að
ferskir vindar muni blása á íslandi innan
tíðar auðnist stjórnvöldum að nýtá
reynslu, þekkingu og hæfileika fullorðinna
í mikiu ríkari mæli en nú er gert. Sömu-
leiðis má ítreka að sem flestir aðilar innan
sveitarfélags taki höndum saman, bryddi
upp á nýjungum og taki áhættu. Öllum
leyfist að gera skissur eða láta hugmynda-
flugið hlaupa með sig í gönur. Af öllu má
læra. Betra er að vera sveigjanlegur og
hugmyndaríkur og gera vitleysur öðru
hverju en að vera þröngsýnn og fastheld-
inn og halda að maður sé alltaf að
gera rétt!
Lífsorka og lífsgleði
Sennilega má telja eðlilegt og sanngjarnt
að sérhvert sveitarfélag spyrji hvernig sam-
starfi og samvinnu sé háttað innan sveitar-
félagsins, milli stjórnar þess annars vegar
og hins vegar félaga, félagasamtaka, safn-
aða, Rauða kross félaga, kvenfélaga,
Lionsklúbba, félags eldri borgara og fleiri
aðila. Hverjir eru með einhvers konar
þjónustu eða starf fyrir og með öldruðum,
hvernig er því háttað, hver eru tengsl inn-
byrðis milli félaga? Hvernig skarast verk-
efni og hvernig nýtast dýrmætir starfskraft-
ar?
Eru eftirlaunaþegar búnir undir efri
árin, er þeim Ijóst hve gefandi og gæfuríkt
sjálfboðaliðsstarf getur verið? Er skólayfir-
völdum Ijóst hvernig unnt er að nota frá-
sagnarhæfileika aldraðra í sveitarfélaginu í
mörgum greinum skólastarfs?
Þannig mætti lengi telja og er bent á
margar hagnýtar hugmyndir í bókinni Lífs-
orku. Hugmyndaauðgi eru engin takmörk
sett. Mörg sveitarfélög búa yfir mikilli
reynslu sem þau gætu miðlað öðrum og
mörg sveitarfélög gætu sameinast um
ákveðin verkefni. Fyrir tveimur árum voru
sett á laggirnar námskeið fyrir eftirlauna-
þega á vegum Kennaraháskólans í Bergen,
en markmið námskeiðanna var að kynna
ritlist og Ijóðlist og hvetja nemendur til að
setja á blað hugsanir, reynslu, skoðanir og
viðhorf. lnnan tíðar reyndust námskeiðin
svo vinsæl, að nágrannasveitarfélögin ósk-
Bókin Lífsorka hefur meöal annars að geyma
margar hagnýtar hugmyndir um samstarf aldraðra
og sveitarfélaganna.
Þórir S. Cuðbergsson.
uðu eftir öðrum eins og ákveðið var að
stofna embætti lektors sem sæi um nám-
skeið í öllu Hordalandfylki um tveggja ára
skeið. Nú þegar hafa verið gefin út fjögur
rit eftirlaunaþega sem ávöxtur þessara
námskeiða.
Sköpunarþrá er okkur í blóð borin. Við
tölum um ritlist, Ijóðlist, myndlist, frásagn-
arlist, útsaumslist, prjónlist, leiklist svo
nokkuð sé nefnt. Sú reynsla sem við fáum
í hvers kyns sköpun er ein dýrmætasta
reynsla sem við öðlumst í lífinu.
Engum dettur í hug að einn góðan veð-
urdag, þegar fólk hættir launavinnu, þá
hverfi því gjörsamlega allir hæfileikar. En
stundum þarf að laða fram hæfileika fólks,
örva það til dáða og hvetja til þess að láta
drauma sína rætast allt til hinstu stundar.
Með því móti, ásamt mörgu öðru, hjálp-
um við hvert öðru til að varðveita lífsork-
una og auka lífsgleðina sem eru megin-
þættir í forvarnastarfi og eiga hvað stærstan
þátt í að varðveita góða heilsu og líðan.
Það er lítill vandi að skammast og
nöldra eða tuldra í eigin barm, en meiri
vandi að vinna jákvætt, skipuleggja skref
fyrir skref og horfa fram á veginn með
raunsæju, björtu hugarfari.
38