Morgunblaðið - 09.11.2011, Blaðsíða 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 9. NÓVEMBER 2011
Forlagið Lestu.is, sem stendur að
samnefndum hljóðbókavef, endur-
útgefur um þessar mundir í fallegri
bók fyrsta hluta klassískrar skáld-
sögu Vestur-Íslendingsins Jóhanns
Magnúsar Bjarnasonar (1866-1945),
Eirík Hansson. Skáldsagan kom út
á árunum 1899 til 1903 og nefnist
fyrsti hlutinn Bernskan. Greint er
þar frá brottför ungrar söguhetj-
unnar frá Íslandi og fyrstu árunum
í framandi landi.
Þá kemur einnig út Dagbók vest-
urfara, 1902-1918, fyrsta bindi af
þremur með dagbókarskrifum Jó-
hanns Magnúsar, en þær eru varð-
veittar á Landsbókasafninu og lýsa
einstöku samfélagi Vestur-
Íslendinga.
Ingólfur B. Kristjánsson, ritstjóri
hjá Lestu.is, segist hafa fengið hug-
myndina að endurútgáfunni á Ei-
ríki Hanssyni við lestur á grein
Gyrðis Elíassonar um Jóhann
Magnús. „Þetta er stórmerkilegt og
fallegt verk, sem fjallar um flutning
frá landinu og talar á margvíslegan
hátt inn í þá tíma sem við lifum í
dag,“ segir hann. Ingólfur segir að
Gyrðir hafi sagt sér frá dagbókum
Jóhanns Magnúsar, en höfundurinn
vildi sjálfur meina að þær væru
með því besta sem hann hefði skrif-
að og dreymdi um að þær kæmu út
á Íslandi. Nú verður loksins af því.
„Þetta er mjög jákvæður texti og
gríðarleg heimild um skáldið og líf
Vestur-Íslendinganna,“ segir Ing-
ólfur. Baldur Hafstað ritar formála
að Eiríki Hanssyni og Dagbókum
vesturfara, auk þess sem skrif
Gyrðis um höfundinn eru endur-
prentuð.
Stefnt er að því að annar hluti
dagbókanna og sögunnar um Eirík
Hansson komi út á degi íslenskrar
tungu á næsta ári og lokabindi
beggja bókanna fyrir jólin að ári.
Ein kunnasta saga Kristmanns
Lestu.is endurútgefur einnig
eina kunnustu skáldsögu Krist-
manns Guðmundssonar, Morgunn
lífsins, en hún var fyrsta saga hans
sem kom út á íslensku, árið 1932, og
hafði komið út í Noregi þremur ár-
um fyrr. Morgunn lífsins kom út
víða um lönd, þar á meðal í mörgum
útgáfum í Þýskalandi.
„Morgunn lífsins er frábær saga
og merkileg; aðalpersónan Halldór
Bessason er mjög áhugaverður kar-
akter,“ segir Ingólfur. Kvikmynd
var á sínum tíma gerð eftir sögunni
í Þýskalandi og verður hún sýnd í
Bíó Paradís 20. nóvember.
Gefa út skáldsögur
Jóhanns og Kristmanns
Jóhann Magnús Dagbækur hans
eru gefnar út í fyrsta skipti.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Kristmann Morgunn lífsins var
þýdd á meira en 30 tungumál.
 Dagbók vest-
urfara kemur út í
fyrsta skipti
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
Ný íslensk-skandinavísk veforðabók
sem nefnist ISLEX verður opnuð
við hátíðlega athöfn í Norræna hús-
inu kl. 16.00 miðvikudaginn 16. nóv-
ember, á degi íslenskrar tungu.
„Þetta er stórkostlegur áfangi sem
á sér langa sögu, en hugmyndin að
þessu kviknaði upp úr 1990 þegar
menn létu sig dreyma um að vinna
íslensk-sænska orðabók. Síðan vatt
þetta upp á sig,“ segir Halldóra
Jónsdóttir, verkefnisstjóri á Stofn-
un Árna Magnússonar sem haldið
hefur utan um vinnslu orðabók-
arinnar hérlendis í nánu samstarfi
við Þórdísi Úlfarsdóttur sem er rit-
stjóri íslenska hlutans. Aðgangur að
orðabókinni er ókeypis á vefnum:
www.islex.hi.is.
Geymir 50 þúsund orð
Að sögn Halldóru er ISLEX
margmála orðabókarverk með ís-
lensku sem viðfangsmál og sænsku,
norskt bókmál, nýnorsku og dönsku
sem markmál. „Færeyska mun inn-
an skamms bætast í hóp þýðing-
armálanna auk þess sem áhugi er
fyrir því að hafa finnsku með líka,“
segir Halldóra. ISLEX er sam-
starfsverkefni fjögurra norrænna
stofnana, Stofnunar Árna Magn-
ússonar í íslenskum fræðum í
Reykjavík, Institutionen för
svenska språket við Háskólann í
Gautaborg, Institutt for lingvist-
iske, litterære og estetiske studier
við Háskólann í Bergen og Det
Danske Sprog- og Litterat-
urselskab í Kaupmannahöfn, en
snemma árs bættist færeyska við
tungumálin í ISLEX með aðild
Fróðskaparseturs Færeyja.
„ISLEX-orðabókin er fyrsta raf-
ræna orðabókin sem tengir saman
mörg norræn mál. Hún hefur að
geyma um 50.000 flettur og þýð-
ingar á þeim. Orðabókin lýsir ís-
lensku nútímamáli þar sem áhersla
er lögð á að sýna fjölbreytileg orða-
sambönd, fasta orðanotkun og
dæmi með þýðingum á markmálin,“
segir Halldóra.
Tryggja þarf
rekstrarfjármagn
Spurð hverjum bókin muni nýtast
segir Halldóra ISLEX hannaða til
að geta þjónað þörfum ólíkra not-
endahópa. „Það hefur lengi vantað
íslensk-sænskar og íslensk-norskar
orðabækur auk þess sem íslensk-
danska orðabókin var mjög lítil, þ.e.
inniheldur fá orð. ISLEX er því
mikill fengur fyrir nemendur á öll-
um skólastigum, þýðendur og al-
menning sem þarf eða vill geta
skrifað á Norðurlandamáli,“ segir
Halldóra og tekur fram að ISLEX
feli í sér mikilvægt framlag til þess
að styrkja menningartengsl og efla
málskilning á milli Norðurlanda-
þjóðanna. Bendir hún á að þetta
endurspeglist í fjárframlögum og
öðrum stuðningi stjórnvalda og nor-
rænna sjóða við verkefnið.
„Framlag ríkisstjórnar Íslands til
ISLEX á árunum 2005-2011 var 65
milljónir króna, en mótframlag
Stofnunar Árna Magnússonar hefur
verið annað eins,“ segir Halldóra.
Bendir hún á að það hafi komið í
hlut Íslendinga að leiða samstarfið
sem komi til af því að frumkvæðið
að gerð veforðabókarinnar hafi
komið frá Íslandi. „Þannig hefur ís-
lenska ritstjórnin borið ábyrgð á
viðfangsmálinu sem og mótun og
þróun gagnagrunnsins fyrir IS-
LEX. Síðan var vinna við mark-
málin í umsjón og á ábyrgð rit-
stjórna í hverju landi fyrir sig,“
segir Halldóra og tekur fram að alls
hafa um 30 sérfræðingar og þýð-
endur unnið að verkefninu síðast-
liðin 6 ár.
Spurð hvernig vefnum verði við-
haldið eftir opnun segir Halldóra
það taka mið af fjármagni. „Fjár-
veitingu íslenska ríkisins lýkur með
opnun vefjarins en auðvitað er
nauðsynlegt að viðhalda veforð-
abókinni, bæði innihaldi hennar og
tölvukerfinu, til að upplýsingar dagi
ekki uppi á vefnum,“ segir Halldóra
og tekur fram að þar sem ekkert
fjármagn sé fast í hendi sé framtíð
ISLEX sem standi ótrygg, en allar
ofangreindar stofnanir vinni að því
hörðum höndum að reyna að
tryggja áframhaldandi fjármagn.
Styrkir norrænu
menningartengslin
 Ný ókeypis íslensk-
skandinavísk veforða-
bók senn opnuð
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Áfangi Halldóra Jónsdóttir verkefnisstjóri og Þórdís Úlfarsdóttir ritstjóri.
Í jólablaðinu í ár komum við víða við,
heimsækjum fjölda fólks og verðum
með fullt af spennandi efni fyrir alla
aldurshópa.
Pöntunartími auglýsinga er fyrir klukkan 16
mánudaginn 21. nóvember.
Nánari upplýsingar veitir Katrín Theódórsdóttir
í síma 569 1105, kata@mbl.is
JÓLABLAÐIÐ
Morgunblaðið gefur út
stórglæsilegt jólablað
laugardaginn 26. nóv. 2011
–– Meira fyrir lesendur
Uppáhalds
jólauppskriftirnar.
Uppskriftir að ýmsu
góðgæti til að borða á
aðventu og jólum.
Villibráð.
Hefðbundnir jólaréttir og
jólamatur.
Smákökur.
Eftirréttir.
Jólakonfekt.
Grænmetisréttir og
einnig réttir fyrir þá sem
hafa hollustuna í huga
þegar jólin ganga í garð.
Jólasiðir og jólamatur í
útlöndum
Jólabjór og vínin.
Gjafapakkningar.
Tónlistarviðburðir, söfn,
kirkjur á aðventu
og í kringum jólahátíðina.
Kerti og aðventukransar.
Jólagjafir
Heimagerð jólakort.
Jólaföndur.
Jólabækur og jólatónlist.
Jólaundirbúningur með
börnunum.
Margar skemmtilegar
greinar
sem tengjast þessari
hátíð ljóss og friðar.
Ásamt fullt af öðru
spennandi efni.