Morgunblaðið - 03.05.2012, Page 15

FRÉTTIR 15Innlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. MAÍ 2012
FRÉTTASKÝRING
Una Sighvatsdóttir
una@mbl.is
Reynslan af fyrsta Landsdómsmáli
sögunnar sýnir að full ástæða er til
þess að gera breytingar á því fyrir-
komulagi sem lögin um landsdóm
kveða á um. Um þetta eru þau Ró-
bert Spanó, prófessor lagadeildar
Háskóla Íslands, Sigríður Friðjóns-
dóttir ríkissaksóknari og saksóknari
Alþingis í málinu gegn Geir Haarde
og Friðrik Árni Friðriksson Hirst,
aðstoðarmaður verjanda Geirs
Haarde, öll sammála, miðað við það
sem fram kom á málstofu sem Laga-
stofnun HÍ og Orator stóðu fyrir um
dóm Landsdóms í gær.
Lokaorðið alltaf hjá Alþingi
Sigríður og Friðrik Árni sögðu
bæði ljóst að ýmsu þyrfti að breyta
varðandi Landsdóm. Friðrik Árni
gagnrýndi m.a. að ekki hafi farið
fram sérstök rannsókn af hálfu sak-
sóknara áður en ákæra var gefin út.
Ákæra Alþingis byggðist á athugun
Rannsóknarnefndar Alþingis, en
hún var að sögn Friðriks Árna að-
eins almenn stjórnsýsluúttekt, og
„gat því augljóslega ekki komið í
stað sakamálarannsóknar“.
Friðrik sagði að með því fyrir-
komulagi sem lögin um Landsdóm
geri nú ráð fyrir sé varla um annað
að ræða en að gagnaöflun verði til
þess eins að „hlaða undir málflutn-
ing saksóknara“ og geti ekki verið
hlutlaus. „Saksóknari á væntanlega
alltaf þann kost að segja af sér.
Einnig getur hann lagt það til við Al-
þingi að hætta við málið, en það
breytir því ekki að Alþingi hefur
lokaorðið,“ sagði Friðrik Árni.
Samkrull lögfræði og pólitíkur
Róbert Spanó sagðist beinum orð-
um þeirrar skoðunar að afnema eigi
ákæruvald Alþingis, þannig að mál
fyrir Landsdómi verði höfðuð á
sama grundvelli og önnur sakamál.
Til þess þyrfti að breyta 14. grein
stjórnarskrárinnar, þar sem segir að
Alþingi geti kært ráðherra fyrir
embættisrekstur þeirra.
Í gildandi kerfi um Landsdóm er
að sögn Róberts á ferðinni samkrull
lögfræði og pólitíkur, sem hafi verið
mun meira viðurkennt í upphafi 20.
aldarinnar en það er í dag. Í samtali
við Mbl.is eftir málstofuna sagði Ró-
bert að ákæra í sakamáli þurfi að
byggjast á faglegu og yfirveguðu
lögfræðilegu mati. Núverandi kerfi
bjóði eðli málsins samkvæmt þeirri
hættu heim að önnur sjónarmið
dragist inn í það mat.
Hefðir ekki ofar stjórnarskrá
Niðurstaða dómsins er að sögn
Róberts m.a. staðfesting á því að
venja mótist ekki á vettvangi hand-
hafa ríkisvaldsins, í andstöðu við
stjórnarskrána. Bar hann þetta sam-
an við málskotsrétt forseta skv. 26.
grein stjórnarskrár og sagði að þótt
forsetar hafi í áratugi ekki beitt
þeirri grein hafi sú venja ekki komið
í veg fyrir að henni væri síðar beitt.
Dómurinn staðfesti að hið sama
eigi við um 17. grein sem Geir var
dæmdur fyrir að brjóta. Þannig að
þótt venja hafi myndast á ráðherra-
fundum myndi sú venja ekki hafa
réttaráhrif sem breyti fyrirmælum
17. greinar stjórnarskrárinnar.
Fordæmi fyrir ráðherra
Róbert sagði jafnframt að ganga
verði út frá því að dómurinn í máli
Geirs Haarde, sem er sá fyrsti sem
fellur í Landsdómi, geti haft töluvert
fordæmisgildi fyrir störf ríkis-
stjórna framtíðarinnar, og sér-
staklega fyrir störf forsætisráð-
herra. Ljóst sé af niðurstöðunni að
þegar kemur að sakamálum muni
dómendur leggja út frá því hvað
stendur í stjórnarskránni, en ekki
hvaða hefðir hafi myndast á starfs-
vettvangi stjórnmálanna. „Það ein-
faldlega þýðir að stjórnmálamenn,
þeir verða að fara að lesa stjórnar-
skrána,“ sagði Róbert. Þeir geti ekki
skýlt sér á bak við starfsvenjur þeg-
ar reynir á hina lagalegu ábyrgð.
„Ég held að það sé mikilvægt að
stjórnmálamenn temji sér
ekki þau vinnubrögð að venj-
ur og hefðir sem myndist í
stjórnmálalífinu séu endi-
lega hinn rétti skilningur á
því hvað stjórnarskráin býð-
ur. Þar verður fyrst og
fremst að skoða orð stjórn-
arskrárinnar, og þá merk-
ingu sem af henni
leiðir.“
Lögum um Landsdóm verði breytt
 Saksóknari og aðstoðarmaður verjenda Geirs Haarde segja að breyta þurfi fyrirkomulagi Lands-
dóms  Óæskilegt samkrull lögfræði og pólitíkur  Dómurinn lexía fyrir stjórnmálamenn framtíðar
Morgunblaðið/Golli
Grágás Róbert, Sigríður og Friðrik Árni fluttu mál sitt undir vökulu auga háæruverðugrar gæsar Orators.
Sigríður Friðjónsdóttir sagðist í
gær telja að Landsdómi hefði
verið í lófa lagið að sakfella
Geir Haarde samkvæmt 141.
grein almennra hegningarlaga,
líkt og gerð var varakrafa um.
Sagðist hún ósátt við meðferð
dómaranna á þeirri kröfu.
Umrædd grein kveður á um
að opinber starfsmaður, sem
gerist sekur um stórfellda eða
ítrekaða vanrækslu eða hirðu-
leysi í starfi sínu, skuli sæta
sektum eða fangelsi allt að 1
ári. „Það þýðir víst ekki að
deila við dómarana, allra síst
ef þeir eru níu, en það má
samt rökræða niðurstöðuna og
það er mín skoðun að það
hefði átt að sakfella fyrir 141.
grein almennra hegningar-
laga,“ sagði Sigríður. Hún
sagðist ósammála því að Geir
hafi ekki getað haldið uppi
vörnum um þetta ákvæði vegna
þess að saksóknari hafi ekki
reifað málið með fullnægjandi
hætti. Sigríður benti á að dóm-
urinn hafi komist að þeirri
niðurstöðu að sannað teljist að
stórfelld hætta hafi steðjað að
íslenskum fjármálastofnunum
og heill ríkisins og að Geir hafi
hlotið að vera sú hætta ljós. Á
honum hafi sem forsvars-
manni ríkisstjórnarinnar
hvílt athafnaskylda. Í ljósi
þessa sagðist hún ekki
skilja hvers vegna dómurinn
hafi komist að þeirri niður-
stöðu að ekki hafi verið sýnt
fram á að Geir hafi bakað sér
refsiábyrgð.
Vildi sekt fyr-
ir vanrækslu
ÓSÁTT VIÐ DÓMINN
Sigríður
Friðjónsdóttir
„Ég er bjartsýnn á að af þessu verði.
Þetta snýst um að byggja hótel úti á
landi og við vonum að af því verði,“
segir Bergur Elías Ágústsson, bæj-
arstjóri Norðurþings, um fjárfest-
ingar Huang Nubo á Grímsstöðum á
Fjöllum.
Eftir að innanríkisráðherra hafn-
aði umsókn Huang um að fá undan-
þágu frá lögum um kaup útlendinga
á landi var atvinnuþróunarfélög-
unum í Eyjafirði og Þingeyjarsýslu
falið að kanna hvort sá möguleiki
væri í stöðunni að sveitarfélög á
Norður- og Austurlandi keyptu jörð-
ina og leigðu hana til félags í eigu
Huang Nubo. Atvinnuþróunar-
félögin hafa nú skilað útfærslu á því
með hvaða hætti sveitarfélög gætu
komið að málinu.
Bergur Elías segir að þetta mál
hafi verið rætt tvisvar í sveitar-
stjórn, en hún muni ekki taka efnis-
lega afstöðu til þess fyrir en búið sé
að leggja tillögurnar fram og ræða
þær.
Rætt hefur verið um að sveitar-
félögin stofni hlutafélag sem kaupi
ríflega 70% hlut í Grímsstöðum.
Lagt er til að íslenskt félag Huang
Nubos leigi landið til 40 ára og greiði
leigufé fyrirfram. egol@mbl.is
Morgunblaðið/Birkir Fanndal
Grímsstaðir á Fjöllum Rætt er um að sveitarfélögin stofni hlutafélag sem
kaupi ríflega 70% hlut í jörðinni og leigi landið til 40 ára.
Huang Nubo leigi
Grímsstaði til 40 ára