Morgunblaðið - 03.05.2012, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. MAÍ 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Örfáum vikumeftir banka-fall fékk SÍ
til sín öfluga aðila
frá Bandaríkjunum
til að virkja hina
miklu vantrú sem
ríkti á Íslandi þar
til heimurinn áttaði sig á að
ákveðið var að ábyrgjast ekki
skuldir óreiðumanna. Aðgerðin
fólst í að leyfa útlendingum, sem
sannfærðir væru um að íslenskt
efnahagslíf væri að eilífu glatað,
að hverfa á braut með eignir í ís-
lenskum krónum með einstæðu
„niðurboði gjaldeyris“ sem
stæði aðeins um örskotsstund.
Árangurinn, sem hinir erlendu
sérfræðingar töldu að ná mætti,
var ótrúlegur.
Aðferðin var kynnt stjórn-
völdum og forsætisráðherrann
þáverandi samþykkti hana fyrir
sitt leyti en hinn stjórnarflokk-
urinn lagðist gegn, af óskýrðum
ástæðum. Og ekkert varð úr.
Þess vegna er til þessi „snjó-
hengja“ sem býsnast er yfir til
afsökunar á tregðu til að afnema
fráleit gjaldeyrishöft.
Halldór I. Elíasson stærð-
fræðingur skrifar grein í blaðið í
gær um það mál og leitina að
nýjum gjaldmiðli og þær ógöng-
ur sem sú umræða er í. Honum
er ljóst að ríkisstjórnin muni
ekkert gera „í gjaldeyrismálum
meðan hún situr. Að-
gerðir Seðlabankans
hafa líka mistekist,
vegna þess að þar
hugsa menn of mikið
um eigin völd og að
enginn megi græða á
gjaldeyrissölu nema
þá lífeyrissjóðir, þ.e. ef þeir vilja
hjálpa ríkissjóði.“ Halldór segir:
„Skrum um upptöku erlends
gjaldmiðils í stað krónu má
þekkja á því, að ekki er minnst á
það á hvaða gengi slíkt skal ske.
Ef á því gengi sem nú ríkir, þá
mun kaupmáttur okkar haldast
jafnmiklu minni en hjá þeirri
þjóð sem á gjaldmiðilinn og nú er
og þó líklega verða enn minni, því
núna ganga útflutnings-
atvinnuvegir okkar mjög vel.“ Og
Halldór nefnir einnig hinn kost-
inn: „Ef við látum krónueigendur
fá meiri gjaldeyri við skiptin en
nú gerist, vegna þess að gengið
eigi að hækka, þá erum við að
gefa fjármagnseigendum og
refsa skuldurum.“ Og „þá væri
líka verið að rýra kaupmátt og
gera hann viðvarandi enn minni
en í fyrsta tilfellinu.
Í stuttu máli: Vegna þess hve
utanríkisviðskipti eru okkur mik-
ilvæg, þá er fólgin slík binding
kjara okkar í upptöku annars
gjaldmiðils, að ósættanleg er og
of áhættumikil til framtíðar lit-
ið.“
Það eru gerðar of fá-
ar tilraunir til að
hefja gjaldeyr-
isumræðu upp á
boðlegt plan}
Um „snjóhengjur“ og
hókus pókus-mynt
Ráðherrar nú-verandi rík-
isstjórnar hafa
svarað þannig á
þingi að vítavert
er, þó að þeir hafi
ekki verið víttir
fyrir. Ítrekað koma upp dæmi
um útúrsnúninga og ófull-
nægjandi svör, auk hreinna
ósanninda.
Í liðinni viku svaraði Jó-
hanna Sigurðardóttir for-
sætisráðherra fyrirspurn Sig-
urðar Inga Jóhannssonar,
þingmanns Framsóknar-
flokksins, um afstöðuna til að-
ildarumsóknar í ljósi vilja
þjóðarinnar, en þá hafði ný-
lega verið birt skoðanakönnun
sem sýndi að meirihluti var á
móti aðild og aðeins 27,5%
með.
Jóhanna sagði kannanir
hafa „sveiflast mjög frá því að
lögð var inn aðildarumsókn“
og að fylgið sé „nokkuð lítið
núna“. Hún sagði að skýring-
arnar „liggi nokkuð ljósar fyr-
ir“ og nefndi makríldeilu og
meðalgöngu ESB vegna Ice-
save-málsins í því sambandi.
Þar að auki hafi staðan í Evr-
ópu „á umliðnum vikum og
mánuðum“ haft áhrif en það sé
vonandi tímabund-
ið. „Ég hygg því að
bakslagið sé tíma-
bundið að því er
varðar þessa skoð-
anakönnun,“ sagði
Jóhanna.
Þetta svar forsætisráðherra
er alger fjarstæða og ráð-
herrann hlýtur að vita betur
enda er þetta eina mál flokks
sem hún leiðir og helsta mál
ríkisstjórnar hennar.
Hið rétta er að allt frá því
formenn Samfylkingar og
Vinstri grænna knúðu um-
sóknina í gegnum þingið sum-
arið 2009 hefur meirihluti ver-
ið á móti umsókn og minnihluti
með. Sveiflurnar hafa auðvitað
verið einhverjar, en ekki um-
talsverðar og viljinn hefur
alltaf verið skýr. Og þó að ætla
megi að árásir ESB á Ísland
hafi neikvæð áhrif, hefur
stuðningur við aðild oft áður
eftir að sótt var um aðild verið
á svipuðum nótum og nú. Jafn-
vel enn minni.
Hvers vegna kýs forsætis-
ráðherra að fara með slík
ósannindi á Alþingi Íslend-
inga? Er staða umsóknarinnar
svo veik að hún þoli ekki að
sannleikurinn komi fram?
Hið rétta er að þjóð-
in hefur allt frá því
sótt var um verið á
móti aðild að ESB}
Ósannindi um stuðning
Þ
eir sem hafa þráð að koma sjálfum
sér að í fréttatímum til að gaspra
um eigið ágæti eða vekja athygli á
einstökum baráttumálum sínum
vita nú hvaða aðferð hentar best.
Hún er ofur einföld. Maður boðar til blaða-
mannafundar, hóar þar saman vinum og ætt-
ingjum og lýsir því yfir að maður bjóði sig
fram til forseta Íslands. Fjölmiðlafólk, sem oft
er latt við að mæta á blaðamannafundi, mætir
sannarlega á slíkan fund og tekur síðan viðtal
við glaðbeittan frambjóðandann sem virðist
trúa því að þjóðin muni kjósa sig þótt bakland
hans samanstandi einungis af honum sjálfum,
fjölskyldu hans og vinum. Þetta er svipaður
stuðningur og afmælisbarn fær á stórafmæli.
Frambjóðandinn fær svo að tala fyrir fram-
an kvikmyndatökuvélar í stutta stund og útskýra bar-
áttumál sín – sem stundum eru ansi skrautleg og furðu-
leg og falla ekki undir embættisverk forseta. Þarna er
enginn Sigmar Guðmundsson eða Helgi Seljan til að
grípa fram í og spyrja með þreytusvip: Hvaða erindi
heldurðu eiginlega að þú eigir í þetta embætti? Þjóðin
veit ekkert hver þú ert og auk þess virðistu ekki skilja í
hverju embætti forseta Íslands felst því þú ert að segja
tóma dellu.
Nú eru frambjóðendur til embættis forseta Íslands
orðnir átta og keppnin stendur milli tveggja þeirra.
Flóknara er það nú ekki. Þeir frambjóðendur sem koma
þar á eftir með fylgi frá 5 til 10 prósent geta vissulega lát-
ið sig dreyma um að staðan muni breytast, en
það virðist fjarlægur möguleiki. Þeir fram-
bjóðendur sem mælast með lítið fylgi í skoð-
anakönnunum, og það á við flesta þeirra, ættu
nú að spyrja sig að því – sem þeir gleymdu að
spyrja sig að áður en þeir lýstu yfir framboði
– hvort það geti ekki verið að þeir eigi ekkert
erindi í framboð. Þeim ætti að vera ljóst að
þjóðin mun hafna þeim. Að vísu er þjóðin búin
að hafna Ástþóri með reglulegu millibili án
þess að hann hafi nokkru sinni skilið það. Allt-
af mætir hann aftur og segir að það sé fjöl-
miðlum að kenna að þjóðin meti hann ekki að
verðleikum.
Æskilegt er að þeir sem bjóða sig fram til
embættis forseta Íslands beri djúpa og mikla
virðingu fyrir embættinu og hafi auk þess víð-
tæka reynslu og góða þekkingu til að geta gegnt starfinu
með sóma. Á þessu er nokkur misbrestur þetta árið því
framboð nokkurra einstaklinga er ómögulegt að taka al-
varlega.
Þegar nær dregur forsetakosningum hlýtur frambjóð-
endum að fækka, það virðist til dæmis ekki líklegt að
þeim takist öllum að safna tilskildum fjölda meðmælenda.
En þeir frambjóðendur sem þurfa að draga sig í hlé eða
hljóta sárafá atkvæði munu vafalaust lifa á því lengi, og
gæla við þá minningu á elliárum, að hafa boðið sig fram til
forseta á sínum tíma, þótt enginn hafi viljað styðja þá
nema fjölskyldan. Fimmtán mínútna frægðin er allavega
einhver frægð, þótt skammvinn sé. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Fimmtán mínútna forsetafrægð
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Y
firlýst markmið þeirra
breytinga á lögum um
trúfélög sem lagðar eru
til í frumvarpi innanrík-
isráðherra sem nú ligg-
ur fyrir Alþingi er að jafna stöðu lífs-
skoðunarfélaga og skráðra trúfélaga
og að tryggja jafnrétti foreldra barns
þegar kemur að því að ákveða hvort
og þá til hvaða félags það eigi að til-
heyra.
Samkvæmt núverandi fyrir-
komulagi eru börn skráð sjálfkrafa í
trúfélag móður við fæðingu og hefur
það sætt nokkurri gagnrýni í gegn-
um tíðina. Jafnréttisstofa komst að
þeirri niðurstöðu árið 2008 að sú til-
högun að trúfélagsstaða barns færi
alfarið eftir móðerni væri tæpast í
samræmi við jafnréttislög. Út frá
jafnrétti og mannréttindum væri
eðlilegra að foreldrar kæmu sér sam-
an um hvaða félagi barnið ætti að til-
heyra og skráðu það sjálf.
Ekki er þó gengið svo langt í
frumvarpinu að færa ábyrgð á trú-
félagsskráningu barna alfarið á
hendur foreldra. Í raun er það
óbreytt nema þegar um er að ræða
foreldra í hjúskap eða skráðri sam-
búð sem tilheyra ekki sama félaginu.
Þau þurfa þá að komast að sam-
komulagi um skráningu barnsins.
Flókið fyrirkomulag
Alls hafa 15 umsagnir borist við
frumvarpið frá trú- og lífsskoðunar-
félögum, stofnunum og ein-
staklingum. Umsögn Karls Sigur-
björnssonar, fráfarandi biskups, er
nokkuð harðorð en hann segir breyt-
inguna á skráningum íþyngjandi fyr-
ir trúfélög og ganga gegn hags-
munum barnsins. Hætta sé á að
fyrirkomulagið verði flókið í fram-
kvæmd því engin ákvæði séu um
hvað gerist ef foreldrar komi sér ekki
saman um skráninguna. Leggur
hann til að ef ákvörðun liggi ekki fyr-
ir þegar nafn barns sé skráð verði
það skráð í trúfélag móður.
Í umsögn Hvítasunnukirkj-
unnar Fíladelfíu er gagnrýnt að
staða barns sé ótilgreind þar til for-
eldrar sem ekki tilheyra sama félagi
komi sér saman um það. Þetta geti
leitt til þess að ef annað foreldrið sé
utan trúfélaga geti það á óbeinan
hátt þröngvað afstöðu sinni á barnið í
óþökk hins foreldrisins.
Umboðsmaður barna gerir litlar
athugasemdir við frumvarpið í um-
sögn sinni en veltir upp þeirri spurn-
ingu hvort í ljósi þess að flest börn
fermist á 14. aldursári sé ekki eðli-
legra að börn gætu tekið ákvörðun
um inngöngu eða úrsögn úr trúfélagi
þá í staðinn fyrir þegar þau eru orðin
16 ára eins og nú er. Þannig réðu þau
sjálf hvort eða hvar þau fermast.
Torveldar ekki starfsskilyrði
Mannréttindaskrifstofa Íslands
lýsir yfir ánægju með frumvarpið en
leggur til að staða barna sé ótilgreind
þar til foreldrar þess sem eru í hjú-
skap eða skráðri sambúð taki sam-
eiginlega ákvörðun um skráningu
þess í trú- eða lífsskoðunarfélag.
Siðfræðistofnun Háskóla Ís-
lands segir tillögurnar skýrar og
gangi ekki á rétt eða geri starfsskil-
yrði skráðra trúfélaga erfiðari.
Stofnunin gerir hins vegar at-
hugasemd við skilgreininguna á lífs-
skoðunarfélögum. Skilyrði frum-
varpsins sé að þau byggist á siðferði
og lífsskoðunum óháð trúarsetn-
ingum og tengja megi við þekkt hug-
myndakerfi í heimspeki og siðfræði.
Bendir stofnunin á að þó ekki sé
ómögulegt að úrskurða um slík
tengsl sé það undarlegt að setja slík
skilyrði í lög eins og það liggi ljóst
fyrir á hvaða forsendum slíkur úr-
skurður ætti að byggjast.
Morgunblaðið/Golli
Trú Börn syngja við undirleik í sunnudagaskóla. Breyting er gerð á skrán-
ingu barna í trúfélög í frumvarpi innanríkisráðherra um skráð trúfélög.
Breyti trúfélagslög-
um í átt til jafnréttis
Félagið Siðmennt er líklega eina
félagið á Íslandi sem fellur und-
ir skilgreininguna á lífsskoðun-
arfélagi verði frumvarpið að
lögum. Stjórn þess fagnar frum-
varpinu í umsögn sinni og segir
það ná markmiði sínu um að
jafna stöðu trú- og lífsskoð-
unarfélaga. Hún gerir þó at-
hugasemd við greinina um
skráningu barna og segir það
hlutverk foreldra en ekki ríkis-
ins að sjá um slíkt. Félagið telur
þó breytinguna sem lögð er til
bæta núverandi skráningu.
Vantrú er annað veraldlegt
félag sem skilar inn umsögn um
frumvarpið. Það fagnar breyt-
ingunum en afstaða þess sé þó
að afnema beri lög um skráð
trúfélög þar sem ríkið ætti ekki
að skipta sér af trúmálum
landsmanna eða styrkja þau úr
ríkissjóði. Tekur félagið það
fram að það muni ekki sækjast
eftir opinberri skráningu sem
lífsskoðunarfélag.
Breytingar
til batnaðar
VERALDLEGU FÉLÖGIN