Morgunblaðið - 21.05.2012, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. MAÍ 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það er um-hugsunar-efni hve nú-
verandi ríkisstjórn
virðist hafa mikla
andúð á heilbrigðu
atvinnulífi og
hversu illa hún
rækir þær skyldur að skapa
vinsamlegt umhverfi fyrir það.
„Hið opinbera“, eins og það er
kallað, skapar ekki störf, sem
varanlega standa mönnum til
boða, nema að standa undir
þeim með sköttum sem eru jafn
varanlegir ef ekki varanlegri.
Hækkandi skattar, hvort sem
þeir eru lagðir á einstaklinga
eða fyrirtæki, í þeim göfuga til-
gangi að minnka atvinnuleysi,
sjúga svo mikinn þrótt úr þjóð-
lífinu að þar fækkar störfunum
meir en þeim fjölgaði vegna
skattheimtunnar. Þessi sann-
indi eru vel þekkt.
Þegar ríkissjóður er skuld-
ugur eins og nú, er forgangs-
atriði að nota sölu eigna ein-
göngu til að minnka
skuldsetninguna og um leið
sligandi vaxtabyrði ríkisins.
Þetta var gert með góðum ár-
angri á árunum 1993-2003. Þess
vegna var ríkissjóður fær um
að axla sitt við fall bankanna.
Um leið og erlendar skuldir
voru lækkaðar var greitt inn á
lífeyrisskuldbindingar ríkisins.
Steingrímur J. Sigfússon fór
hins vegar þá leið í sinni fjár-
málaráðherratíð að færa ekki
einu sinni slíkar byrðar til bók-
ar. Það er þó skylt að lögum og
rök ráðherrans um að enginn
vissi nákvæmlega hversu háar
þessar skuldbindingar væru,
fyrr en dæmið yrði endanlega
gert upp, halda ekki vatni.
Ríkisendurskoðun hefur ekki
fylgt þessu máli eftir eins og
henni ber.
Laust fyrir helgi hélt ríkis-
stjórnin enn einn blaðamanna-
fundinn til að kynna atvinnu-
átak, sem rétt eins og öll hin
eiga að skila þúsundum starfa.
Slíkir fundir eru fyrir löngu
orðnir aðhlátursefni. Margur
hefur gert sér til gamans að
leggja saman slík loforð ríkis-
stjórnarinnar síðastliðin þrjú
ár. Ef helmingurinn af þeim
hefði verið efndur þá þyrfti vís-
ast að flytja inn fólk til að
manna öll þau störf sem lofað
var að skapa. En minna en ekk-
ert hefur orðið úr.
Þau störf sem á hinn bóginn
hefðu orðið til án afskipta rík-
isvaldsins hafa hins vegar ekki
komið vegna þess, að ríkis-
stjórnin setti aftur og aftur
steina í götu slíkra áforma. Er
sama hvert horft er. Og sama
gildir um viðleitni einstaklinga
til að fá nýja viðspyrnu eftir
áföll sem margur hefur orðið
fyrir.
Ungur þingmaður flutti
framsýna tillögu í upphafi
þessa kjörtímabils um að
tryggja flýti-
meðferð dómstóla í
málum sem sneru
að grundvallar-
spurningum sem
varða almenning
miklu. Ekki síst
það fólk sem berst
við skuldir sem tóku stökk-
breytingum í kjölfar banka-
hrunsins. Þessi þarfa tillaga
var kæfð á þinginu, eins og
kunnugt er. Nú, þremur árum
síðar, eru stjórnarliðar að tala
um að samþykkja slíka tillögu.
Þeir eru ekki lengra komnir.
En þeir halda þinginu uppi í
snakki um furðuhluti kvöld eft-
ir kvöld á lokadögum þess.
Fyrir fáeinum vikum var
þinginu haldið í gíslingu af
stjórnarliðinu til að klára heim-
ild til að eyða enn hundruðum
milljóna króna, sem er brýn
þörf fyrir annars staðar, í
óþarft hringl með innra kerfi
stjórnarráðsins. Áður var búið
að eyða hundruðum milljóna
króna í slík verk. Til þess að
geta sóað slíkum fjármunum
tryggir ríkisstjórnin t.d. að
læknislaust sé heilu dagana í
þeim héruðum sem liggja
fjærst bráðaþjónustu heilbrigð-
iskerfisins!
Og nú er þinginu haldið frá
nauðsynjamálum vegna þess að
ríkisstjórnin vill að fá afgreidda
tillögu um að láta þjóðina segja
álit sitt á sérkennilegum drög-
um að breytingum á stjórn-
arskrá. En það eru hrein
ósannindi. Ekkert slíkt stendur
til. Ríkisstjórnin þorir ekki fyr-
ir sitt litla líf, og smáttið er það,
að sýna þjóðinni þann texta og
láta hana kjósa. Í staðinn er bú-
inn til einfeldningslegur spurn-
ingalisti til hliðar við málið en
atkvæðagreiðslan um hann hef-
ur enga eiginlega merkingu.
Líklegast er því að þjóðin muni
leiða þennan óvitagang hjá sér.
En þó mun þetta brölt kosta
einar 200 milljónir í viðbót við
þau hundruð milljóna sem þeg-
ar eru farnar. Verður þá heill
milljarður fokinn út í buskann
til að kosta árásina á stjórn-
arskrána.
Það er opinbert leyndarmál
að leikurinn í kringum þá árás
er settur á svið til þess eins að
fela að ríkisstjórnin á í því að-
eins eitt erindi. Hún vill fá
heimild til að semja frá þjóðinni
drjúgan hluta af fullveldi henn-
ar. Í því furðulega krossaprófi
sem á að láta þjóðina fást við nú
er þó ekki minnst á þetta atriði,
sem allt bröltið snýst þó um!
Þegar þannig er staðið að öll-
um málum hlýtur illa að fara.
Kannski þess vegna ákveður
ríkisstjórnin að halda enn einn
blaðamannafundinn um stór-
brotið atvinnuátak. Það á að
standa næstu þrjú árin. Rík-
isstjórnin á eftir tæpt eitt. Svo
hugsanlega gæti eitthvað gerst
síðustu tvö ár „átaksins“.
Krossaprófið sem
þjóðin á að leysa
snýst ekki um
stjórnarskrárdrögin
sem liggja fyrir}
Átakanlegt átak
E
inhvern veginn er það svo, að allir
knattspyrnuleikir Þjóðverja og
Englendinga verða ákaflega
dramatískir. Og það virðist einnig
eiga við um viðureignir enskra og
þýskra félagsliða. Það er eins og gjörvöll mann-
kynssagan sé undir þegar gömlu heimsveldin
eigast við.
Á það er raunar bent í hinni stórgóðu bók
„Why England Lose“ að í fimm af síðustu sjö
heimsmeistarakeppnum var England slegið út
af gömlum stríðsfjendum, ýmist Þýskalandi
eða Argentínu. Þar kemur einnig fram, að Joe
Gaetjens, sem skoraði sigurmarkið fyrir
Bandaríkin gegn Englandi árið 1950, var af
þýsk-haítískum uppruna. En Bretar hafa svo-
sem háð orrustur við Bandaríkin líka.
Og jafnan þegar England hefur verið slegið
út, þá hefur óheppnin elt liðið. Fyrrnefndur Gaetjens
skoraði af slysni er hann ákvað allt í einu að beygja sig
og boltinn skoppaði af höfðinu á honum í markið, eins og
Billy Wright, fyrirliði Englendinga, lýsti síðar. Goðsögn-
in Gordon Banks fékk magakveisu fyrir leikinn gegn
Vestur-Þjóðverjum 1970, Maradona skoraði með „hendi
Guðs“ árið 1986, England tapaði í vítakeppni 1990 og
1998. Ronaldinho skoraði „óvart“ er hann ætlaði að gefa
fyrir árið 2002 og Wayne Rooney hefði aldrei verið rek-
inn út af fyrir að traðka á Carvalho ef Ronaldo hefði ekki
snúist gegn liðsfélaga sínum frá Manchester.
En óhætt er að segja að lánið leiki við ensku félagsliðin
í viðureignum við erkióvinina þýsku. Sumir segja sigur
Manchester United á Bayern München vorið
1999 leik aldarinnar, en þá var þýska lands-
liðsfyrirliðanum Lothar Mattheus skipt út af
„heiðursskiptingu“ þegar örfáar mínútur lifðu
af leiknum og Bayern var marki yfir. Það hef-
ur nætt um hann á hliðarlínunni er hann fylgd-
ist með Sheringham og Solskjaer skora fyrir
United þegar komið var fram yfir venjulegan
leiktíma og hrifsa bikarinn af Bayern.
Og það hefur hríslast ónotahrollur um þýska
landsliðsmanninn Thomas Müller eftir að hon-
um var skipt út af í leiknum gegn Chelsea á
laugardag. Þá hafði hann komið Bayern yfir,
skammt var til leiksloka og sigurinn virtist í
höfn. Þar til Didier Drogba lyfti sér hæst í
vítateignum og skallaði í markið. Það var
fyrsta hornspyrna Chelsea, en Bayern hafði
fengið sautján hornspyrnur og ekki náð að
nýta neina þeirra.
Það er gáfulegra að útkljá málin í fótbolta en stríði. Á
því hafa Evrópubúar áttað sig. Stundum er heppnin með,
stundum ekki. Merkilegt nokk, þá vann Chelsea víta-
keppnina. Áður var það trú manna að Þjóðverjar töpuðu
ekki vító, eins og sonur minn kallar það. Drogba innsigl-
aði sigurinn. Ég á góðan nágranna, Óskar Hrafn Þor-
valdsson, sem ég spyr gjarnan um fótbolta. Fyrir úr-
slitarimmu Manchester-liðanna undir lok tímabilsins
sagði hann að United ætti einfaldlega ekkert svar við
miðjumanninum öfluga Yaya Toure. Það kom á daginn.
Fyrir leik Chelsea gegn Bayern sagði hann að úrslitin
yltu á Drogba – hann væri stórleikjamaður. pebl@mbl.is
Pétur
Blöndal
Pistill
Heimsveldin eigast við
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Áfiskmörkuðum hafa í vorfengist 70-75 krónur fyrirkíló af hrognalausri grá-sleppu. Aflaverðmæti grá-
sleppunnar á vertíðinni gæti því orð-
ið rúmlega 300 milljónir króna og
útflutningsverðmætið rúmlega tvö-
föld sú upphæð, samkvæmt áætlun
Arnar Pálssonar, framkvæmda-
stjóra Landssambands smábátaeig-
enda. Þessi verðmæti skipta grá-
sleppukarla verulegu máli og ljóst að
á þennan hátt fá þeir fyrir olíu á
bátana og rúmlega það. Í heild nam
útflutningsverðmæti grásleppu og
hrogna rúmum 2,6 milljörðum í
fyrra.
Nú eru grásleppukarlar í fyrsta
skipti skyldugir að koma með fiskinn
allan að landi, en ekki aðeins hrogn-
in, sem eru eftir sem áður verðmæt-
asta afurðin. Grásleppan er því ekki
lengur skorin um borð í bátunum,
heldur fer sú vinna að mestu fram í
landi og hefur skapað atvinnu.
Markaðir hafa á síðustu árum opn-
ast fyrir grásleppu í Kína.
Útlit er fyrir að vertíðin í ár
verði í góðu meðallagi og afli gæti
orðið hátt í tólf þúsund tunnur. Það
er nokkru betra en var í fyrra, en
talsvert fyrir neðan metárið 2010.
Meðalvertíð undanfarin 10 ára hefur
gefið tæplega 11 þúsund tunnur.
Fiskistofa hefur í ár gefið út 309
leyfi til grásleppuveiða og er það 10
leyfum færra en á sama tíma í fyrra.
Hver leyfishafi má veiða grásleppu í
50 daga og er vertíð víðast hvar
langt komin. Innanverður Breiða-
fjörður er þó undantekning, en þar
mátti leggja grásleppunetin í gær.
Einhverjir þeirra sem sækja á þessi
mið byrjuðu vertíð fyrir utan línu, en
færa sig nú innar í Breiðafirðinum.
Áætlanir um afla á vertíðinni miðast
við meiri veiði á innanverðum
Breiðafirði heldur en á síðasta ári,
sem hafði oft verið betri.
Hrognin unnin í kavíar
Kavíar er unninn úr grá-
sleppuhrognum í fjórum verk-
smiðjum hér á landi, en einnig í
verksmiðjum í Svíþjóð, Danmörku,
Noregi, Þýskalandi og Spáni. Mest
af kavíarnum er síðan selt til Frakk-
lands og Svíþjóðar, en einnig víðar í
Evrópu. Örn segir að á markaðnum
virðist vera tilhneiging hjá framleið-
endum til að bjóða lægra verð held-
ur en í fyrra, en þá fengust 190-200
þúsund krónur fyrir tunnuna.
Örn segist ekki sjá rökin fyrir
verðlækkun þar sem grásleppu-
vertíð bæði í Grænlandi og Noregi
sé lakari en var á síðasta ári. Grá-
sleppusjómenn séu tæpast tilbúnir í
verðlækkun og þá sé spurning hvort
menn leiti annarra kaupenda. Eftir-
spurn sé eftir hrognum í heiminum
og þá í aðrar afurðir en kavíar, sem
grásleppuhrognin hafi nánast ein-
göngu verið notuð í. Menn séu stöð-
ugt að leita markaða fyrir utan hinn
hefðbundna Evrópumarkað og
hugsanlega sé slík tækifæri að finna
í Kína.
Miklar sveiflur í veiðinni
Miklar sveiflur hafa verið í grá-
sleppuafla síðustu áratugina. Árið
2010 voru veidd um 8.700 tonn af
grásleppu sem er mesti afli síðan ár-
ið 1987. Afli náði hámarki árið 1984
og varð um 13 þúsund tonn,
en var í lágmarki árið
2000, um 2.500 tonn.
Aflinn 2010 var um
50% meiri en árin
2008-2009 og um
40% hærri en
meðalafli áranna
1971-2009.
Þref um hrognaverð,
olía fyrir grásleppu
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Frá Siglufirði Vinnsla á grásleppu hefur skapað vinnu í landi, en fram til
þessa hafa sjómenn yfirleitt skorið grásleppuna um borð í bátum sínum.
Í skýrslu Hafrannsóknastofnun-
ar á síðasta ári er fjallað um
ástand stofnsins og segir að ým-
is atriði valdi áhyggjum. Þau eru
helst talin aukin sókn, lækkun
afla á sóknareiningu, lækkun
stofnvísitalna beggja kynja (grá-
sleppu í lífmassa, rauðmaga í
fjölda) og hækkun vísitölu veiði-
hlutfalls. Stofnunin lagði því til
talsvert minni afla en útlit er fyr-
ir að veiðist í ár.
Niðurstöður vorralls voru hins
vegar jákvæðar en um gráslepp-
una segir í frétt frá Hafró: „Magn
hrognkelsis í vorralli jókst á ár-
unum 2001-2006, en hefur farið
minnkandi síðan. Rallvísitalan
nú hækkaði nokkuð frá
fyrra ári þegar
hún var í lág-
marki og er nú
svipuð og árin
2009-2010.“
Ýmis
atriði valda
áhyggjum
LAGÐI TIL MINNI AFLA