Morgunblaðið - 14.06.2012, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 14. JÚNÍ 2012
Björgun Um tuttugu björgunarmenn, auk sjúkraflutninga- og lögreglumanna, fluttu í gær mann sem slasaðist á Hafrafelli þegar hann brotlenti þar í sviffallhlíf. Maðurinn mun hafa fótbrotnað.
Árni Sæberg
Mikilvægi og gildi mennt-
unar er sem betur fer al-
mennt viðurkennt. Almennt
er rætt um nauðsyn og mik-
ilvægi þess að fjárfesta í
menntun, hvort heldur er í
opinberri umræðu, á þingi,
meðal embættismanna, fag-
fólks, skólafólks eða ann-
arra sem láta sig mennta-
mál varða. Sé litið á þær
breytingar sem orðið hafa á
íslensku samfélagi með tilliti
til áherslu á aukna menntun
hafa þær orðið umtalsverðar
á síðustu tíu árum. Fjórfalt
fleiri stunda nám við Há-
skóla Íslands en gerðu um
síðustu aldamót. Háskólinn í
Reykjavík hefur vaxið hröð-
um skrefum og útskrifar ár
hvert fjölda nemenda.
Listaháskóli Íslands hefur
sótt í sig veðrið svo eftir er
tekið og sama má segja um
Háskólann á Bifröst.
Háum fjárhæðum úr sam-
eiginlegum sjóðum lands-
manna er varið til mennta-
og heilbrigðismála. En um-
ræðan gengur gjarnan sín í
hvora áttina. Talað er um
fjárfestingu í menntun en
útgjöld til heilbrigðismála.
Ef brugðið er ljósi á það
hvaða markmiðum reynt er
að ná með fjárfestingunni, má spyrja
hvaða arði fjárfestingin skilar fyrir þjóð-
arbúið og samfélagið í heild.
Mennt er máttur
Eitt meginmarkmið stjórnvalda með því
að veita aukið fé til menntamála er að
stuðla að fjölþættara atvinnulífi. Meg-
inatvinnuvegur Íslendinga hefur löngum
verið sjávarútvegur, ekki síst frá öndverðri
20. öldinni þegar vélvæðing fiskveiðiflotans
hófst. Á undanförnum árum hefur vilji
stjórnvalda verið í þá átt að skjóta traust-
ari stoðum undir fjölbreyttara atvinnulíf til
að standa undir rekstri og tryggja áfram-
haldandi uppbyggingu þjóðarbúsins í heild.
Fyrir þessu liggja nokkrar ástæður. Ein er
sú að með því að fjölga lykilatvinnuvegum
aukum við tekjustofna þjóðarbúsins, lands-
mönnum til hagsbótar. Þær atvinnugreinar
sem einkum hefur verið litið til undanfarin
ár eru ferðaþjónusta, nýting jarðhita og
orku og líftækni. Til þess að byggja þessar
atvinnugreinar upp – og stuðla að vexti
þeirra og viðhaldi í síkvikum heimi sem
einkennist af aukinni samkeppni
og tækninýjungum – þurfum við
menntað og hæfileikaríkt fólk
sem getur tryggt samkeppn-
ishæfi landsins.
Eru útgjöld til heilbrigð-
ismála aldrei þjóðhagslega
hagkvæm?
Þegar talið berst að útgjöldum
til heilbrigðismála, er almennt
átt við rekstur heilbrigðiskerf-
isins í heild sinni. Með því er
m.a. átt við launakostnað, fjölda
starfsmanna, lyfjakaup stofn-
ananna, endurnýjun og viðhald
tækjabúnaðar og fasteigna, ný-
framkvæmdir, aðgengi að er-
lendum sérfræðingum og að lok-
um ef sjúklingar eru sendir til
útlanda í aðgerðir. Séu þessi mál
skoðuð í heild þarf að gera sér
grein fyrir því að það kemur
þjóðfélaginu öllu til góða að heil-
brigðiskerfið búi að góðum
tækjakosti, hafi yfir að ráða fær-
um læknum og hjúkrunarfræð-
ingum og njóti aðgangs að nýj-
um lyfjum. Þetta eru allt
lykilþættir í því að stuðla að
skjótari lækningu sjúklinga, eða
stuðla að langvarandi bata í
þeim tilgangi að þeir komist sem
fyrst aftur út á vinnumarkaðinn.
Enda ein af frumskyldum heil-
brigðiskerfisins að lækna þá
veiku og hlúa að, svo þeim auðn-
ist að halda áfram virkri þátt-
töku á vinnumarkaði og leggja
áfram sitt af mörkum til þjóðarbúsins.
Útgjöld til málaflokksins hafa verið til
umræðu undanfarin misseri í ljósi þess að
fjöldi lækna og hjúkrunarfræðinga hefur
leitað erlendis í tryggara starfsöryggi og
meiri kaupmátt. Þá fer vaxandi sá hópur
sem er í framhaldsnámi erlendis og kýs
að ílendast. Haldi þessi þróun áfram get-
ur skapast ófremdarástand. Það er því
rangt að tala um heilbrigðiskerfið og út-
gjöld til þess sem bagga á þjóðfélaginu.
Förum sem best með þá fjármuni sem við
notum í heilbrigðiskerfið en viðurkennum
um leið nauðsyn þess – og meira að segja
– jafnvel fjárhagslegan ávinning. Sam-
mælumst um að eðlilegra sé að tala um
fjárfestingu í heilbrigðiskerfinu líkt og
þegar rætt er um að fjárfesta í mennta-
kerfinu. Frekar en agnúast á neikvæðan
hátt út í útgjöld til heilbrigðismála færi
betur á að tala á jákvæðan hátt um fjár-
festingu í heilbrigðiskerfinu – að tala um
fjárfestingu í heilsu.
Eftir Jakob Fal
Garðarsson
»Rangt er að
tala um heil-
brigðiskerfið og
útgjöld til þess
sem bagga á
þjóðfélaginu.
Sammælumst
um að eðlilegra
sé að tala um
fjárfestingu í
heilbrigðiskerf-
inu líkt og þegar
rætt er um að
fjárfesta í
menntakerfinu.
Jakob Falur
Garðarsson
Höfundur er framkvæmdastjóri Frumtaka.
Að fjárfesta í
heilbrigðiskerfinu
Æði oft hefur verið
fjallað um ástand löggæslu-
mála á Íslandi í fjölmiðlum
landsins. Hinir ýmsu grein-
arhöfundar, allt frá hinum
almenna borgara upp í
háttvirta alþingismenn
þjóðarinnar, hafa haft á
málaflokknum sínar skoð-
anir. Ráðherrar löggæslu-
mála, hverju sinni og sama
úr hvaða flokki þeir hafa
komið, hafa verið drjúgir við að mæra löggæslu
á Íslandi sem eina hinu bestu á byggðu bóli.
Mjög margt er til í þeim lofsyrðum enda hefur
íslensk lögregla yfir að ráða afar vönduðu
starfsliði í hvívetna.
Hrós, lof og prís dugar hinsvegar skammt
þegar svo naumt er skammtað til verkanna að
lögreglumenn eru farnir að ganga á það sem
hægt væri að kalla eðlilegan tíma til að sinna
fjölskyldu sinni utan vinnu sinnar. Þannig er
einmitt málum háttað nú! Allt frá árinu 2007 –
já fyrir hrun! – hefur lögreglumönnum farið
fækkandi á Íslandi. Heildarverkefnum lögreglu
hefur hinsvegar ekki fækkað sem aftur segir
okkur það einfaldlega að það eru færri hendur
að sinna sömu verkefnum og áður. Þetta er alls
ekki eitthvað sem eingöngu á við löggæslumál á
Íslandi því eins og alþjóð veit þá hefur sá nið-
urskurður, sem orðið hefur á fjárframlögum til
hverskyns opinbers reksturs undanfarin ár orð-
ið þess valdandi að fækkun hefur orðið á starfs-
liði hins opinbera á mjög víðum grunni.
Fyrir ekki margt löngu lét innanrík-
isráðherra hafa eftir sér að hann teldi að lög-
gæsla á Íslandi væri ekki komin að „þolmörk-
um“! Nokkuð stór orð, svo ekki sé meira sagt,
þar sem staðreyndin er einfaldlega sú að lög-
gæsla á Íslandi er komin undir „þolmörk“ og
það fyrir alllöngu síðan að mati Landsambands
lögreglumanna! Það er að vísu einn galli á gjöf
Njarðar í þessum efnum en hann er sá að
stjórnvöld hafa aldrei haft dug í sér til að skil-
greina eitt eða neitt er viðkemur lágmarks-
löggæsluþörf Íslendinga! Nú liggur fyrir Al-
þingi Íslendinga þingsályktunartillaga þess
efnis að Alþingi skilgreini löggæsluþarfir lands-
ins. Þingsályktunartillaga þessi var lögð fram af
Gunnari Braga Sveinssyni o.fl. þingmönnum
Framsóknarflokksins og Sjálfstæðisflokksins
þann 4. október s.l. Þingsályktunartillagan er
nú til síðari umræðu á Alþingi Íslendinga. Það
er mat Landssambands lögreglumanna að úti-
lokað sé að kveða á um löggæsluþarfir landsins
án þess að fyrir liggi skilgreiningar þær sem
kveðið er á um í áðurnefndri þingsályktun-
artillögu. Fyrir þessu máli hefur Lands-
samband lögreglumanna talað a.m.k. allt frá
árinu 2008! Hér þarf einnig að horfa til þeirrar
staðreyndar að á Íslandi er hvorki her né þjóð-
varðlið sem hægt er að grípa til á ögurstundu til
varna landi og þjóð líkt og er í löndum þeim sem
við gjarnan viljum miða okkur við. Það vill segja
að íslensk lögregla er eini „varnaraðilinn“ í okk-
ar samfélagi sem hægt er að kalla til
þegar vá er fyrir dyrum! Þessi staðreynd
leiðir okkur aftur að þeim veruleika sem
við blasir í dag að íslensk lögregla hefur,
líkt og margar aðrar stofnanir hins op-
inbera, þurft að sæta talsverðum nið-
urskurði fjárframlaga frá hinu svokall-
aða bankahruni. Ef vel hefði átt að vera,
öfugt við það sem gert var, hefðu stjórn-
völd átt að láta fjárframlög til löggæslu
óhreyfð þar sem ljóst var, í kjölfar
bankahrunsins, að í þjóðfélaginu yrði
ákveðin upplausn líkt og mannkyns-
sagan hefur sýnt okkur. Það var hins-
vegar ekki gert og ákveðið að skera nið-
ur fjárveitingar til löggæslumála líkt og annarra
þátta opinberrar þjónustu. Sá niðurskurður
sem orðið hefur á öðrum þáttum þjónustu hins
opinbera, t.a.m. í heilbrigðisgeiranum, hefur
aftur orðið til þess að verkefni lögreglu hafa
aukist. Þetta eru hvorki ný sannindi né flókin! Á
þessu hefur lögreglan þurft að taka með minna
fjármagni og umtalsvert færri lögreglumönnum
sem aftur hefur stóraukið það álag, sem áður
var umtalsvert, á þá lögreglumenn sem enn eru
við störf.
Íslensk lögregla er ekki komin að „þolmörk-
um“! Íslensk lögregla er komin langt undir það
sem hægt er að kalla „þolmörk“! Það vill hins-
vegar svo vel til að íslensk lögregla hefur yfir að
ráða afar vönduðu starfsfólki sem sinnir starfi
sínu í hvívetna afar vel. Starfsfólki sem, því mið-
ur, þarf að ganga á frítíma sinn og fjölskyldu
sinnar til að sinna auknum störfum sínum í
þágu lands og þjóðar, vegna þess ástands sem
nú ríkir í löggæslumálum þjóðarinnar!
Ofan í allt það sem að ofan greinir hanga yfir
lögreglumönnum sífelldar skipulagsbreytingar
sem ætlað er að auka, efla og styrkja löggæslu á
Íslandi. Skipulagsbreytingar án raunverulegra
innistæðna þar sem stjórnvöld hafa ekki haft
dug í sér, líkt og áður hefur verið drepið á, til að
skilgreina löggæsluþarfir þjóðarinnar. Allt
ofangreint hefur orðið þess valdandi að á meðal
lögreglumanna ríkir ákveðin breytinga- þreyta,
-leiði og -reiði enda ekkert sem sýnir fram á
þarfir til breytinga að einu eða neinu leyti annað
en einhver vegferð sem hafin var með skýrslu-
gerðum árin 2003 – 2005 og reyndar mætti í
raun, í þessu sambandi, fara allt aftur til áranna
1994 – 1996.
Þetta hljómar í raun í eyrum lögreglumanna
eins og „breytum breytinganna vegna“.
Þolmörk?
Eftir Snorra
Magnússon
Snorri
Magnússon
Höfundur er formaður Landssambands
lögreglumanna.
Þolmörk
» Íslensk lögregla er komin
langt undir það sem hægt
er að kalla „þolmörk“! Það vill
hinsvegar svo vel til að íslensk
lögregla hefur yfir að ráða afar
vönduðu starfsfólki sem sinnir
starfi sínu í hvívetna afar vel.