Helgafell - 01.04.1943, Síða 112

248
HELGAFELL
erlendis voru deildirnar fleiri, máladeildirnar t.
d. tvær, fornmála- og nýmáladeild, og einnig
voru ti] móðurmálsdeild og verzlunardeild. Um
þessi mál standa deilur og standa sums staðar enn.
Þegar deildaskipting er tekin upp á annað
borð, er það mjög eðlilegt, að deildafjöldinn
geti breytzt eftir þörfum nemendanna og eftir
því, bvernig háskólanáminu er háttað. Eftir því
sem það verður fjöjbreyttara eru líkindi til þess,
að menn vilji einnig hafa undirbúningsmennt-
unina fjölbreyttari. Hér á landi er þetta ekki
nýjung, sem neinum þurfti að koma á óvart.
Hugmyndin um verzlunardeild sem þriðju ,,línu“
í skólakerfinu er allgömul. Ég hef vakið máls á
henni hvað eftir annað á undanförnum árum,
t. d. í álitsgerð frá 8. maí 1934 og oft í skóla-
ræðum. En það er eðlilegt, að verzlunardeild,
hliðstæð menntaskólunum, bætist fyrst við,
vegna þess að á henni er mest nauðsyn vegna
fjölmennis, gildis og ábyrgðar verzlunarstéttar-
innar, vegna þess að í hana var mestur efni-
viður í þeirri framhaldskennslu, sem fyrir var,
og vegna þess, að Háskólinn hafði tekið upp
sérstaka kennslu í verzlunarfræðum. Ef rétt er
að taka tillit til væntanlegs háskólanáms í t. d.
verkfræði eða efnafræði með aukinni stærð-
fræði- og efnafræði-kennslu í sérstakri mennta-
skóladeild, er jafn sanngjarnt að taka tiljit til
hagfræða- og verzlunarnámsins í sérstakri verzl-
unardeild undir stúdentspróf. Þar sem Verzlun-
arskólinn var sú stofnun í landinu, sem lengst
og mest hafði við þessi fræði fengizt, og þar
sem hann var einnig sá framhaldsskóli, sem sam-
bærilegastur var menntaskólunum um náms-
tíma og kröfur, var ekkert eðlilegra, en að hon-
um yrði fengin sú verzlunarlærdómsdeijd, sem
hið nýja háskólanám gerði réttlætanlegt og nauð-
synlegt. En að einhverju slíku námi munu vænt-
anlega flestir hinna nýju stúdenta hallast.
Sumir virðast óttast þrískiptinguna, af því að
þeir halda, að hún sé ekki til erlendis. Það ætti
að vísu ekki að skipta máli, ef nýbreytnin væri
góð. En það er ekki einungis svo, að til sé í
öðrum löndum þrískipting, heldur er til fjórskipt-
ing til stúdentsprófs. Verzlunardeildir til stúdents-
prófs í menntaskólum eru t. d. starfandi í Belgíu
(section commerciale) og í ýmsum brezkum
skólum. í Danmörku er það skipulag til, að menn
með verzlunarprófi geti orðið stúdentar með því
að taka viðbótarpróf í vissum greinum. Loks er
víða til beint samband milli æðri verzlunarskóla
og háskóla, t. d. í Ameríku eða verzlunarskól-
arnir eru hliðstæðir menntaskólunum og nefndir
sama nafni (t. d. Gymnasium).
Það er tilgangslítið að ræða hér réttmæti eða
gildi deildaskiptingarinnar. Fyrir því eru nú litl-
ar líkur, að henni verði breytt hér, enda hneigj-
ast menn fremur að henni en frá í nágranna-
löndunum. Til þess eru enn minni líkindi, að
t. d. latína verði tekin upp aftur sem allsherjar-
grein. Þrátt fyrir ýmsa góða skólakosti fornmál-
anna, er afstaða þeirra nú orðin öll önnur í Jífi
lærðra manna en áður var. Kr. E. talar um
latínu sem hyrningarstein ,,hins akademiska“
en ekki grísku. Samt var gríska einu sinni tal-
in óhjákvæmilegt einkenni á akademiskri
menntun. Ennþá fyrr þótti sá ekki lærður mað-
ur, sem Jas ekki hebresku. Nú dettur engum það
í hug, að hebreska sé hluti af ,,hinu akadem-
iska“ á íslandi eða nauðsynleg fyrir ,,aleflingu
hugsunarinnar“. Svona er tízku og tímabundið
matið á ,,hinu akademiska“. Ég tel líklegt, að
latínunám menntaskólanna eigi enn eftir að
breytast, ef ekki minnka, en álít, að kennara-
stóll í klassískum fræðum ætti að vera til í Há-
skólanum.
Sú gamla skoðun hefur nú aftur verið vakin
hér, að stúdentspróf ætti að vera eitt og óskipt
með einni yfirgnæfandi allsherjargrein. Þetta er
sjónarmið, sem vel getur átt sinn rétt á sér og
vel má ræða. Þeir, sem þessa úrlausn hafa rök-
rætt, virðast álíta, að um hreina andstæðu sé
að ræða milli hennar og deildaskipulagsins. Það
virðist mér vera misskilningur, þó að ég geti
ekki þaulrætt það hér. Ef mönnum virðist nú
vanta inn í stúdentspróf sérdeildanna eina sam-
einandi höfuðnámsgrein, er í sjálfu sér ekkert
því til fyrirstöðu að slíkri námsgrein yrði komið
fyrir innan kennslukerfis deildaskipulagsins. I
öllum deildum eru nú þegar til höfuðnáms-
greinar með 5—7 vikustundum í bekk. Með dá-
lítilli tilfærsju á stundaskrá og samfærslu á ein-
hverjum aukanámsgreinum væri innan handar
að taka upp eina sameiginlega aðalnámsgrein
í öllum þrem deildum, en láta hæfilegt sérnám
hverrar um sig samt halda sér. Ef til vill er
þetta það stúdentspróf, sem að ber að keppa.
En þessi sameiginlega aðalnámsgrein er ó-
fundin og hefur hennar þó verið lengi leitað,
eftir að horfið var frá klassískum málum og
bókmenntum á gamla vísu. Kr. E. hefur ekki
heldur fundið hana. Hann talar um hvoru-
tveggja, latínu og stærðfræði, sem undirstöðu
,,hins akademiska**, og virðist því hallast að
deildaskiptingunni, án þess þó, að verzlunarfræði
megi vera í einni deildinni. Hann talar með lít-
ilsvirðingu um ,,ýms hversdagsstörf, einkum
kaupsýslu“. Um það má Jengi deila, hver sé