Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.10.2012, Blaðsíða 56

BÓK VIKUNNAR Vögguvísa eftir Elías Mar hefir verið
kölluð fyrsta nútíma Reykjavíkurskáldsagan. Ekki amaleg ein-
kunn! Bókin hefur nú verið endurútgefin í kilju.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Íslandssagan hefur kannski aldrei veriðgerð jafn fróðleg, spennandi og eft-irminnileg og í bókaflokknum Öldin –
minnisverð tíðindi. Þarna var saga þjóð-
ar rakin í fréttastíl ár frá ári. Þar voru
náttúruhamfarir, sjúkdómar, veðraham-
ur og ógnir og fólskuverk. Ungmenni
sem las þessar bækur öðlaðist sterkt
sambandvið liðinn tíma en hlaut um leið
að fagna því að lifa í velsæld nútímans.
Í þessum bókaflokki var sögð örlaga-
saga einstaklinga. Þarna las ég til dæmis
ung að árum fyrst um Ragnheiði Brynj-
ólfsdóttur, Daða og eiðinn. Ég tók afar
nærri mér dapurleg örlög biskupsdótt-
urinnar og felldi ófá tár hennar vegna. Æ
síðan hef ég haft
sérstakar taugar
til Ragnheiðar.
Þarna las ég
einnig um
drukknun Egg-
erts Ólafssonar
og konu hans á
Breiðafirði en frá
þeim harmleik
var skýrt með breiðletri á blaðsíðu 41 í
Öldin átjánda. Mér leið eins og ég væri
að lesa um dapurleg örlög göfugs fjar-
skylds frænda og fylltist miklum trega.
Og alltaf hefur mér verið hlýtt til Egg-
erts Ólafssonar.
Í bókaflokknum um aldirnar er að
finna stórgóða blaðamennsku, vel skrif-
aðar og fjölbreyttar fréttir með krass-
andi fyrirsögnum sem augað grípur sam-
stundis. Ofbeldisverk skólasveina í
myrkum göngum Skálholtsstaðar er
fyrirsögn sem kallar á frekari lestur.
Fyrirsögnin Kvenfólkið á Suðurlandi
fær að sofa vekur forvitni og það gerir
sömuleiðis fyrirsögnin: Gátu ekki snúið
sér í rúmi í 16 daga. En allar þessar fyr-
irsagnir má finna í Öldin átjánda. Hinar
Aldirnar geyma ekki síður lokkandi fyr-
irsagnir.
Það skiptir miklu að setja fróðleik í að-
gengilegan búning. Það var sannarlega
gert í Öldunum þar sem hver fróðleiks-
fréttin rak aðra og sögð var mikil saga –
yfirleitt harmsaga – þjóðar sem þurfti
sannarlega að berjast fyrir sínu og fékk
ekkert gefins.
Orðanna hljóðan
ÁR OG
ALDIR
LÍÐA
Harmafregn
Ár kattarins, áttunda bók Árna Þór-arinssonar, um Einar blaðamannkemur út nú eftir helgi. Árni hefur
nefnt bækur sínar eftir titlum dægurlaga og
svo er einnig í þetta sinn. „Já, samkvæmt
sérvisku minni er titillinn fenginn úr dæg-
urlagatexta, eins og alltaf áður í bókum mín-
um um Einar blaðamann. Ár kattarins er lag
sem heitir á frummálinu Year of the Cat og
er frá árinu 1977 eftir skoskan lagasmið, Al
Stewart. Sennilega man enginn eftir þessu
lagi lengur, enda er það algjört aukaatriði að
nokkur maður muni eftir því nema ég. En
auk þess að vera heiti á dægurlagi og texta,
sem fjallar um tálsýnir, er ár kattarins sam-
kvæmt þjóðtrú og tímatali Víetnama ár
áhyggjuleysisins og í bókinni er ég svolítið
að leika mér með hinar ýmsu merkingar
kattarins.“
Hvað er svona áhugavert við ketti?
„Þú veist hvernig kettir eru. Maður ætlar
kannski að beygja sig niður eftir ketti en þá
gengur hann manni yfirleitt úr greipum og
hverfur.
Sagan er fléttuð úr þráðum sem allir
spegla blekkingar. Þema hennar er nútími
sem er ofurseldur sjónhverfingum og spuna,
ekki síst í skjóli samskiptatækninnar. Hún
gerir okkur oft erfitt að greina það sem er
satt frá því sem er lygi. Um þetta fjallar Ár
kattarins, auk þess að vera sakamálasaga.
Þarna eru nokkrir þræðir í einni fléttu og
nokkur dauðsföll en hvað er morð og hvað er
ekki morð?“
Hvað er Einar blaðamaður að fást við í
þessari nýju bók?
„Sagan hefst á Akureyri þar sem Einar er
staddur og á niðurskurðartímum er búið að
sameina Akureyrarútibú Síðdegisblaðsins og
rekstur vikublaðsins Akureyrarpóstsins. Ein-
ari er boðið í brúðkaup og býður með sér
Gunnhildi, fjörgamalli konu á elliheimili, sem
fyrst kom við sögu í Tíma nornarinnar. Í
brúðkaupinu gerist atburður sem er kannski
ekki alveg eins og hann sýnist. Síðan verður
annar atburður, sem gerist nánast um hverja
helgi í Reykjavík og úti á landi, þegar ráðist
er á mann í biðröð að því er virðist að tilefn-
islausu. Þessar fréttir þekkjum við öll en
hvað er á bak við þennan atburð? Einar
ákveður að kanna það. Þannig tvinnast sam-
an í sögunni tveir glæpaþræðir, annar mjög
óvenjulegur og hinn hversdagslegur, en báðir
eiga þeir að spegla sama þema sem er blekk-
ingin.“
Árni er nú á leið á glæpasagnahátíðir í
Frakklandi, en bók hans Morgunengill er
nýkomin út þar í landi. Á annarri hátíðinni
mun hann sitja á pallborði með metsöluhöf-
undinum RJ Ellory sem hefur verið staðinn
að blekkingum því hann hefur falsað fjölda-
marga dóma um bækur sínar á netinu. Rit-
höfundar hafa fordæmt hann og mikil um-
ræða skapast sem er á allan hátt afar
neyðarleg fyrir þennan annars virta glæpa-
sagnahöfund. „Þetta er auðvitað makalaus
uppákoma og eitt mesta hneyksli í glæpa-
sagnaheiminum í háa herrans tíð,“ segir
Árni. „Ég veit ekki alveg hvernig ég að
heilsa Ellory, hvort ég eigi að láta eins og
ekkert sé eða segja: Já, sæll. Ég hef heyrt
margt um þig.“
Margvíslegar blekkingar
Morgunblaðið/Golli
ÁRNI ÞÓRARINSSON SENDIR FRÁ
SÉR NÝJA GLÆPASÖGU, ÁR KATT-
ARINS, EN ÞAR ER EINAR BLAÐA-
MAÐUR Í AÐALHLUTVERKI.
Heimsljós. Sú ljóðræna og fallega skáld-
saga, er uppáhaldsbókin mín. Ég er oft með
hana á náttborðinu og tek hana með mér í
ferðalög. Ætli ég hafi ekki verið sautján ára
þegar ég las hana fyrst og grét við lesturinn.
Heimsljós er bók sem alltaf er hægt að lesa
og maður getur opnað hana á hvaða blað-
síðu sem er og látið heillast. Og svo er þessi
endir: „Hugsaðu um mig þegar þú ert í miklu sólskini. Bráðum
skín sól upprisudagsins yfir hinar björtu leiðir þar sem hún bíður
skálds síns.
Og fegurðin mun ríkja ein.“ Er þetta ekki fallegt!
Uppáhaldsrithöfundurinn minn, fyrir utan Halldór Laxness, er
Knut Hamsun, en það urðu ákveðin þáttaskil í lífi mínu þegar ég
las bækur þessa höfunda í fyrsta sinn. Ég var rúmlega tvítug þegar
ég byrjaði að lesa verk Hamsuns og las þau hvert af öðru. Ég man
að Sverrir Kristjánsson sagnfræðingur sagði við mig: „Mikið áttu
nú gott að vera að lesa Hamsun í fyrsta sinn!“
Í UPPÁHALDI
Morgunblaðið/RAX
ÁSDÍS BENEDIKTSDÓTTIR
BÓKSALI
Halldór Laxness
Ásdís Benediktsdóttir
getur alltaf lesið
Heimsljós.
56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 07. 10. 2012
VIÐTAL
Árni Þórarinsson Þarna eru
nokkrir þræðir í einni fléttu og
nokkur dauðsföll en hvað er
morð og hvað er ekki morð?“