Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.10.2012, Blaðsíða 14

Svipmynd
14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.10. 2012
G
uðbergur Bergsson
rithöfundur verð-
ur áttræður 16.
október. Í tilefni
tímamótanna var
nýlega undirrituð viljayfirlýsing
milli Grindavíkubæjar og Guðbergs
um Guðbergsstofu en fyrirhugað er
að opna hana í mars á næsta ári.
Ný skáldsaga eftir Guðberg, Hin ei-
lífa þrá, kemur svo út á afmæl-
isdaginn.
Guðbergur er fyrst spurður hvort
hann finni fyrir aldrinum. Hann
segir: „Ég finn ekkert fyrir aldr-
inum en ég veit að hann er. Með
aldrinum verður maður þreyttur á
sjálfum sér. En ég er svo heppinn
að ég eldist áfram en ekki aftur á
bak. Ef maður eldist aftur á bak þá
gengur maður í barndóm.“
Finnst þér það vera ákveðin
tímamót að verða áttræður, margir
ná ekki svo háum aldri?
„Ég er að reyna að láta þetta
vera tímamót. Ég veit að það getur
verið erfitt að nálgast þessa tugi, að
verða sextugur, sjötugur og átt-
ræður, en ef manni tekst að fara í
þetta hástökk og kemst yfir tuginn
þá er maður á grænni grein og
lendir á púðanum. En tilhlaupið
getur verið nokkuð erfitt. Þetta hef-
ur samt ekki verið mjög erfitt fyrir
mig en ég hef dálitlar áhyggjur af
því að ég er ekkert klikkaður.“
Hefurðu áhyggjur af því að vera
ekki klikkaður?
„Já. Ég á ekki við nein vandræði
að stríða. Ég þarf ekki að leita í
neinar hjálparstöðvar. Ég reyki
ekki og þarf því ekki að fara á nám-
skeið til að hætta að reykja. Ég
þarf ekki heldur að fara á Vog
vegna drykkjuvandamála. Ég hitti
mann um daginn og hann er svo
mikið skáld að hann hefur farið
fimm sinnum á Vog. Hann sagði:
„Þú verður að fara á Vog. Maturinn
er svo góður og svo er hvíld í því að
vera þarna.““
Að beita sig valdi í lífinu
Þú varst mjög umdeildur í langan
tíma. Fannst þér það erfitt?
„Ég hef aldrei fylgst með því
hvað fólk segir um mig. Satt að
segja hef ég aldrei haft mikinn
áhuga á sjálfum mér. Ætli það hafi
ekki helst verið talið vinna gegn
mér að ég kem ekki frá ákveðnum
stað, eins og ætti að vera, og er
ekki af góðri fjölskyldu, eins og það
er kallað. Ég var ekki í skáldabekk
í menntaskóla og er ekki með stúd-
entspróf, en það bjóst heldur eng-
inn við því. Ég hef ekki nein tengsl
inn í samfélagið og það er ekki hóp-
ur í kringum mig. Það var aldrei
neitt á bak við mig. Þetta reyndist
mér ekkert erfitt því ég hafði engan
áhuga á sjálfum mér.“
Þú hefur alla tíð verið mjög sjálf-
stæður.
„Málfríður Einarsdóttir var alltaf
gáttuð á því hvað ég væri sjálf-
stæður en ég hafði aldrei tilfinningu
fyrir því að ég væri sjálfstæður. Ég
bara gerði hlutina. Maður er bara
það sem maður er. Ég hef aldrei
reynt að kvarta mig í gegnum lífið
og aldrei öfundað aðra. Öfundsýki
er viss réttlætiskennd, en það er
frumstæð réttlætiskennd. Ef maður
staðnar í öfundsýkinni þá nær mað-
ur engum árangri.“
Það hafa orðið gríðarlegar breyt-
ingar á samfélaginu frá því þú varst
strákur í Grindavík. Hvernig þróun
er þetta í þínum huga?
„Mér finnst hún vera mjög góð.
Ég get ekki ímyndað mér hvað yrði
um okkur ef við færum aftur til
baka í þessa hræðilegu tíma. Amer-
íski herinn gerði þá einu byltingu
sem hefur verið gerð hér á landi og
önnur bylting hefur ekki verið gerð.
Sú bylting losaði Íslendinga úr átt-
hagafjötrum og peningaleysi og
gerði okkur frjálsa. Síðan fór Am-
eríka frá okkur og þá lentum við
aftur í vandræðum. Svo kom ’68-
kynslóðin til sögunnar. Sú kynslóð
er ekki neitt, bara kjánar sem geta
ekkert og flækjast til og frá.“
Þú hefur aldrei verið flokks-
pólitískur.
„Ég þekkti ekki innviði sam-
félagsins hér og kom ekkert nálægt
stjórnmálum. Þegar ég var í útlönd-
um var ég innan um fólk sem var í
hærri valdastöðu en fólk hér á Ís-
landi. Á Spáni kynntist ég útlögum
frá Sovétríkjunum og Kína þannig
að ég vissi miklu meira um ástandið
í þeim löndum en fólk hér heima en
ég var ekki að útbreiða þá þekk-
ingu mína því ég hef enga Messías-
ar-tilhneigingu. Ég er oft á Spáni
og þekki þar afar vel til en núna er
ég nokkuð mikið í Þýskalandi. Ég
býst við að dvöl mín í Þýskalandi sé
í tengslum við sálarkomplex. Ég vil
komast að því hvernig Þjóðverjar
hugsa í stjórnmálum, ekki bara í
bókmenntum og heimspeki. Mér
finnst það forvitnilegt og held að
það muni auðga mig.“
Var það ekki dálítið eins og ann-
að líf að dvelja langdvölum á Spáni
eins og þú hefur gert í áratugi?
„Jú, ég breytti um tungu, hugar-
far og klæðaburð. Ég var í einræð-
isríki þar sem ég þurfti að læra
reglurnar og mátti ekki koma fram
eins og Íslendingur heldur varð að
vera Spánverji en ég lærði af því.
Margir gátu þetta ekki og fóru. Ef
ég hefði gert það þá hefði mér þótt
það aumingjalegt. Maður þarf oft
að beita sig valdi í lífinu. Níu ára
gamall var ég sendur í sveit til fólks
sem ég þekkti ekki og ég varð að
standa mig. Ég gat ekki strokið því
ekki var hægt að synda yfir Hvítá.
Ég varð að melta það með mér að
vera þarna og vita að hinumegin við
fljótið væri frelsið. En mér datt
ekki í hug að flýja í frelsið. Maður
verður að vera sinn eigin einræð-
isherra.“
Hvenær vissirðu að þú vildir
verða rithöfundur?
„Ég hef aldrei vitað það. Ég er
ekki maður sem gerir áætlanir um
að verða eitthvað. Maður er ekkert
fyrr en maður er búinn að gera
hlutinn. Þá er maðurinn hluturinn.
Áður er maður ekki neitt. Svo þeg-
ar maður er búinn að gera hlutinn
þá er hluturinn líka búinn.“
Maður
verður að vera
sinn eigin
einræðisherra
ÍVIÐTALI RÆÐIR GUÐBERGUR MEÐAL ANNARS
UM ALDURINN, FERILINN OGVIÐURKENNINGAR.
HANN SEGIR SVO SÍNA SKOÐUN Á HINU HREINA KLÁMI.
Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrun@mbl.is
* Ég hef aldrei reynt að kvarta mig í gegnum lífið og aldrei öfundað aðra.Öfundsýki er viss réttlætiskennd,
en það er frumstæð réttlætiskennd.