Morgunblaðið - Sunnudagur - 09.12.2012, Blaðsíða 45

Brigsl og stóryrði voru fastir þættir í formálum sér-
hverrar ráðagerðar.
Fyrsta verk: Sökkva
björgunarbátunum
Íslenskur sjávarútvegur, sem var við þessar aðstæður
sem burðarás björgunar landsins, var settur í uppnám
og ógöngur og haldið að þjóðinni að hann ætti styrk
sinn, afl og uppruna í þjófnaði og svikum. Þessi at-
vinnugrein var um tíma sú eina sem hafði raunverulega
burði til fjárfestinga í landinu, þegar þeirra var mest
þörf. Erlendir aðilar héldu að sér höndum, sem var
skiljanlegt, og árásir forystumanna ríkisins, sem komu
öllu í uppnám, urðu til þess að hinn íslenski sjávar-
útvegur hlaut að gera það líka.
Íslenska krónan var sem fyrr réttur mælikvarði á
stöðu þjóðarbúsins og skráning hennar varð á auga-
bragði hagfelld útflutningi og gjaldeyrissköpun og and-
hverf innflutningi og gjaldeyriseyðslu. Þetta var auð-
vitað beiskt meðal fyrir marga og þar á meðal þá sem
ekki máttu við miklu og áttu minnsta sök. En þetta var
samt meðal sem þjóðinni var hollast að láta í sig ef hún
ætlaði að ná styrk á ný fyrr en nokkurn hefði grunað.
Þegar búið var að fæla sjávarútveginn frá fjárfest-
ingum var ákveðið að veita ferðaþjónustunni lamandi
högg líka. Síðan var skattheimta aukin úr öllu hófi,
sem hafði sömu hemjandi áhrifin og árásirnar á sjáv-
arútveg og ferðaþjónustu. Viljinn til nýrra átaka,
framtakssemi og fjárfestingar var laminn niður hvar
sem bólaði á honum, hjá smáum og stórum. En þetta
dugði ekki til. Ríkisstjórnin dró upp úr hatti sínum
það mál pólitískt sem hún vissi að var best til þess fall-
ið að sundra þjóðinni. Hún vildi nota það sjokk sem
landsmenn höfðu orðið fyrir til að troða þeim eins og
ósjálfbjarga eða hálfvönkuðum inn í Evrópusam-
bandið. Hið smáa íslenska stjórnkerfi var allt kjör-
tímabilið undirlagt í þessari sérvisku sem var þó
dauðanum falin frá fyrsta degi. Það var skaðaverk því
stjórnkerfið þurfti á öllu sínu að halda til annars.
Miklir fjármunir, bæði beinir og óbeinir, fóru í súg-
inn. En þjóðin raknaði auðvitað úr rotinu. Og um leið
og hún náði áttum var ljóst að ráðagerðir fjandmanna
íslensks fullveldis mundu sennilega ekki ná fram að
ganga. Sú gleðilega niðurstaða er að verða ljós. Og
annað „stórmál“ ríkisstjórnarinnar er búið að kosta
þjóðina ómældan tíma og óheyrilegt fé. Það byggðist
á þeirri ótrúlegu dillu að Stjórnarskrá lýðveldisins Ís-
lands frá 17. júní 1944 hefði haft eitthvað með fram-
ferði þeirra að gera sem fóru með bankana á höfuðið.
„Founding fathers“
og fræðasamfélagið
Alkunnum kaffihúsaspekingum var því safnað saman,
með aðferðum sem engar stjórnarfarslegar kröfur
stóðust, til að kollvarpa hinu vonda plaggi, lýðveld-
isskránni, á fáeinum vikum. Aðfarirnar voru eins og
þegar vart verður við óáran og meindýraeyðir því
kvaddur á staðinn.
Og ríkisstjórnin hefur fram til þessa stefnt að því að
láta sinn ógæfusama þingmeirihluta afgreiða nýja
stjórnarskrá ÁN ÞESS að fara efnislega yfir hinar
stórgölluðu tillögur grein fyrir grein eða skoða þýð-
ingu breytinganna í samhengi. En nú hefur hið óvænta
gerst að „fræðasamfélaginu“ er loksins öllu lokið.
Hvað dvaldi orminn langa? Þar á meðal er fólk sem
hefur staðið Samfylkingunni svo nærri að iðulega hef-
ur mjög reynt á fræðilegan trúverðugleika þess.
Fræðasamfélagið fordæmir nú ekki aðeins aðferðina
sem reynt er að brúka til að kollvarpa íslensku stjórn-
arskránni. Það vekur athygli á með fjölda dæma að
fræðilega sé undirbúningur málsins á brauðfótum.
Núverandi ríkisstjórn hefur vissulega sýnt í meðferð
sinni á „umsókn“ að ESB að hún þolir ekki upplýsta
umræðu og staðreyndir þess máls eru sem eitur í
hennar beinum. En getur hún hagað sér eins þegar
stjórnarskrármálið fær mótbyr úr óvæntri átt.
Hver ætlar að segja þeim það?
Öllum er ljóst, nema kannski Jóhönnu Sigurð-
ardóttur, að ríkisstjórnin er þegar runnin á rassinn í
umsóknarmálinu. Öllum, nema Jóhönnu og hugs-
anlega Valgerði Bjarnadóttur, er líka orðið ljóst að
enginn, hvorki þær né aðrir, nær að kollvarpa stjórn-
arskrá landsins, í bullandi ágreiningi og fyrir atbeina
hugsanlegs naums meirihluta á Alþingi á síðustu vik-
um kjörtímabils. Og það án þess að efnisleg skoðun
þingsins eigi sér stað, og gegn ráðleggingum allra
þeirra sérfræðinga sem að málinu koma.
Þjóðinni er fyrir löngu orðið ljóst að kenningin um
að lýðveldisstjórnarskráin hafi leikið eitthvert sér-
stakt hlutverk í bankaáfalli er ein furðulegasta dilla
sem stjórnmálamenn hafa nokkru sinni fengið. Ein-
stæðar konur í útihúsum hafa vissulega verið brennd-
ar á báli af því að það tókst að æsa múginn upp í að
trúa því að muldur í þeim, ofan í hálfkulnaðar glóðir,
hafi eyðilegt akuryrkju og uppskeru þjóðar og kallað
yfir hana hungursneyð. En það var á tímum sem kall-
aðir hafa verið myrkar miðaldir. Slíkir tímar eru ekki
runnir upp aftur á Íslandi þrátt fyrir Steingrím og Jó-
hönnu og þrátt fyrir „að það varð hér hrun“ og þrátt
fyrir að einn og einn karl og ein og ein kerling kunni
að ganga með slíkar grillur í kollinum.
Sjálfsagt þykir einhverjum súrt að nánast hvert ein-
asta „stórmál“ ríkisstjórnarinnar hafi farið út um þúf-
ur. En sá sami verður að treysta á að fréttastofa
hennar geti túlkað ógöngurnar þannig að við það
verði unað. Hún gæti þannig bent á að það hafi þó tek-
ist að gefa hákarlasjóðum heimsins tvo stærstu banka
þjóðarinnar án heimildar og án þess að spyrja hana
álits á því. Það er óneitanlega stórkarlalegt verk, þótt
það verði seint kallað afrek.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
9.12. 2012 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 45