Morgunblaðið - 06.03.2013, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. MARS 2013
Heimir Snær Guðmundsson
heimirs@mbl.is
Til stendur að setja gasmæli á tind
eldfjallsins Heklu og er vonast til
að þær mælingar styrki spár um
yfirvofandi eldgos.
„Þetta eru fyrstu mælingar sinn-
ar tegundar hér á landi. Ekki hafa
verið settir upp
síritandi mælar
til eftirlits með
eldvirkni áður,“
segir Evgenia
Ilyinskaya,
eldfjalla-
fræðingur og
verkefnisstjóri
samstarfs-
verkefnis um
gasmælingar. Að
samstarfinu standa Veðurstofa Ís-
lands, Ísor, INGV, jarðeðlisfræði-
og eldfjallastofnunin á Ítalíu, og
háskólinn í Palermo. Markmið
samstarfsins er að kanna magn og
samsetningu gass sem Hekla losar
og öðlast þar með frekari innsýn í
innviði eldfjallsins. Þá er stefnt að
því að laga aðferðafræði og tækni-
búnað að íslenskum aðstæðum svo
setja megi upp gasmælingar við
fleiri eldstöðvar.
Mælirinn verður í kofa
Veðurstofa Íslands hefur óskað
eftir því við yfirvöld í Rangárþingi
ytra að fá leyfi til að setja búnað til
gasmælinga á topp Heklu. Síðasta
sumar fóru fram gasmælingar á
tilraunastigi á toppi fjallsins, þar
var settur upp gasmælir en hann
var tekinn niður síðasta haust
vegna ísingar. Að sögn Evgeniu er
búið að laga mælinn að íslenskum
aðstæðum og verður hann hýstur í
kofa sem skýlir honum fyrir veðri
og vindum ef leyfi fæst til uppsetn-
ingar. Hugmyndin er að mælirinn
verði á Heklu til framtíðar en fjár-
magn til verkefnisins er tryggt til
2016.
Hluti af heildarmynd
„Við sáum það í tilrauna-
mælingum okkar síðasta sumar að
þónokkurt magn af koltvísýringi
streymir upp úr Heklu. Það er
okkar tilgáta að gasmagnið geti
breyst ef kvika færist nær yf-
irborðinu, þ.e. samsetning gassins
verði öðruvísi,“ segir Evgenia og
bætir við að Hekla henti vel til
þessarar tegundar rannsókna.
„Hekla er þannig að erfitt er að
segja fyrir um gos í henni, skjálft-
ar hefjast oft ekki fyrr en rétt áður
en eldgos hefst. Við erum því alltaf
að leita að nýjum leiðum sem gætu
gefið okkur lengri fyrirvara. Við
vitum ekki hversu langan
viðvörunartíma þessar mælingar
gætu gefið okkur en við vonumst
til þess að þær geti nýst okkur,“
ítrekar Evgenia og tekur fram að
þessi aðferð komi ekki í stað ann-
arra aðferða sem notaðar eru held-
ur sé þetta bútur af stærri heild-
armynd.
Verkefnið er styrkt af Rannís og
FUTUREVOLC, sem er samevr-
ópskt rannsóknarverkefni á sviði
samþættrar vöktunar og rann-
sókna á eldfjöllum. Jarðvís-
indastofnun Háskólans og Veð-
urstofa Íslands leiða verkefnið.
Ljósmynd/Finnbogi Óskarsson
Vísindastarf Evgenia Ilyinskaya að safna gassýnum úr jarðvegi á Heklu í haust. Gasmælitækið hefur nú verið að-
lagað íslenskum aðstæðum en síðasta haust þurfti að taka það niður vegna ísingar sem hafði áhrif á virkni þess.
Vilja koma gasmæli
fyrir á tindi Heklu
 Fyrstu mælingar sinnar tegundar hér á landi
Evgenia
Ilyinskaya
„Þetta sýnir að meirihluti Besta
flokksins og Samfylkingarinnar,
ásamt Vinstri grænum, treystir
sér ekki til að bjóða þessi skip vel-
komin til Reykjavíkur. Ég óttast
að þetta muni draga úr áhuga
þessara vinaþjóða á að eiga við
okkur samstarf í björgunarmál-
um,“ segir Kjartan Magnússon,
borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins,
en meirihluti borgarstjórnar hafn-
aði í gær tillögu Kjartans um að
erlend varðskip og flugvélar, sem
tekið hafa hér þátt í björgunar-
aðgerðum með Landhelgisgæsl-
unni, yrðu boðin velkomin til
Reykjavíkur. Þess í stað var sam-
þykkt breytingartillaga Sóleyjar
Tómasdóttur, VG.
Kjartan bendir á að Jón Gnarr
borgarstjóri hafi gefið margs kon-
ar yfirlýsingar um að erlend varð-
skip væru ekki velkomin til
Reykjavíkur, jafnvel þó að þau
væru í björgunaraðgerðum hér á
landi. „Einhvern veginn vonaði
maður að þetta hefðu verið ein-
hverjar yfirlýsingar borgarstjóra
sem meirihlutinn myndi ekki
standa við.“
Sóley Tómasdóttir segist hafa
lagt breytingartillögu fram þar
sem tillaga Kjartans hefði inni-
haldið of mörg ágreiningsefni.
Skiptar skoðanir væru innan borg-
arstjórnar um samstarf við aðrar
þjóðir. Í tillögu hennar segir m.a.:
„Starfsemi og styrkur Land-
helgisgæslu Íslands, björg-
unarsveita og annarra viðbragðs-
aðila er góð sönnun þess að best
er að sinna borgaralegum öryggis-
málum á vettvangi borgaralegra
stofnana í anda friðar.“
Varðskip ekki
boðin velkomin
Kjartan
Magnússon
Sóley
Tómasdóttir
 Tekist á um tillögur í borgarstjórn
Prófkjörsframboð
Illuga Gunn-
arssonar hjá Sjálf-
stæðisflokknum í
Reykjavík kostaði
tæpar fimm millj-
ónir króna og var
kostnaður hans
mestur af þeim
sem hafa skilað
inn uppgjöri. Próf-
kjörsframboð Árna Páls Árnasonar
var það framboð innan Samfylking-
arinnar sem var dýrast þeirra sem
hafa skilað uppgjöri, en það kostaði
771.000 krónur.
Þetta kemur fram á vef Ríkisend-
urskoðunar þar sem birtar eru upp-
lýsingar um tekjur og kostnað vegna
prófkjöra.
Mestur kostnaður
hjá Illuga í prófkjöri
Illugi
Gunnarsson
„Við erum ánægð að þetta sé loksins
frágengið. Það er nauðsynlegt að
hafa gott og gilt aðalskipulag sem
hægt er að vinna eftir,“ segir Ásgeir
Magnússon, sveitarstjóri Mýrdals-
hrepps, en aðalskipulag Mýrdals-
hrepps var samþykkt af umhverfis-
og auðlindaráðherra í gær.
Á aðalskipulaginu er m.a. gert ráð
fyrir nýrri veglínu sem mun fara í
gegnum Reynisfjall, vegurinn mun
einnig liggja norðan Dyrhólaóss.
Umhverfisstofnun veitti neikvæða
umsögn á sínum tíma. Skipulags-
stofnun taldi sér ekki fært að stað-
festa aðalskipulagið og vísaði málinu
til umhverfis- og auðlindaráðherra
sem hefur verið með það á sínu borði
frá 11. september síðastliðnum. Nið-
urstaðan er sem sagt sú að virða
skipulagsvald Mýrdalshrepps.
„Það er ýmislegt sem þarf að gera
áður en farið verður að grafa hér í
fjallinu,“ segir Ásgeir og bendir á að
það ráðist m.a. af fjárveitingu. Að
auki þarf nýja veglínan að fara í ít-
arlegt umhverfismat. Þá eru
ákveðnir fyrirvarar á veglínunni í að-
alskipulaginu er varða svæðið sunn-
an Víkurþorps. „Fyrirvarinn er helst
sá að við höfum verið að slást við sjó-
inn hér sunnan við þorpið. Plássið er
þröngt sunnan við íþróttavöllinn nið-
ur að fjöruborðinu. Þar hefur úthafs-
aldan barið á suðurströndinni. Varn-
argarðurinn, sem byggður var út í
sjóinn þarf að sanna sig en ströndin
þarf að vera í jafnvægi áður en hægt
er að ráðast í þá framkvæmd,“ segir
Ásgeir og bendir á að einhver miss-
eri muni líða þar til það hefur staðist
skoðun. thorunn@mbl.is
Göng í gegnum Reynisfjall
 Aðalskipulag Mýrdalshrepps var samþykkt af umhverfis- og auðlindaráðherra
 Skipulagsstofnun staðfesti ekki skipulagið og vísaði málinu til sama ráðherra
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Göng Gert er ráð fyrir göngum í
gegnum Reynisfjall.
Oft er vísað til Heklu sem drottningar íslenskra fjalla. Hekla þykir
frekar ungt fjall og hefur að mestu orðið til á undanförnum 7.000
árum. Hekla lætur reglulega á sér kræla en síðast gaus hún árið
2000. Talið er að gosið hafi í fjallinu 18 sinnum frá landnámi. Hekla
hefur gosið sjö sinnum síðustu hundrað árin. Gos hófst austan
Heklu árið 1913 og skv. vef Veðurstofunnar gaus hún 1947, 1970,
1980, 1981, 1991 og 2000. Því hefur Hekla gosið nokkuð reglulega
einu sinni á áratug síðan 1970. Gosið árið 2000 olli ekki teljandi
vandræðum. Síðustu gos hafa staðið stutt yfir og verið fremur smá.
Á fyrri öldum ollu gos í Heklu nokkrum sinnum miklum usla, þeim
gat fylgt mikið hraunrennsli og öskufall með alvarlegum afleiðingum
fyrir menn og dýr.
Gosið 18 sinnum frá landnámi
HEKLA GAUS SÍÐAST ÁRIÐ 2000
Morgunblaðið gefur þann
14. mars út glæsilegt
sérblað um HönnunarMars
–– Meira fyrir lesendur
PÖNTUNARFRESTUR
AUGLÝSINGA:
fyrir kl. 16,
föstudaginn
8. mars.
NÁNARI
UPPLÝSINGAR
GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
Hátíðin verður haldin
víðs vegar um Reykjavík
þar sem saman koma
íslenskir hönnuðir og
sýna fjölbreytt úrval
nýrrar íslenskrar hönn-
unar og arkitektúrs af
margvíslegu tagi.
HönnunarMars
DesignMarch
Reykjavík .– . .