Morgunblaðið - 06.03.2013, Blaðsíða 22

FRÉTTASKÝRING
Gunnar Dofri Ólafsson
gunnardofri@mbl.is
Þ
að er í sjálfu sér ekkert
nýtt að ákæruvaldið sé
undirmannað, þetta hef-
ur komið fram hjá tveim-
ur fyrirrennurum mín-
um. Það breytir því hins vegar ekki
að staðan er alvarleg og þetta skiln-
ingsleysi stjórnvalda á hlutverki og
verkefnum ákæruvaldsins ótrúlegt,“
segir Sigríður J. Friðjónsdóttir, rík-
issaksóknari.
„Stjórnvöld hafa boðað ýmsar
breytingar á framtíðarskipulagi
ákæruvaldsins og það er til með-
ferðar í innanríkisráðuneytinu og í
réttarfarsnefnd. Umræðan snýr til
dæmis að því hvort ríkissaksóknari
eigi að vera með öll alvarlegustu
sakamálin á fyrsta stigi. Afleiðingar
þess eru meðal annars þær að
ákvarðanir okkar um niðurfellingu
saksóknar eru ekki kæranlegar
neitt,“ segir Sigríður.
Samkvæmt ársskýrslu rík-
issaksóknara fyrir árið 2011, sem
kom út í vikunni, starfa hjá embætt-
inu níu ákærendur og fimm ritarar.
Heildarfjöldi ákærðra var til sam-
anburðar 1.957 einstaklingar 2011.
Sigríður sagði að ákveðin óvissa
hefði ríkt um stöðu embættis rík-
issaksóknara undanfarin ár. „Fjár-
veitingar til ákæruvalds virðast ekki
vera ofarlega á forgangslista. Ég
kalla því eftir einhverri framtíðarsýn
í þessum efnum,“ segir Sigríður.
Stofnun embætta héraðssaksóknara
og að færa verkefni til lögreglustjóra
hafa verið í umræðunni. Því hafi ver-
ið einhver tregða til að auka fjárveit-
ingar til embættisins. „Það má segja
um allar stofnanir ríkisins að þær
hafa verið fjársveltar vegna hruns í
tekjustofnum ríkisins í kjölfar hruns-
ins. Það á við um ríkissaksóknara
eins aðrar stofnanir. Embættið er
hins vegar eins og allir að reisa sig
við að nýju, og við horfum til fram-
tíðar í þeim efnum hvað það snertir.
Rétt er að vekja athygli á að á fjár-
lögum þessa árs var ákveðið að veita
30 milljónir króna til viðbótar til
embættisins til að efla það,“ segir
Ögmundur Jónasson, innanrík-
isráðherra.
Ungir karlmenn líklegastir
Árið 2011 bárust embætti rík-
issaksóknara 172 mál til ákæru-
meðferðar fyrir brot á kynferð-
isafbrotakafla almennra
hegningarlaga. Til samanburðar bár-
ust 149 kynferðisafbrotamál til með-
ferðar árið 2010. Á sama tíma fækk-
aði alvarlegum líkamsárásarbrotum
úr 69 í 50 en alvarlegum fíkniefna-
brotum fjölgaði úr 12 í 14. Flestir
hinna ákærðu voru karlmenn á aldr-
inum 20 til 24 ára, eða 399 talsins.
Kynbræður þeirra á aldrinum 25 til
30 ára fylgja á eftir, en 320 ákærðra
voru karlar á þeim aldri, fleiri en all-
ar þær konur sem sættu ákæru það
ár, en ákærðar konur árið 2011 voru
samtals 272. Af öllum þeim 1.957 sem
sættu ákæru árið 2011 voru því 719
karlmenn á aldrinum 20 til 30 ára,
eða 36%. Í heild eru karlmenn
ákærðir í 86% mála, en konur 14%.
Ákæruhlutföll ríkissaksóknara
Ákært Fallið frá saksókn eða ákærufrestun Niðurfelld mál
Alls: 172 Alls: 537 Alls: 1.427
93
(54%)
5
(3%)
74
(43%)
285
(53%)
42
(8%)
210
(39%)
861
(60%)328
(23%)
238
(17%)
Kynferðisafbrot
Manndrápsbrot og
líkamsmeiðingar Auðgunarbrot
Embætti ríkissak-
sóknara undirmannað
22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. MARS 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Einhverjarund-arlegar
viðræður fara
fram á milli for-
ystumanna stjórn-
málaflokkanna og
fulltrúa annarra óskilgreind-
ari hópa. Þessar viðræður hafa
þann eina tilgang að skera rík-
isstjórnina niður úr snörunni
sem hún hefur síðustu mánuði
og misseri hnýtt um hálsinn og
útlit er fyrir að herðist að á
næstu dögum og vikum verði
stjórnarflokkunum ekki komið
til bjargar.
Allt er þetta mjög óvenju-
legt og skiljanleg sú afstaða
sem formaður Framsókn-
arflokksins hefur lýst að í jan-
úar hafi flokkur hans verið
reiðubúinn til viðræðna en nú
sé of skammt í þinglok til að
fara að ræða stjórnarskrár-
breytingar.
Það sýnir vel hve fráleitt
þetta mál er að sá sem boðaði
til fundarins sem haldinn var í
gær hafði ekki einu sinni um-
boð þingmanna sinna til samn-
inga eins og ljóst var af um-
mælum þeirra skömmu fyrir
fundinn. Það skyldi ráðast af
niðurstöðu samningaviðræðn-
anna hvort um stuðning yrði
að ræða.
Ekki er síður
undarlegt að ein
rót fundarins er
hótun Þórs Saari
um að endurtaka
vantrauststillögu
sína, þá sömu og
hann notaði sem svipu á
stjórnarliðið fyrir fáeinum
dögum. Og á fundinum var líka
Guðmundur Steingrímsson
sem er einhvers konar for-
ystumaður annarrar Samfylk-
ingarinnar og ríkisstjórnin
reiðir sig á verði Þór ergileg-
ur.
Auðvitað er þessi endaleysa
ekki boðleg. Auðvitað er ekki
boðlegt að stjórn sem búin er
að missa meirihluta sinn sé
enn, örfáum dögum fyrir þing-
lok, að reyna að böðlast við að
þvinga í gegn stjórnarskrár-
breytingar, allsherjarbreyt-
ingar á fiskveiðistjórnarkerf-
inu og heildarendurskoðun
nokkurra annarra stórra
málaflokka, auk fjölda smærri
en þó veigamikilla mála.
Og það að stjórnarliðar
skuli eftir þennan undarlega
samningafund halda áfram í
gærkvöldi að dæla inn þing-
málum sýnir að þeir telja að
hægt sé að bjóða viðmæl-
endum sínum upp á hvað sem
er. Getur verið að svo sé?
Enn telja stjórnar-
flokkarnir að hægt
sé á síðustu stundu
að fá hina til bjargar}
Einfaldlega of seint
Örfáar vikureru nú til
kosninga. Það er
lýðræðisleg skylda
stjórnvalda og for-
ystu þjóðþingsins
að tryggja að
nægjanlegur tími gefist til
kosningabaráttunnar. Þar var
mjög út af brugðið fyrir fjór-
um árum og þá vísað í neyðar-
ástand, sem þó fékk naumast
staðist. Nú bendir margt til að
í vor verði framboð a.m.k.
helmingi fleiri en þeir flokkar
eða samtök eru sem eiga nú
fulltrúa á Alþingi. Með því að
halda þinginu í húsi lengur en
stætt er á reyna þeir, sem eru
á fleti fyrir, að koma í veg fyrir
að kjósendur fái tækifæri til
að kynna sér nýja kosti sem
bjóðast. Ekki verður því þó
trúað að hlaupið verði frá þeim
lýðræðislegu skuldbindingum
sem á stjórnvöldum hvíla.
Bjarni Harðarson, bóksali
og fyrrverandi alþingismaður,
skrifaði eftirtektarverða grein
í Morgunblaðið um síðustu
helgi. Þar sagði: „Með verkum
sínum hefur ríkisstjórnin
hleypt inn í landið nútímainn-
rásarher möppudýra. Vinstri-
hreyfingin – grænt framboð,
sem áður var an-
keri baráttunnar
gegn ESB, er í
þessu máli orðið
að umskiptingi.
Einu stjórn-
málaflokkarnir,
sem hafa ESB-andstöðu að
baráttumáli, eru vel hægra
megin við miðju. Þrátt fyrir að
framboð til komandi kosninga
séu mörg er ljóst að það eru
fáir valkostir þjóðlegra
vinstrimanna, sem hafna
ásælni og heimvaldastefnu,
hvort sem hún kemur frá
NATÓ eða ESB.“
Þessi orð bera með sér að
Bjarni bóksali hefur áhyggjur
af því, eftir flótta virkra for-
ystumanna úr VG, að margan
skorti skjól fyrir sinn kross-
aða kjörseðil. Vissulega séu til
öflugir flokkar einarðir í and-
stöðu við ESB-bröltið. En svo
gott og blessað sem það sé, þá
fylgi þeim flokkum sitthvað
sem „þjóðlegir vinstrimenn“
felli sig illa eða ekki við. Og
með góðum vilja má lesa út úr
niðurlagi greinarinnar að ekki
sé útilokað að hagur „þjóðlegu
vinstrimannanna“ kunni að
vænkast nokkuð áður en fram-
boðsfrestur sé úti.
Fjöldi framboða
herðir á kröfu um
nægan tíma fyrir
kosningabaráttu}
Eggjahljóð úr óvæntri átt?
V
orið 2011 birtist á Pressunni ekki-
frétt um skoðanir Benedikts nokk-
urs Jóhannessonar á Morgun-
blaðinu. Þar er m.a. haft eftir hon-
um: „Blaðið væri lélegt nútíma-
blað vegna þess að það blandar saman fréttum
og skoðunum.“
Þessari ekki-frétt fylgdu deili á Benedikt.
Hann væri ritstjóri Vísbendingar, náfrændi
Bjarna Benediktssonar, formanns Sjálfstæð-
isflokksins, „af Engeyjarættinni og áhrifamað-
ur í flokknum um árabil“.
Benedikt er reyndar systursonur Bjarna
Benediktssonar forsætisráðherra, og faðir
hans og Geir Hallgrímsson voru þremenningar
af Zoëgaætt. Ekki-fréttin hefði orðið kræsi-
legri hefðu þessar jólatréskúlur fylgt með. En
þeim má kannski halda til haga,
Á mánudag var svo Höskuldur Kári Schram með ekki-
frétt í viðtalsformi á Stöð 2 þar sem staðhæft var að
„bullandi“ óánægja væri meðal ESB-sinna innan Sjálf-
stæðisflokks eftir að landsfundur ályktaði að hætta ætti
viðræðum um aðild að ESB.
Hér er það auðvitað ekki-frétt að þeir urðu óánægðir.
En hitt hefði orðið frétt – hefðu þeir fagnað. Síðan er haft
eftir ættarlauknum Benedikt, sem hélt fund með öðrum
óánægðum, sem formaður Sjálfstæðra Evrópusinna:
„Það eru margir sem eru býsna óánægðir og finnst það
að flokkurinn sem hefur verið duglegur að finna mála-
miðlanir þegar menn hafa ekki verið alveg sammála.“
(Finnst hvað um flokkinn?)
Síðar segir í ekki-fréttinni: „Benedikt segir
að þessi ályktun hafi fælt kjósendur frá
flokknum.“ Hér bólar ekki á nokkrum rök-
stuðningi. Loks segir m.a. í ályktun fundarins:
„Sjálfstæðisflokkurinn hefur alltaf verið í
fararbroddi þeirra afla á Íslandi sem standa
vörð um frjáls viðskipti og vestræna sam-
vinnu. Sjálfstæðir Evrópumenn halda enn í
þessi gömlu gildi þó að aðrir telji hagsmunum
betur borgið með því að snúa blaðinu við …“
Höldum okkur við einföld aðalatriði: Á
landsfundum Sjálfstæðisflokksins gildir sú
lýðræðisregla að meirihluti ráði för þegar
ágreiningur kemur upp. Fyrrnefnd ályktun
var samþykkt af meginþorra landsfundarfull-
trúa enda í samræmi við stefnu flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn var stofnaður, árið
1929, um tvennt: Fullveldi Íslands og ein-
staklingsfrelsi. Við stofnun hans var gefin út yfirlýsing
um þessa stefnu hans. Hún er þessi:
„1. Að vinna að því og undirbúa það, að Ísland taki að
fullu öll sín mál í sínar eigin hendur og gæði landsins til
afnota fyrir landsmenn eina, jafnskjótt og tuttugu og
fimm ára samningstímabil sambandslaganna er á enda.
2. Að vinna í innanríkismálum að víðsýnni og þjóðlegri
umbótastefnu á grundvelli einstaklingsfrelsins og at-
vinnufrelsis með hagsmuni allra stétta fyrir augum.“
Það er slæmt að rugla saman skoðunum og fréttum.
En það er hálfu verra að hræra saman ekki-fréttum,
ættarsnobbi, óskiljanlegum staðhæfingum og órök-
studdum fullyrðingum. kjartangunnar@mbl.is
Kjartan G.
Kjartansson
Pistill
ESB og stefna Sjálfstæðisflokksins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Árið 1975 gaf Frida Adler út bók-
ina Sisters in Crime. Þar fjallaði
hún um að konur mældust varla
sem afbrotamenn, en hún taldi
sig sjá merki þess á árunum áður
en bókin kom út að kvenkyns af-
brotamönnum fjölgaði. Að sögn
Helga Gunnlaugssonar, afbrota-
fræðings og prófessors við HÍ,
spáði hún því að konur myndu ná
körlum í afbrotum eftir því sem
þær tækju virkari þátt í sam-
félaginu utan heimilis, en svo
hefur blessunarlega ekki orðið.
„Við getum ímyndað okkur
óaldarsamfélag þar sem konur
væru jafnokar karla í afbrotum.
Á hinn bóginn byggjum við
sennilega í paradís ef afbrot
karla væru jafnfátíð og kvenna.
Að sama skapi má líta til töl-
fræði yfir fangelsin í landinu,
kvenfangar eru sjaldnast fleiri en
10 á hverjum tíma, meðan heild-
arfjöldi fanga er í kringum 150.
Þær konur sem sitja inni hafa
hins vegar oft brennt allar brýr
að baki sér og eru komnar gjör-
samlega á endastöð. Það má því
leiða líkur að því að konur þurfi
að brjóta meira af sér til að sæta
ákæru,“ segir Helgi.
Konur sjald-
an ákærðar
KARLAR OFTAR GERENDUR