Morgunblaðið - 09.12.2013, Blaðsíða 26

flísar fyrir vandláta
PORCELANOSA
Skútuvogi 6 - Sími 568 6755
VIÐTAL
Kolbrún Bergþórsdóttir
kolbrun@mbl.is
Norski rithöfundurinn Jørn Lier
Horst fékk Glerlykilinn, norrænu
glæpasagnaverðlaunin, fyrir skáld-
sögu sína Veiðihundarnir, en bók-
in er nýkomin út í íslenskri þýð-
ingu og er ofarlega á metsölulista
Eymundssonar. Hún er áttunda
skáldsaga Horsts og aðalpersónan,
eins og í fleiri bókum höfundar, er
lögreglumaðurinn William Wisting
sem rannsakar morð og hvarf á
unglingsstúlkum.
Horst starfaði í tæp tuttugu ár
sem rannsóknarlögreglumaður, en
hætti störfum í ágúst síðastliðnum
og helgar sig nú ritstörfum. Hann
var staddur hér á landi fyrir
skömmu og var meðal þátttakenda
á glæpasagnahátíðinni Iceland No-
ir.
„Ég hef alltaf haft gaman af að
skrifa. Ég skrifaði smásögur þeg-
ar ég var krakki en svo tók brauð-
stritið við og ég hafði engan tíma
til að skrifa,“ segir Horst.
„Kannski varð ég rithöfundur þeg-
ar ég kom á minn fyrsta glæpa-
vettvang sama kvöld og ég hóf
störf hjá lögreglunni. Í desember
1995 var gamall maður myrtur á
hrottalegan hátt á heimili sínu í
Larvik ekki langt frá heimili mínu.
Fyrsta verkefni mitt sem lög-
reglumaður var að fara á vett-
vang. Málið upplýstist ekki. Sex
árum seinna lá ég uppi í rúmi og
var að lesa glæpasögu, en bókin
var svo hræðileg að ég henti henni
frá mér og sagði við konuna mína:
Ég get skrifað betri bók! Ég
reyndi síðan að sofna en tókst
ekki, fór fram úr og byrjaði að
skrifa um þetta gamla mál. Þessi
fyrsta glæpasaga mín, Lykilvitnið,
byggðist því á raunverulegu morð-
máli. Tilgangurinn með að skrifa
þá sögu var að endurvekja áhuga
á gömlu morðmáli og reyna að
afla nýrra upplýsinga. Það tókst,
því nýjar upplýsingar streymdu til
lögreglunnar eftir að bókin kom
út, en málið er enn óupplýst.“
Horst vann við rannsókn saka-
mála í tæp tuttugu ár og skrifaði á
þeim tíma nokkrar glæpasögur.
„Þetta var alveg sérstök staða,“
segir hann, „að vinna við að leysa
sakamál og skrifa jafnframt
glæpasögur. Lögreglustarfið smit-
aðist inn í sögur mínar. Við rann-
sókn glæpa hitti ég fórnarlömb og
syrgjendur og í mörg ár hafði ég
líka það hlutverk að yfirheyra
glæpamenn. Öll þessi reynsla rat-
ar inn í bækur mínar og ég held
að einmitt það eigi stóran þátt í
vinsældum bókanna. Ég vil ekki
bara skrifa bækur sem eru af-
þreying. Ég reyni að segja eitt-
hvað um þjóðfélagið og þá út frá
reynslu minni sem lögreglumaður.
Þjóðfélagsvandamál koma oft á
borð lögreglumannsins.“
Sár persónuleg reynsla
ratar í glæpasögu
Þú hlýtur að hafa velt fyrir þér
af hverju fólkið sem þú yfirheyrðir
sem lögreglumaður framdi glæpi.
„Já, og ástæðurnar fyrir því að
þetta fólk varð að glæpamönnum
eða morðingjum eru þær að það
leyfði tilfinningum eins og reiði,
afbrýðisemi og græðgi að taka af
sér völdin. Þetta eru tilfinningar
sem ég veit að ég get fundið fyrir.
Í bókum mínum langar mig til að
rannsaka hvað það er sem fær
fólk til að fremja glæpi.
Í Veiðihundunum nýti ég mér
einnig persónulega og sársauka-
fulla reynslu. Í þessari bók er
Wisting sakaður um að fremja
glæp og honum er vikið úr starfi.
Fyrir nokkrum árum var ég sjálf-
ur í sömu sporum. Það er löng og
flókin saga en í stuttu máli snerist
það um eitt stærsta fjárkúg-
unarmál í Noregi og viðskipta-
jöfur. Ég fékk manninn sakfelldan
og hann var fimm ár í fangelsi en
þegar hann var laus kom upp mál
af svipuðum toga og hann var
dæmdur á ný. Þá kom til mín
maður sem sagði mér að við-
skiptajöfurinn væri saklaus í
þessu máli. Ég var síðan sakaður
um að hafa verið í vitorði með
dæmdum glæpamönnum til að fá
hann lausan. Ég var hreinsaður af
öllum ásökunum en það að hafa
rannsakað mál og vera síðan
ákærður og þurfa að sitja hinum
megin við borðið og svara spurn-
ingum var athyglisverð og sárs-
aukafull lífsreynsla. Veiði-
hundarnir eru persónulegasta bók
mín, hún ber það með sér og ég
held að það eigi sinn þátt í vel-
gengni hennar.“
Horst fékk Glerlykilinn fyrir
bókina sem hefur orðið til að auka
áhuga á verkum höfundarins utan
heimalandsins. „ Ég ferðast þó
nokkuð til að kynna bækur mínar.
Eftir að hafa látið af störfum sem
lögreglumaður hef ég fleiri tæki-
færi til að fylgja bókum mínum
eftir víða um heim. Þessi ferðalög
eru eitt af því skemmtilegasta við
að vera rithöfundur,“ segir hann.
Spennusögur
fyrir börn og unglinga
Horst er ekki bara höfundur
glæpasagna heldur einnig höf-
undur barnabóka með spennandi
ívafi. Bækurnar hafa yfirskriftina
Clue. Fyrsta bókin í bókaflokkn-
um, Salamöndrugátan, kom út á
íslensku í fyrra og nú er komin út
barnabókin Möltugátan og þar
leysa vinirnir Cecilia, Leo, Une og
hundurinn Egon æsispennnandi
ráðgátu.
„Clue-glæpaserían er ætluð
börnum frá 10 til 14 ára,“ segir
Horst. „Á þeim aldri sökkti ég
mér ofan í spennandi bækur eins
og Frank og Jóa bækurnar, bæk-
urnar um Nancy Drew og allar
Lögreglumaðurinn
sem varð glæpa-
sagnahöfundur
 Jørn Lier Horst hlaut Glerlykilinn fyrir bók sína
Veiðihundarnir sem komin er út á íslensku
» Það að hafa rannsakað mál og vera síðanákærður og þurfa að sitja hinum megin við
borðið og svara spurningum var athyglisverð og
sársaukafull lífsreynsla. Veiðihundarnir eru per-
sónulegasta bók mín, hún ber það með sér og ég
held að það eigi sinn þátt í velgengni hennar.“
„Í bókum mínum langar mig til
að rannsaka hvað það er sem
fær fólk til að fremja glæpi,“
segir Jørn Lier Horst.
bækur Enid Blyton. Þarna var
heillandi söguheimur sem ég lifði
mig inn í. Hugsanlega hefði ég
ekki orðið rithöfundur nema vegna
þess að ég las Frank og Jóa og
bækur Enid Blyton sem barn.
Með Clue er ég að reyna að
endurskapa eitthvað af þeirri
spennu sem ég upplifði með Frank
og Jóa, Nancy Drew, og hinum
fimm fræknu.
En ég er ekki bara að leitast við
að segja börnum spennandi sögu.
Í hverri Clue-bók kynni ég til
sögu velþekktan heimspeking.
Þannig komu heimspekikenningar
Sókratesar við sögu í fyrstu Clue-
bókinni og þar urðu söguhetjurnar
að nýta sér heimspeki Sókratesar
til að leysa ráðgátuna. Þessi heim-
speki er falin í textanum, ég er
ekki að ota henni fram á predik-
unarkenndan hátt. Þetta gefur
börnunum færi á að hugsa um
stóru spurningar tilverunnar án
þess að þau geri sér beinlínis
grein fyrir því. Mér finnst mik-
ilvægt að börnin haldi ekki að þau
séu að lesa bók um heimspeki því
þá finnst þeim að sagan hljóti að
vera leiðinleg. Heimspekin er
miklu frekar smá veganesti sem
ég gef þeim.“
26 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 9. DESEMBER 2013