Morgunblaðið - 11.01.2014, Side 20

Morgunblaðið/Ómar
BUGL Ekki er algengt að vista þurfi börn á fullorðinsgeðdeild því ekki er hægt að annast þau á BUGL, tilvikin eru líklega færri en fimm á ári.
BAKSVIÐ
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
Barna- og unglingageðdeild (BUGL) þyrfti
að hafa meiri möguleika á að meðhöndla börn
og unglinga sem glíma við alvarlega geðræna
erfiðleika og eru jafnframt
í umtalsverðum hegðunar-
eða fíkniefnavanda, að
mati Halldórs Hauksson-
ar, sviðsstjóra meðferðar-
og fóstursviðs Barna-
verndarstofu.
Sé vandi barnanna fyrst
og fremst geðræns eðlis
hljóti að vera eðlilegra að
geðheilbrigðiskerfið sinni
þeim börnum áfram þótt
þau leiðist út í fíkniefna-
neyslu, fremur en að vísa þeim til meðferðar á
vegum barnaverndaryfirvalda.
Á BUGL er meðferð við geðrænum kvillum
haldið áfram þótt börn og unglingar séu byrj-
uð að prófa fíkniefni en ef neyslan er mikil er
máli þeirra vísað til barnaverndaryfirvalda.
Halldór segir að BUGL vinni mjög gott
starf en sé hegðun barna of erfið, m.a. vegna
fíkniefnaneyslu, séu dæmi um að BUGL vísi
þeim frá sér og þá taki þjónusta barnavernd-
arinnar við.
BUGL hætti þó alls ekki afskiptum af við-
komandi börnum því börnin fái áfram geð-
læknisþjónustu frá þeim lækni sem fer með
mál þeirra. Að auki sé Barnaverndarstofa
með þjónustusamning við barna- og ung-
lingageðlækni og sömuleiðis við Vog um
læknisþjónustu á Stuðlum. „En við rekum
ekki sjúkrahús og getum ekki komið í staðinn
fyrir deildir Landspítalans,“ segir Halldór.
Ef þörf sé á sérhæfðum inngripum vegna
geðræns vanda barna og unglinga í fíkniefna-
neyslu þyrfti í sumum tilfellum að vera
greiðara aðgengi að BUGL.
Barnaverndarstofa hefur ýmis úrræði fyrir
börn sem glíma við hegðunar- eða vímuefna-
vanda. Á Stuðlum er bæði meðferðardeild og
neyðarvistun og stofan rekur þrjú meðferð-
arheimili að auki. Barnaverndarnefndir
sækja um meðferð á vegum Barnaverndar-
stofu en í þeim tilvikum sem unglingar fara í
meðferð á Vogi eru það í flestum tilvikum for-
eldrar sem snúa sér beint þangað.
Barnaverndarstofa sagði um áramót upp
samstarfssamningi við BUGL um að geð-
læknar þaðan veiti geðlæknisþjónustu á
Stuðlum og á meðferðarheimilunum og samdi
þess í stað við sjálfstætt starfandi barna- og
unglingageðlækni um þjónustu við Stuðla og
meðferðarheimilin sem og við Vog um bráða-
þjónustu við lokaða deild á Stuðlum.
Of mikið mæddi á Stuðlum
Halldór segir að ástæðan sé sú að Barna-
verndarstofa hafi talið að með þessu hafi
verkaskiptingin orðið skýrari. Tilgangur
samningsins við Landspítalann hafi á sínum
tíma verið að bæta geðlæknaþjónustu við
börn á Stuðlum og meðferðarheimilum og að
bæta bráðaþjónustu vegna geðrænna erfið-
leika og vímuefnavanda með innlögn á BUGL
eða aðrar deildir spítalans. Þjónusta spítal-
ans hafi að miklu leyti verið mjög góð en
Barnaverndarstofu hafi þótt sem Landspít-
alinn hafi ekki getað staðið við þann hluta
samningsins sem snéri að innlögnum og þess
vegna hafi of mikið mætt á Stuðlum vegna
barna sem einnig hafi þurft þjónustu heil-
brigðiskerfisins.
Þau tilfelli sem hér um ræðir, börn með al-
varlegan geðrænan vanda og sem eru jafn-
framt í mikilli fíkniefnaneyslu, eru sem betur
fer mjög fá hverju sinni.
Halldór minnir á að í langflestum tilfellum
sé hægt að veita meðferð við hegðunar- og
vímuefnavanda án innlagnar á meðferðar-
stofnun. Svonefnd fjölkerfameðferð (MST),
sem byggist á stuðningi við fjölskyldu og
barn í nærumhverfi og samvinnu við skóla,
barnavernd og aðrar þjónustustofnanir, hafi
gefið góða raun. Það sé algjört lykilatriði að
styrkja fjölskyldur til að takast á við vand-
ann. BUGL og barnaverndaryfirvöld eigi oft í
miklu og góðu samstarfi um slíka meðferð.
Þá sé mikilvægt að hafa í huga að þjónusta
við börn, hvort sem þau glíma við geðræna
erfiðleika, hegðunar- eða vímuefnavanda
þurfi fyrst og fremst að fara fram í tengslum
við forelda, fjölskyldu og nærumhverfi barns
yfir langan tíma. Ekki dugi að einblína á inn-
lögn á sjúkrahús eða vistun á meðferðar-
stofnun þó að slíkt geti verið nauðsynlegt um
tíma.
Færast til í kerfinu
ef fíkniefni bætast við
 Vill auka möguleika BUGL á að meðhöndla börn með vímuefnavanda
Halldór
Hauksson
20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. JANÚAR 2014
Hátúni 6a • 105 Rvk • Sími 552 4420 • fonix.is
ELDHÚSTÆKI
Halldóra Dröfn Gunn-
arsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Barna-
verndar Reykjavíkur,
telur þörf á sérhæfðri
meðferð sem tekur á
vanda barna sem
glíma við geðrænan
vanda og neyta fíkni-
efna.
Sú þjónusta sem
nú sé í boði, hvort sem er hjá BUGL eða
af hálfu Barnaverndarstofu, sé ekki sér-
hæfð fyrir þessi börn.
Eftir því sem geðræni vandinn sé erf-
iðari því erfiðara eigi börnin með að ná
árangri í meðferð sem ekki er ætluð
börnum með fjölþættan vanda. Með auk-
inni samvinnu megi koma upp slíkri sér-
hæfðri meðferð, ekki þurfa nýja stofnun.
Vill sérhæfða
meðferð
BARNAVERND
Halldóra Dröfn
Gunnarsdóttir
Ólafur Ó. Guðmundsson, yfir-
læknir á BUGL, segir að hér á
landi, líkt og annars staðar á
Norðurlöndum, sé litið svo á að
það sé hlutverk barnavernd-
aryfirvalda að bregðast við
fíkniefnaneyslu barna og ung-
menna.
Börn og unglingar með geð-
rænan vanda og jafnframt í
vímuefnavanda passi ekki vel
inn í hóp barna sem ekki séu í
vímuefnavanda. Taka þurfi sér-
staklega á þeim sem eigi í þess-
um tvíþætta vanda en það þurfi
ekkert endilega að gera á
BUGL eða undir merkjum
Landspítalans.
Börn og unglingar í fíkni-
efnavanda sem ekki er hægt að
leysa meðan þau búa í foreldra-
húsum er hægt að vista á Stuðl-
um, á meðferðarheimilum eða
senda í meðferð á Vogi, en þar
er unglingadeild. Ólafur segir
að meðferð á Vogi henti þó ekki alltaf, sérstaklega
ekki ef unglingarnir eigi við geðrænan vanda að
etja, m.a. vegna þess að meðferðarkerfi Vogs sé
fyrst og fremst sniðið að fullorðnum og byggist á
að viðkomandi hafi áhuga á að hætta neyslunni.
„Þessir unglingar hafa yfirleitt lítinn áhuga á að fá
hjálp og telja sig ekki vera í neinum vanda. Við-
horf krakkanna er nánast undantekningarlaust:
Látið mig í friði, það er ekkert að mér.“
Til að ráða bót á vímuefnavanda sem sé sam-
hliða geðrænum vanda, sé mikilvægt að heilbrigð-
iskerfið og barnaverndarkerfið vinni vel saman.
Samstarfið hafi verið gott. Samstarfssamningur
BUGL og Barnaverndarstofu sem var sl. vor hafi
verið barn síns tíma og þurft endurskoðunar við.
Það sé þó bagalegt að þessi tvö kerfi skuli ekki
lengur eiga formlegt samstarf sín á milli.
Geta farið á fullorðinsgeðdeild
Guðrún Bryndís Guðmundsdóttir, yfirlæknir á
göngudeild BUGL, segir deildina ekki skorast
undan því að veita meðferð við geðrænum ein-
kennum hjá unglingum sem eiga í fíkniefnavanda.
Oft er um að ræða einkenni sem hafa verið til stað-
ar áður en neyslan hófst. „Hins vegar er það ljóst
að ef krakkar eru í fíkniefnavanda sem er um-
fangsmikill og foreldrum og öðrum tekst ekki að
stöðva, þá þarf einhver önnur úrræði til viðbótar
við þau sem við getum boðið,“ segir hún. „Við er-
um ekki með lokaða deild sem getur sinnt börnum
sem eru í mikilli neyslu. En ef um alvarlegan geð-
rænan vanda er að ræða, ef börn eru til dæmis í
geðrofi, þá koma þau hingað til innlagnar ef þörf
er á. Ef vandinn er þess eðlis, til dæmis ef samfara
alvarlegum geðrænum vanda er mikill hegð-
unarvandi þá höfum við möguleika á að leggja þau
inn á fullorðinsgeðdeild,“ segir hún.
Á BUGL er ein innlagnardeild, þar sem eru börn
allt frá 5-6 ára aldri með mismunandi geðrænan
vanda. Í sumum tilvikum geta skjólstæðingar
deildarinnar sýnt ógnandi eða ofbeldisfulla hegð-
un og er þá erfitt að hafa þá saman á deild.
Til að BUGL gæti vistað börn sem eiga í þessum
vanda þyrfti aukið fjármagn og fleira starfsfólk.
Samvinna
nauðsynleg
Guðrún Bryndís
Guðmundsdóttir
Ólafur Ó.
Guðmundsson
 Sérhæfð úrræði þarf