Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.03.2014, Qupperneq 24

Morgunblaðið/Ernir
B
andarískar rannsóknir gefa til kynna
að átta af hverjum tíu þar í landi
leiti að heilsufarsupplýsingum á net-
inu. Sex af hverjum tíu hafa notað
netið til að leita uppi aðra einstaklinga með
svipuð vandamál og þeir glíma við sjálfir.
Þótt ekki hafi verið gerðar eins viðamiklar
rannsóknir hérlendis á þessu fyrirbæri er
ljóst að Íslendingar sækja í miklum mæli á
Facebook til að nálgast þessar upplýsingar.
Undanfarin ár hafa fræðimenn á sviði
hvers kyns heilbrigðisvísinda haft mikinn
áhuga á að skoða hvernig notendur Face-
book nota vefinn til að nálgast upplýsingar
um heilsufar. Rannsóknum á þessu ber ekki
endilega alltaf saman en þó virðist það al-
mennt vera tilhneigingin að fólk opni sig í
auknum mæli á samfélagsmiðlum um sitt
heilsufar, ekki síst í því skyni að ná til ann-
arra í svipuðum eða sömu sporum.
Heilbrigð samfélög?
Nokkrar rannsóknir sem gerðar hafa verið á
síðustu árum sýna að þeir sem nota Face-
book til að leita uppi aðra einstaklinga, sem
t.d. eru með sama sjúkdóm eða glíma við
svipuð heilsufarsvandamál, gera það ekki síst
í því skyni að fá tilfinningalegan stuðning.
Fólk virðist með öðrum orðum ekki endilega
leita að lækningu eða lausn heldur frekar
andlegum stuðningi.
Í rannsókn sem gerð var á stórum spjall-
hópi á Facebook þar sem notendur ræddu
sín á milli um sykursýki og deildu reynslu
sinni af sjúkdómnum kom í ljós að það skipti
notendur máli að vera hluti af hópi, sú upp-
lifun var ekki síður mikilvæg en leitin að
upplýsingum um sjúkdómseinkenni.
Aðrir rannsakendur hafa lýst áhyggjum af
þessari þróun og telja að netsamfélög þar
sem eru tilteknir sjúklingahópar eða fólk í
leit að bættri heilsu gefi notendum falskt ör-
yggi. Andlegi stuðningurinn sé mikilvægur
en notendur verði að hafa í huga að þátttaka
í slíkum samfélögum komi ekki í stað þess
að eiga samskipti í raunheimum. Einn af
þeim fræðimönnum sem hafa bent á þetta
viðhorf er Guðbrandur Árni Ísberg en hann
hefur bent á að erfitt sé að upplifa nánd á
Facebook. Svipað kemur fram í þeim rann-
sóknum sem skoðaðar eru á tengslum heilsu-
farsupplýsinga og Facebook. Samfélag við
fólk með lík vandamál, eða sama sjúkdóm, sé
mikilvægt ekki síður en upplýsingaleitin á
netinu.
Almennt meðvitaðra um heilsuna
Svo virðist sem fólk sem leitar sér að stuðn-
ingi á Facebook sé almennt meðvitaðra um
eigin heilsu en aðrir. Ein nýleg rannsókn
sem birt var í Computers in Human Behavi-
or sýnir að þeir sem leituðu að upplýsingum
um heilsufar og leituðu eftir samfélagi um
tiltekin heilsufarsvandamál voru líklegri til
að vera sérlega meðvitaðir um eigin heilsu.
Þessir einstaklingar voru þó ekki endilega
með meiri vandamál eða líklegri til að hafa
tiltekna sjúkdóma, heldur höfðu áhuga á að
taka ábyrgð á eigin heilbrigði og leita sér
upplýsinga sem gætu aðstoðað við að byggja
sig upp.
Við ritun greinarinnar er byggt á nokkr-
um greinum af hvar.is sem birst hafa í rit-
rýndum tímaritum undanfarið ár.
HEILSA OG FACEBOOK
Heilbrigðari með
hjálp netsins?
Þótt Facebook sé stórt samfélag innan netheima þar sem hægt er að deila reynslu sinni og
lausnum vegna ýmissa heilsufarsvandamála – og hvaða mála sem er raunar – þá er ekkert sem
kemur í staðinn fyrir mannlega nánd og samskipti manna á milli í raunheimum.
Morgunblaðið/Golli
* Fólk sem leitar að heilsufars-upplýsingum á Facebook er oftar en
ekki að leita að andlegum stuðningi.
* Fólk sem leitar að heilsufars-upplýsingum á Facebook er gjarnan
meðvitaðra um eigin heilsu en aðrir.
* Þótt hópar á Facebook geti veriðstuðningur veita þeir ekki nánd líkt
og samfélag við fólk í raunheimum.
ÞAÐ FÆRIST Í VÖXT AÐ FÓLK LEITI SÉR UPPLÝSINGA UM HEILSU
Á NETINU. FÓLK SEM GLÍMIR VIÐ EINHVER SJÚKDÓMSEINKENNI EÐA
SÉRSTÖK HEILSUFARSVANDAMÁL LEITAR GJARNAN AÐ ÖÐRU FÓLKI
MEÐ SVIPUÐ VANDAMÁL TIL SKRAFS OG RÁÐAGERÐA, TIL DÆMIS
Á SAMFÉLAGSMIÐLUM. MARGIR HÓPAR HAFA SPROTTIÐ UPP Á
FACEBOOK ÞAR SEM FÓLK DEILIR SÖGUM, REYNSLU OG LAUSNUM.
Eyrún Magnúsdóttir eyrun@mbl.is
24 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.3. 2014
Heilsa og hreyfing
Ýmsir hafa fagnað því að í fata-
verslunum er mun oftar hægt að
sjá gínur sem passa í stærri núm-
er og er stillt upp á áberandi
stöðum í verslunum. Þykir það
vinna gegn staðalímyndum.
En það eru ekki allir á eitt sátt-
ir og er þá ekki verið að ræða
um Karl Lagerfeld eða aðra
tískuhönnuði heldur er það
heilbrigðisráðgjafi bresku rík-
isstjórnarinnar sem lýst hefur yfir
áhyggjum sínum af þessari þróun
og segir eitthvað á milli mega
vera. Hann segir að með því að
hafa gínurnar í stærðum á borð
við 16 sé verið að segja fólki að
það sé eðlilegt og allt í lagi að
vera í yfirþyngd og normalísera
þannig þann heilsufarslega vanda
sem offita er á Vesturlöndum.
Meðvitund um hve mikil og slæm
áhrif offita getur haft á heilsufar
fólks sé minni og þessar aðgerðir
verslunarmanna séu ekki til þess
að bæta þar úr.
Verslunarmenn í Bretlandi segja
hins vegar að gínur í stærð 16
endurspegli vöxt „alvöru“
breskra kvenna. Heilbrigðis-
ráðgjafi ríkisstjórnarinnar segir
að hvorki megi gera eðlilegt að
vera of grannur eins og tískuiðn-
aðurinn hefur oft verið hallur
undir að gera, né að það að vera
yfir kjörþyngd sé líka allt í lagi.
Hins vegar átti fólk sig oftar en
ekki á því að það sé of feitt og
einnig sé að koma upp að það
átti sig ekki á því þegar börnin
eru of þung.
Debenhams var fyrsta verslunin
þarlendis til að nota gínur í
stærð 16 til að stilla upp í versl-
uninni og hafa fleiri verslanir fylgt
í kjölfarið en meirihluti verslana
notar þó gínur í stærð 8 eða 10.
Á það hefur einnig verið bent að
því meira sem úrvalið er af fötum
í mjög stórum stærðum, því lík-
legra sé að fólk haldi að það sé
eðlilegt að vera í yfirþyngd og
loki því augunum fyrir vandanum.
Í Bretlandi eru tveir þriðju
fólks yfir 18 ára í yfirþyngd og
um þriðjungur barna og ung-
menna.
Offita er vaxandi vandamál
hérlendis en Íslendingar eru ein
feitasta þjóð Evrópu.
HEILBRIGÐISVANDI EKKI BÆTTUR MEÐ STÆRÐ 16
Of stórar gínur ekki
af hinu góða
Gínur og módel sem tískuhönn-
uðir og verslanir nota til að sýna
vöru sína eru í vaxandi mæli í
stærri stærðum. Heilbrigð-
isráðgjafi bresku ríkisstjórnarinnar
segir það jafn slæma fyrirmynd og
gínur í of litlum stærðum.
Hugleiðsla vefst fyrir mörgum enda líður okkur oft eins og við höfum ekki tíma til að sitja kyrr
og reyna að koma böndum á hugsanir sem fljúga á ógnarhraða um hugann. Góð leið til að byrja
er að taka frá nokkrar mínútur á dag. Fyrir upptekna sem vilja ná að kyrra hugann getur verið
fínt að láta símann pípa þegar tími er kominn á hugleiðslu. Fimm mínútur á dag eru ágætis byrjun.
Hugleiðsla þarf ekki að vera flókin