Morgunblaðið - 23.07.2014, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. JÚLÍ 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Vladimír Pút-ín, forsetiRússlands,
og pólitísk hirð
hans gera ekki ráð
fyrir að vera mikið
í stjórnarandstöðu á næstunni.
Í gær undirritaði hann lög sem
kveða á um hert viðurlög við
pólitískum mótmælum án leyf-
is, og varða ítrekuð brot allt að
fimm ára fangelsi. Mótmæli og
fundir án leyfis heyra nú undir
refsilöggjöfina í Rússlandi.
Ástæðan fyrir löggjöfinni
var sögð vera „ítrekuð brot á
viðteknum reglum um skipulag
eða framkvæmd“ á fundum,
göngum og mótmælum.
Það virðist kannski ekki til-
tökumál að herða löggjöf um
mótmæli og fundi í leyfisleysi.
Staðreyndin er hins vegar sú
að rússnesk stjórnvöld neita
stjórnarandstæðingum og
mannréttindasamtökum um
leyfi til að funda á almanna-
færi. Þegar fundirnir eru samt
haldnir skerst lögreglan oft í
leikinn og leysir fundina upp.
Samkvæmt hinum nýju lög-
um eiga þeir sem skipuleggja
eða taka virkan þátt í mótmæl-
um, sem ekki hafa hlotið leyfi,
tvisvar á innan við sex mán-
uðum yfir höfði sér fimm ára
fangelsi eða einnar milljónar
rúblna (tæplega 3,3 milljóna
króna) sekt.
Þá mega yfirvöld nú halda
mótmælendum í 30 daga í stað
15 áður fyrir brot á borð við að
hefta almennings-
samgöngur.
Stjórn Pútíns
setti fyrir tveimur
árum íþyngjandi
lög fyrir frjáls fé-
lagasamtök. Rússnesk samtök,
sem fá aðstoð utan landstein-
anna, fá nú merkimiðann „er-
lendir útsendarar“. Lögin snú-
ast gagngert um að grafa
undan trúverðugleika samtaka
sem eru stjórnvöldum ekki
þóknanleg. Tilgangurinn er að
láta líta út fyrir að þau hafi
annarleg markmið og þjóni er-
lendum hagsmunum.
Pútín er hins vegar brjóst-
vörnin sem ver æru landsins
fyrir undirróðri og árásum.
Pútín hefur kynt undir þjóð-
erniskennd Rússa. Innlimun
Krímskaga og yfirlýsingar til
stuðnings aðskilnaðarsinnum í
Úkraínu hafa fallið í góðan
jarðveg hjá almenningi í Rúss-
landi.
Samtök á borð við Minningu,
sem hefur unnið mikið starf í
samvinnu við sovésk skjala-
söfn til að skrá kúgun Sov-
éttímans, eru meðal þeirra
sem nú eiga að sitja uppi með
stimpilinn „erlendir útsend-
arar“.
Í kosningabaráttunni 2012
var mikið um mótmæli. Pútín
vann með fjölmiðla á sínu
bandi afgerandi sigur, en æ
síðan hefur hann þrengt að
pólitísku frelsi í landinu og
unnið að einokun orðsins.
Pútín þrengir jafnt
og þétt að pólitísku
frelsi í Rússlandi}
Einokun orðsins
Árið 2007 er orð-ið viðmið í ís-
lenskri umræðu.
Þá var hámarkinu
náð áður en fjaraði
undan og bank-
arnir féllu. Afleiðingar þess
voru margvíslegar. Meðal ann-
ars dró verulega úr umferð. Sá
samdráttur kom reyndar ekki
fram strax, heldur smám saman
og varð mestur 2011, rúmlega
7%.
Síðan hefur umferðarþung-
inn farið vaxandi á ný og er nú
svo komið að umferðin er að
verða jafn mikil og árið 2007. Í
fréttaskýringu Baldurs Arn-
arsonar í Morgunblaðinu í gær
er aukningin annars vegar rak-
in til fjölgunar bílaleigubíla
vegna erlendra ferðamanna,
hins vegar til aukinnar inn-
lendrar umferðar og vísað til
þess að verð á eldsneyti hafi
lækkað, kaupmáttur aukist og
bílar séu orðnir sparneytnari
en áður.
Framlög til vegagerðar dróg-
ust einnig saman eftir fall
bankanna, en þau hafa ekki
aukist á ný þrátt
fyrir aukna um-
ferð.
Hreinn Haralds-
son vegamálastjóri
segir í Morg-
unblaðinu í gær að fjárveit-
ingar frá árinu 2009 séu um 60
til 65% af þörfinni til end-
urbyggingar og viðhalds vega.
Mest hafi verið skorið niður til
nýframkvæmda, en peningar til
viðhalds og þjónustu hafi ekki
fylgt eftir umferðaraukningu.
Þótt umferðin sé á ný orðin
jafn mikil og fyrir sjö árum er
ekki þar með sagt að tímar að-
halds í opinberum fram-
kvæmdum séu liðnir. Vegakerf-
ið má hins vegar ekki drabbast
niður og verða slysagildra. Það
á bæði við um vegi með slitlagi
og malarvegi, sem enn eru 60%
af vegakerfinu. Hinn aukni
ferðamannastraumur gefur enn
meira tilefni til að sinna við-
haldi vegna þess að búast má
við að á ferðinni séu fleiri bíl-
stjórar, sem eru óvanir íslensk-
um aðstæðum. Öryggi á vegum
er lífsspursmál.
Vegakerfið má ekki
drabbast niður og
verða slysagildra}
Umferð eykst
É
g hef verið til í þessari mynd í 27
ár og líður eins og bróðurpart
þessa tíma hafi hugur minn
flakkað ört eins og rúðuþurrka
milli framtíðar og fortíðar, and-
legt líf mitt hafi að mestu falist í hugrenningum
um og áhyggjum af liðinni tíð eða heilabrotum
– væntingum og hræðslu – um hið ókomna.
Þetta eru ýkjur. Engu að síður finnst mér eins
og ég hafi snemma gefið mig á vald ástands
sem ekki er og hefur aldrei verið til. Ég sé sjálf-
an mig fyrir mér sem lítinn strák með stórar
framtennur á fótboltavelli, lamaðan af áhyggj-
um af því að hann muni klúðra sendingu eða
vítaspyrnu, bólugrafinn ungling andvaka um
nótt yfir stjórnlausum hugrenningum um hans
eigin ímynd og framtíð, ungan glórulausan
mann sem langar í íbúð og Nike-skó og hefur
nýlega áttað sig á því að hann fær aldrei bringuhár og að
dauðinn er ekki fjarstæða sem aðeins hendir aðra. Hve-
nær hef ég raunverulega tilheyrt því augnabliki sem lík-
ami minn er í hverju sinni? Ég veit að það hefur gerst
nokkrum sinnum. Mig grunar einna helst að þessi and-
artök hafi falist í lotningarfullri skynjun, einhverju sem
hægt væri að kalla spegil náttúrunnar.
Hver hefur ekki gleymt stað og stund við að stara upp í
næturhimininn eða á listaverk, lokið við bók og spurt sig
hvert tíminn fór, litið í augu elskhuga og fundið æðar lík-
amans titra undan nafnlausum krafti? Þegar maður er
gagntekinn af lotningu gagnvart náttúrunni er eins og ein-
hver dýpri sannindi um heiminn speglist innra með manni,
tíminn hverfur, hugurinn tæmist eins og vind-
sæng. Þessi skynjun, þetta nú, varir kannski
ekki lengi í senn, a.m.k. ekki hjá borgarbarni
eins og mér. Skömmu síðar er hugurinn aftur
farinn á stjórnlaust flug, spyr hvort það sé til
Brazzi í ísskápnum heima, veltir fyrir sér hvort
maður sé búinn að fá tölvupóst og hversu hratt
helgin muni líða, afstöðu vinnufélaga til
manns, hvort maður hefði átt að læra eitthvað
annað í háskólanum.
Niðurstaða mín er að það sé sannleikskorn í
hugmyndum þeirra sem halda því fram að
stærsta vandamál mannskyns sé sú staðreynd
að oftast stjórnar mannshugurinn okkur, en
við ekki honum. Lúti hann stjórn og sé honum
beitt af skynsemi er hann stórbrotið verkfæri
en látinn óáreittur virðist hann nærast á því að
skapa vandamál til að velta sér upp úr og fram-
kalla ranghugmyndir. Þær eru byggðar á sandi – eiga ræt-
ur að rekja til tálsýnarinnar sem kölluð er tími.
Ég las einu sinni hrífandi tilvitnun í Einstein: „...við eðl-
isfræðingar trúum því að munurinn á fortíð, núi og framtíð
sé blekking ein, þó vissulega sé hún sannfærandi“. Þessi
hugrenning heillaði mig án þess þó að ég skildi inntak
hennar. Í dag finnst mér ég mögulega vita að einhverju
leyti hvað hann átti við, jafnvel þó ég hafi ekki hundsvit á
eðlisfræði. Að því sögðu er þessi pistill auðvitað öðrum
þræði ekkert nema dómur yfir fortíð þess sem hann skrif-
ar, manns sem bersýnilega lifir enn í fangelsi liðins og
ókomins tíma þó hann hafi loks komið auga á rimlana sem
hugur hans skapaði. haa@mbl.is
Halldór A.
Ásgeirsson
Pistill
Spegill náttúrunnar
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Áður en farþegaþota Mala-ysia Airlines hrapaði áyfirráðasvæði aðskiln-aðarsinna í Úkraínu í vik-
unni sem leið voru mörg Evrópuríki
treg til að herða refsiaðgerðirnar
gegn Rússlandi vegna meints stuðn-
ings Rússa við uppreisnarmennina.
Ástæðan er sú að miklir viðskipta-
hagsmunir eru í húfi fyrir lönd á borð
við Þýskaland, Frakkland, Bretland,
Ítalíu og Holland.
Á síðustu tíu árum hefur útflutn-
ingur Evrópuríkja á neytendavörum
til Rússlands stóraukist vegna efna-
hagsuppgangs og batnandi lífskjara í
landinu. Þýskaland er það Evrópu-
land sem hefur mestar tekjur af út-
flutningi til Rússlands og þær námu
alls 38 milljörðum evra á síðasta ári,
jafnvirði 5.900 milljarða króna, að því
er fram kemur á fréttavef breska
ríkisútvarpsins. Þjóðverjar hafa því
verið tregir til að herða refsiaðgerð-
irnar gegn Rússlandi.
Dregið hefur úr hagvextinum í
Rússlandi, hann mældist aðeins 1,3%
á síðasta ári og nýjustu hagtölur
benda til þess að efnahagurinn hafi
staðnað. Þess vegna er einnig mikið í
húfi fyrir stjórnvöld í Rússlandi og
verði refsaðgerðirnar hertar til mik-
illa muna er hætta á efnahags-
samdrætti.
Stjórnvöld í Bandaríkjunum hertu
refsiaðgerðirnar gegn Rússlandi fyrr
í mánuðinum en sérfræðingar eru
ekki á einu máli um hvaða áhrif þær
hafi á efnahag landsins. Sumir þeirra
efast jafnvel um að þær minnki hag-
vöxtinn í Rússlandi um svo mikið sem
0,1-0,2 prósentustig, að sögn The
Moscow Times.
Leiðtogar Vesturlanda hafa reynt
að sigla milli skers og báru í málinu,
sýna að þeir séu tilbúnir til að refsa
Rússum til að senda þeim „skýr skila-
boð“, en án þess að það leiði til
kreppu í Rússlandi sem gæti skaðað
efnahag vestrænna ríkja og alls
heimsins.
Nær þriðjungur af öllum útflutn-
ingi ESB-ríkja til Rússlands kemur
frá Þýskalandi og þýsk fyrirtæki hafa
því lagst gegn því að refsiaðgerðirnar
verði hertar verulega. Mikið er í húfi
fyrir fyrirtæki á borð við þýska bíla-
framleiðendur. Varað hefur verið við
því að minnki útflutningurinn til
Rússlands geti um 25.000 Þjóðverjar
misst vinnuna, að sögn breska blaðs-
ins The Daily Telegraph.
Þjóðverjar eru ennfremur háðir
viðskiptum við rússnesk orkufyrir-
tæki því að um þriðjungur af olíu og
jarðgasi sem þeir nota kemur frá
Rússlandi. Ítalía og Holland eru einn-
ig mjög háð Rússum í orkumálum og
sum grannríki þeirra í austanverðri
Evrópu fá allt jarðgas sitt frá Rúss-
landi.
Vilja aðgerðir sem skaði þau
sjálf sem minnst
Frakkar hafa verið tregir til að fall-
ast á bann við sölu vopna til Rúss-
lands og hafa sætt gagnrýni fyrir að
neita að fresta afhendingu tveggja
herskipa sem Rússar hafa keypt.
Herskipin kosta alls 1,2 milljarða
evra, jafnvirði 186 milljarða króna, að
sögn fréttaveitunnar AFP.
Frakkar hafa gagnrýnt Breta fyrir
að beita sér gegn afhendingu her-
skipanna en gera ekkert til að stöðva
viðskipti rússneskra fyrirtækja við
fjármálafyrirtæki í London. Margir
rússneskir auðmenn hafa ávaxtað fé
sitt í London og keypt dýrar fast-
eignir í Bretlandi.
Evrópuríkin vilja helst refsiað-
gerðir sem skaði þau sjálf sem
minnst. Bretar leggja þannig áherslu
á vopnasölubann en Frakkar eru
hlynntari aðgerðum sem gætu skaðað
fjármálafyrirtæki.
Treg til að refsa vegna
viðskiptahagsmuna
AFP
Á vígaslóð Vopnaður aðskilnaðarsinni á varðbergi í grennd við borgina
Donetsk í austanverðri Úkraínu þar sem átök hafa geisað síðustu daga.
Utanríkisráðherrar aðildarríkja
Evrópusambandsins komu sam-
an í Brussel í gær til að ræða
frekari refsiaðgerðir gegn Rúss-
landi. Þeir samþykktu að flýta
„markvissum“ refsiaðgerðum,
sem samþykktar voru á leið-
togafundi ESB í vikunni sem
leið, og á morgun á að birta nýj-
an lista yfir fyrirtæki og ein-
staklinga sem aðgerðirnar bein-
ast að. Þeir samþykktu einnig
að fela framkvæmdastjórn ESB
að undirbúa aðrar hugsanlegar
refsiaðgerðir, meðal annars í
„varnarmálageiranum“.
Íhuga frekari
aðgerðir
REFSIAÐGERÐUM FLÝTT
AFP
Í Brussel Catherine Ashton,
utanríkismálastjóri ESB.