Morgunblaðið - 09.08.2014, Qupperneq 29

UMRÆÐAN 29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. ÁGÚST 2014
Íslensku liðin sem tefla á ól-ympíumótinu í Tromsö í Nor-egi hafa bæði hlotið sex stig,karlasveitin er með 14 vinn-
inga sem er 70% vinningshlutfall; í
sjálfu sér ágætt en þó ber að hafa í
huga íslenska sveitin hefur mætt
tveim frekar slökum sveitum. Eftir
sigra í fyrstu umferðunum kom bak-
slag: tap með minnsta mun fyrir
Serbum var gremjulegt. Vænlegar
stöður gáfu aðeins jafntefli á 1. og 4.
borði.
Kvennasveitin hefur hlotið 11 ½
vinning úr skákum sem er nokkuð
eftir bókinni. Sjö þjóðir eru með 9
stig en í efsta sæti á stigum er sveit
Aserbaídsjan. Í kvennaflokknum
leiða Kínverjar með 10 stig.
Norska sjónvarpið hefur verið
með beinar útsendingar alla keppn-
isdagana og beinist athyglin mest að
heimsmeistaranum Magnúsi Carl-
sen. Honum hefur verið fylgt hvert
fótmál eftir sigurinn í heimsmeist-
araeinvíginu sl. haust og skákir hans
frá ýmsum mótum sem hann hefur
tekið þátt í eftir Indlandseinvígið oft
í beinni á norsku sjónvarpsstöðv-
unum. Ungur landi hans, Frode
Urkedal, sem teflir fyrir Noreg 2,
stal þó senunni er hann lagði Vasilí
Ivantsjúk að velli í 2. umferð. Tapið
virðist hafa slegið Ivantsjúk út af
laginu en hann tapaði aftur í fimmtu
umferð og er nú vart mönnum
sinnandi.
Opni flokkurinn er fyrir bæði kyn-
in en aðeins fjórar konur tefla á
þeim vettvangi. Judit Polgar er að
venju farsæl og hefur unnið allar
skákir sínar hingað til fyrir ung-
versku sveitina.
Aðstæður eru að mörgu leyti góð-
ar í Tromsö og flestir virðast vera
búnir að gleyma þeirri óvissu sem
ríkti áður en mótið hófst. Öryggis-
gæsla er afar ströng.
Aftur að Magnús Carlsen. Eftir
dauft jafntefli i fyrstu umferð gegn
Finnanum Tomi Nyback vann hann
næstu skák án þess að sýna mikið en
í fjórðu umferð komu loks heims-
meistaratilþrif. Pólverjinn Wojtas-
zek er geysiöflugur skákmaður og er
vel heima í flóknum byrjana-
afbrigðum. En eins og stundum áður
vék Magnús frá alfaraleiðum, fór í
smiðju til Spasskí þegar hann valdi
lokaða afbrigðið gegn Sikileyjarvörn
og vann með tilþrifum:
Magnús Carlsen – Radoslaw Woj-
taszek
Sikileyjarvörn
1. e4 c5 2. Rc3 d6 3. g3 Rc6 4. Bg2
g6 5. d3 Bg7 6. Be3
Spasskí tefldi lokaða afbrigðið yf-
irleitt með því að leika 6. f4 strax.
6. … e5 7. Rh3 Rge7 8. f4 Rd4 9.
O-O O-O 10. Dd2 Bd7 11. Rd1 Dc8
12. Rdf2!?
Fram að þessu hefur þetta allt
verið eftir bókinni en þessi leikur er
óvenjulegur.
12. … Rdc6 13. c3 b5 14. fxe5
Rxe5 15. Bh6 R7c6 16. Bxg7 Kxg7
17. Rf4 Dd8 18. Had1 Hc8 19. De2!
Eftir rólega byrjun þar sem leikir
svörtu drottningarinnar hafa
kannski orkað tvímælis finnur
Magnús góða áætlun. Bein hótun er
nú 20. d4.
19. … h5 20. d4 cxd4 21. cxd4
Rg4 22. h3 Rxf2 23. Dxf2 Re7 24.
Hd3!
Beinir spjótum að f7-peðinu.
24. … b4 25. Hf3 De8?
Slakur varnarleikur. Hann gat
haldið í horfinu með 25. … Kg8.
26. g4!?
Blæs til sóknar. Annar góður leik-
ur var 26. d5!
26. … hxg4 27. hxg4 Bb5 28. He1
Dd8 29. g5! Db6 30. Bh3 Hcd8
31. Be6!
Bætir biskupinum í sóknina.
31. … Be8 32. Rd5 Rxd5 33. Bxd5
og Pólverjinn gafst upp. Aðal-
hótun svarts er 34. Hh3 og 35. Df6+.
Svartur á engan nothæfan leik, t.d.
33. … De7 34. Hh4 f6 35. Hh7+!
Kxh7 36. Dh4+ og 37. Dh6 mát.
Glæsileg skák tefld í sönnum heims-
meistarastíl.
Heimsmeistara-
taktar í Tromsö
Skák
Helgi Ólafsson
helol@simnet.is
Skútuvogi 8 • 104 Reykjavík • Sími 567 6700 • www.vakahf.is
Dekkjasala
og þjónusta
Bifreiða-
verkstæði Varahlutir
Bifreiða-
flutningar
Endurvinnsla
bifreiða
H
N
O
T
S
K
Ó
G
U
R
g
ra
fí
s
k
h
ö
n
n
u
n
Skattfrádráttur
Umsóknarfrestur til 1. september
vegna rannsókna-
og þróunarkostnaðar
Fyrirtækjum sem stunda rannsókna- og þróunarstarf
gefst kostur á að sækja um frádrátt frá tekjuskatti vegna
slíkra verkefna, skv. lögum nr. 152/2009 með síðari
breytingum. Fyrirtæki sem ekki greiða tekjuskatt geta fengið
samsvarandi endurgreiðslu.
Rannís tekur við umsóknum, leggur mat á hvort þær uppfylli
skilyrði laganna og tilkynnir fyrirtækjum og ríkisskattstjóra
um niðurstöðuna.
Sótt er um rafrænt á
www.rannis.is/sjodir/atvinnulif/skattfradrattur/
Nánari upplýsingar, reglur
og leiðbeiningar má fá á heimasíðu
Rannís eða í síma 515 5800.
Ég þreytist aldrei á
því að segja fólki þessa
þversögn: „Ég er fylgj-
andi laxeldi.“ Þegar
fólk horfir á mig með
undrunarsvip bæti ég
við: „Á landi eða í lok-
uðum kerfum.“
Staðreyndin er sú að
margt er spennandi og
áhugavert við laxeldi
(og fiskeldi almennt) í
lokuðum kerfum, þar
sem neikvæðra umhverfisáhrifa
gætir ekki. Ókosturinn við laxeldi í
opnum sjókvíum er sá að undir yf-
irborðinu leynist mikið sem enginn
sér og enginn vill að við sjáum. Að-
allega vegna þess að þeir hinir sömu
og neita því og vilja ekki að við
sjáum þetta, vilja ekki borga til að
koma í veg fyrir það sem er að ger-
ast. Undir yfirborðinu leynist mikil
mengun.
Fiskar sem ala sinn aldur í opnum
sjókvíum skila frá sér úrgangi sem
hleðst upp á botninum nema straum-
ar séu þeim mun öflugri (sem þeir
eru óvíða í íslenskum fjörðum). Í
fyrstu er þessi úrgangur eins og líf-
rænn áburður en þegar hann safnast
upp í svo miklu magni að hann skol-
ist ekki í burtu drepur hann annað
lífríki á botninum og í hafinu um-
hverfis. Engin lifandi vera þrífst
með slíka mengun í kringum sig,
ekki einu sinni maðurinn.
Laxalýs eru einnig stöðugt vanda-
mál í opnum sjókvíum. Lýsnar leggj-
ast bæði á eldisfiskinn og á villtan
laxfisk sem syndir í hafinu í kring,
ekki síst á seiði og silunga sem lús-
afaraldur frá sjókvíaeldi getur stór-
skaðað svo liggur við útrýmingu. Við
Ísafjarðardjúp hafa nú í sumar
veiðst illa lúsbitnir laxar. Til að
stemma stigu við vaxandi lúsavanda-
máli er notast við ansi sterk eitur-
efni sem eyðileggja skelfisk í hafinu
og eru öðrum tegundum mjög
hættuleg. Eiturefni þessi safnast
einnig í eldisfiskinn með þeim afleið-
ingum að það getur verið beinlínis
hættulegt fyrir manneskjur að neyta
hans. Til dæmis hafa norskir vís-
indamenn ráðið þung-
uðum konum frá því að
borða eldislax. Alfarið.
Af hverju ætti ég,
sem bý í bæjarfélagi
þar sem fiskeldi er í
hafinu í grennd, að hafa
áhyggjur af þessu?
gætu sumir spurt sig?
Þetta skapar jú störf!
Kannski er þetta
ekki áhyggjuefni á
þessu ári, en í náinni
framtíð munu vanda-
mál gera vart við sig og
þá kemur upp sú krafa
að einhver borgi fyrir að þrífa upp
úrganginn og bæta skaðann sem úr-
gangurinn, lýsnar og efnin hafa
valdið. Afskaplega ólíklegt tel ég að
fyrirtækin sem eru í fiskeldi ætli sér
þá að opna pyngjuna og borga fyrir
skaðann, enda engin fordæmi fyrir
slíku nokkurs staðar í heiminum.
Þvert á móti.
Íbúar í Nova Scotia, Nýju Bruns-
wick, Bresku Kólumbíu og á Ný-
fundnalandi hafa þurft að nota
skattfé sem nemur tæplega 15 millj-
örðum íslenskra króna til að bæta
fyrir mengaðan og dauðan fisk í fisk-
eldi. Er þá ekkert búið að huga að
umhverfisskaðanum á hafsbotni og í
lífríkinu, sem ætla má að sé margfalt
meiri í krónum talið. Til dæmis hef-
ur sjókvíaeldið stórskaðað humar-
og krabbastofna á þessum slóðum.
Það er fásinna að stinga hausnum
í sandinn og reyna að halda fram
þeim ósannindum að þetta muni ekki
líka gerast hér á Íslandi. Norðmenn
stjórna um 90% af öllu laxeldi í
heiminum og eru nú að vakna við
vondan draum í þessum efnum.
Heima fyrir eru þeir nú farnir að
gera mun strangari kröfur en áður
til alls fiskeldis, og stefna hraðbyri
að því að ýta öllum sínum iðnaði inn í
lokuð kerfi eða eldi á landi. Að halda
að við Íslendingar, sem höfum nú
þegar farið mörgum sinnum á haus-
inn með laxeldi í sjó (allt á kostnað
skattgreiðanda), séum svona miklu
klárari en Norðmenn sem eru ráð-
andi í þessum iðnaði, er að mínu
mati mjög lélegur brandari.
Nú í sumar er ekkert lát á slæm-
um fréttum af slysum og óútskýr-
anlegum dauðsföllum í sjókvíaeldi á
laxi, frá Noregi, frá Kanada og frá
Chile. Sams konar fréttir berast
héðan frá Íslandi. Úr kvíum á Vest-
fjörðum sluppu nýverið „í mesta lagi
200 laxar“ sem sérfræðingur þess
fyrirtækis sem átti kvíarnar fullyrti
að „myndu synda út á haf og deyja“,
en eru svo veiddir í gríð og erg í ám
og ósum á Vestfjörðum um þessar
mundir!
Við eigum að taka frumkvæði og
gera þá kröfu að framtíðinni sé ekki
fórnað með umhverfisslysum sem
við arfleiðum komandi kynslóðir að, í
boði núverandi kynslóða.
Laxeldi í sjó: Ekki er
allt sem sýnist
Eftir Árna Vilhjálm
Jónsson » Laxeldi í opnum
sjókvíum er ávísun á
umhverfisslys.
Árni Vilhjálmur
Jónsson
Höfundur er veiðimaður og áhuga-
maður um ábyrga nýtingu á auðlind-
um.
Nú geta allir fengið
iPad-áskrift
Skráðu þig í iPad-áskrift á
www.mbl.is/mogginn/ipad/