Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.10.2014, Page 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.10. 2014
HEIMURINN
VB EA
ndur fráÞekktur rithöfu
eNoregm býr í
Grace Muga ð
Nu frá háskóla land
ja einnig að málið
óst er hvenær gGr náms
mst fð það
starfbótkt
ZAENGH íMinnst 29 líbískir hermenn f
nn íslamistog átökum við upp eisnarmæsprengjutilr
dag. Mausturhluta landsins á fimnborginni Be
m völdin í landinu, bæðrjastahópar be
hermenn. Hinir síðastnefndu hafaog við stjórnar
r stjórndivið einn hópanna í Be , fyrrver
yfir flugvelli borgarinnar.hershöfðingja, en ráða
ÚKRAÍNA
38 ára g
ier,urent DuPasqu var meðal þeir
itt var þungavopnum í átökumlétu lífið þegar be
raínu á fimmtudag.í austurhluta Úk DuPasquier
Alþjóða rauða krossins.var starfsmaður
liðsmenn aðskilnaðarsinna í DÚkraínuher og borg kenndu
um skothríðina. Mannskæðhvorir öðrum alla vikuna
r reyna aðskilnaðarsinnnu en þá svæði a tökum á
ættingjar horfinn
ex hafa nú
kin m mó
i u be
u
2hafa skotið á mótmæ
urlhandteknir í tengslum
a.eiga samstarf við em
Hvergi í heiminum hefur far-
símavæðing verið hraðari en í
Afríku síðustu árin, um 650
milljónir manna nota þar far-
síma, fleiri en í Norður-
Ameríku. Og hún hefur haft
byltingarkennd áhrif í álfu þar
sem mjög dýrt og erfitt er að
koma á hefðbundnum vega-
og járnbrautasamgöngum.
Samkeppnin er mætt.
Bændur í afskekktum hér-
uðum Gana, Eþíópíu, Nígeríu
og Keníu semja á svipstundu
við fjarlæga kaupendur
afurðanna en þurfa
ekki að flytja þær
fyrst á markaði þar
sem örfáir kaupa-
héðnar svindla á
þeim. Símarnir eru
einfaldir og hræódýrir
en duga.
I
nnbyrðis stríð, sár fátækt,
hungur, ofstæki, landlæg
spilling og nú ebóla. „Von-
lausa meginlandið“ var titill-
inn á forsíðu í breska tíma-
ritinu Economist þegar árið 2000.
Eitthvað á þá leið er myndin sem
margir á Vesturlöndum hafa lengi
haft af löndum Afríku sunnan Sa-
hara (arabaríkin í norðanverðri álf-
unni eru þessi árin ekkert skárri í
huga okkar, eintóm stríð og trú-
arofstæki). En er þessi mynd sönn?
Öll Afríka er á stærð við þrefalda
Evrópu og íbúar alls um þúsund
milljónir. Alhæfingar um Evrópu
eru oftast mjög misvísandi og þær
eru enn hæpnari þegar hugað er að
Afríku. Þrátt fyrir allt hefur dregið
úr vopnuðum átökum í álfunni síð-
asta áratuginn. Stöðugleikinn hefur
aukist og lýðræði eflst, stjórnarfar
er víða betra, í 25 af alls 54 Afríku-
ríkjum er nú einhvers konar lýð-
ræði. Og sé tekið meðaltal er árleg-
ur hagvöxtur í Afríku undanfarin
tíu ár 5-10%, meiri en á nokkru
öðru stóru svæði í heiminum, Aust-
ur-Asía með sjálfu Kína er þá ekki
undanskilin.
Fátækt verður enn um mörg ár
hlutskipti meirihluta Afríkumanna.
enn sveltur margt fólk eða þjáist af
sjúkdómum, skólar eru lélegir eða
engir en nú eygja fjölmargir von
um betra líf. Afríkuljónið gæti
skákað Asíutígrinum, segja stoltir
miðstéttarmenn í Nígeríu. Fram-
takssemi íbúa Afríku hefur verið
virkjuð og fyrstu spor kapítalism-
ans hafa sömu áhrif og í Austur-
Asíu: fjárfest er í mikilvægum inn-
viðum, skýjakljúfar og versl-
anamiðstöðvar rísa í stórborgunum,
fleiri bílar eru á götunum, kjör
batna hjá flestum – en um leið
eykst misskipting gæðanna. Eitt af
því sem hefur líka breyst síðasta
áratuginn er að fram á sjónarsviðið
er komin fjölmenn miðstétt, liðlega
300 milljónir manna, með umtals-
verða kaupgetu. Walmart er nú
með 12 verslanir í Afríku sunnan
Sahara.
Margt kyndir undir en einkum
hráefnin. Gull, kol og demantar í
Suður-Afríku, olíu- og gaslindir í
Nígeríu, einnig í Angóla, Mósambík
og Tansaníu. Í Austur-Kongó eru
víða átök, landið flytur samt út mik-
ið af málmum og fleiri jarðefnum
og mikill vöxtur er í Síerra Leóne
sem flytur út járngrýti. Kína er
nú orðið helsta viðskiptaland
Afríkulanda enda með nær
óseðjandi þörf fyrir hvers kyns
hráefni og olíu.
En það er ekki
eingöngu vegna
slíkra auðlinda
sem hagvöxtur
eykst, hann er líka
mikill í Eþíópíu og Rúanda, löndum
þar sem ekki eru teljandi auðlindir.
Barnadauði í Afríku sunnan Sa-
hara, löndunum þar sem blökku-
menn eru annaðhvort meirihluti eða
þorri íbúa, fer nú hratt lækkandi í
nær öllum ríkjunum, minnkar um
10% árlega í Senegal. Þróunin á sér
vart fordæmi í sögunni. Fólks-
fjölgun er víða mikil, of mikil, segja
þeir sem óttast að hún grafi undan
efnahagsþróun ef ekki tekst að
hemja hana í tæka tíð. En erlend
fyrirtæki eru farin að nýta sér
þetta mikla framboð á einhverju
ódýrasta vinnuafli heims.
Að stela og fela þýfi
En á að halda áfram að hjálpa Afr-
íku með skattfé ríku þjóðanna?
Peningum sem auk þess týnast oft í
spillingu, lenda á erlendum einka-
reikningum afrískra ráðamanna?
En spilling er skilgreiningaratriði,
benda menn á. Siðspillingin sé ekki
minni hjá svissnesku bönkunum
sem vísvitandi feli þýfið en afrísku
ráðamönnunum sem steli því.
Vandi þeirra sem mæla áfram
með aukinni þróunarhjálp er ljós:
Ef þeir fegra myndina af fram-
förum Afríku um of er hætt við að
skattgreiðendur í ríku löndunum
segi að nú megi skera niður fram-
lögin. En ef þeir ýkja eymdina
missa margir móðinn, segja þýðing-
arlaust að veita aðstoð. Vandamál
Afríku séu svo hrikaleg að þau
verði aldrei leyst.
Þrátt fyrir mörg af ömurlegustu
fátækrahverfum jarðar er Afríka
ekki lengur fórnarlambið eilífa,
skakkt og bjagað vegna synda ný-
lenduveldanna gömlu og arðráns á
síðari áratugum, ófært um að gera
eitthvað í eigin málum. Bíðandi eftir
ölmusu frá ríku löndunum. Og það
sem meira er, æ fleiri framsæknir
Afríkumenn frábiðja sér aumingja-
gæsku. Þeir vilja stunda viðskipti.
Þannig megi nýta til góðs fyrir
íbúana 40% af öllum náttúruauðæf-
um í jörðu sem finnast í heiminum
og liðlega helminginn af ræktanlegu
landi en í tímaritinu Spiegel er sagt
að allt sé þetta að finna í Afríku.
Er öld Afr-
íkuljónsins
að hefjast?
AFRÍKUMENN SEGJA AÐ NÁTTÚRULEG AUÐÆFI ÁLF-
UNNAR MUNI TRYGGJA HENNI GEYSILEGAR EFNAHAGS-
FRAMFARIR Á NÆSTU ÁRATUGUM. OG FJÖLMARGT HEFUR
VISSULEGA ÞOKAST Í RÉTTA ÁTT SÍÐUSTU ÁRIN.
ALLIR MEÐ FARSÍMA
Konur í Korogocho, fátækrahverfi í milljónaborginni Nairobi í Kenía, hanna fatnað og fleiri hluti fyrir Ethical Fashion Af-
rica, samtök sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni og ýta undir frumkvæði í Afríkulöndum.
AFP
* Kínverjar eru engir englar en í þeirra augum erum viðmikilvægur hluti heimsins eins og hann muni verða.Binyavanga Wainaina, rithöfundur frá Kenía.AlþjóðamálKRISTJÁN JÓNSSON
kjon@mbl.is