Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.10.2014, Qupperneq 22

Heilsa og
hreyfing
Lýsið aftur á borð
*Góðar venjur geta gleymst en eftir langasumardaga þar sem óþarfi var að taka lýsi áhverjum morgni er kominn tími til að fara aðtaka skeið af því á morgnana.Ekki er þó endilega víst að allir séu vanirlýsisinntöku en á það má benda að til dæmisþorskalýsi er ein besta uppspretta A- og D-
vítamíns. Þá þykir fullsannað að omega-3
fistusýrur draga úr líkum á hjartasjúkdómum.
A
ldur er ekki fyrirfram ákveðinn – sem þýðir að við getum haft áhrif á hann og
hve hár hann verður. Raunar er mannkynið að eldast enda sífellt að bætast í
sarpinn staðreyndir um hvernig við getum lengt lífið auk þess sem læknavís-
indum fleygir fram. Í allra nýjustu rannsóknum hafa mýs verið notaðar sem til-
raunadýr og fiktað í erfðasamsetningum þeirra svo að þær lifi lengur. Hver veit hvað
framhaldið ber í skauti sér. Eitt er víst að úti um allan heim eru einstaklingar sem eru
orðnir fjörgamlir. Fólk vill gjarnan heyra af hverju þeir lifa svona lengi – hvað gerðu þeir?
Sumir segjast hafa borðað súkkulaði, aðrir sofið heilu og hálfu dagana, enn aðrir sögðust
aldrei hafa borðað sig pakksadda – sem rannsóknir vestanhafs og í Evrópu benda reyndar
til að sé rétt; að borða hollt og ekki of mikið, helst aldrei borða sig of sadda/n, alla ævi
hefur þau áhrif að fólk lifir lengur. Hér til hliðar má sjá nokkrar vísindalegar staðreyndir
um hvernig maður getur í alvöru reynt að lengja líf sitt.
Flesta dreymir um að geta notið lífsins sem lengst, við góða heilsu og að fá sem
flest ár með sínum nánustu. Talið er að hin franska Jeanne Calment, hafi náð
hæstum aldri manneskju fyrr og síðar en hún varð 122 ára og lést árið 1997.
RANNSÓKNIR Á LANGLÍFI
LÍFIÐ ER STUTT SEGJA SUMIR EN ÞAÐ VIRÐIST ÞÓ VERA AÐ VERÐA LENGRA
OG LENGRA. RANNSÓKNUM FLEYGIR FRAM OG ÞÆR UPPLÝSA OKKUR UM
HVERNIG VIÐ GETUM AUKIÐ LÍFSMÖGULEIKA OKKAR.
Júlía Margrét Alexandersdóttir julia@mbl.is
Svefn virðist vera eitt lykilatriða langlífis fyrir karlmenn meðan mataræðið
er veigameiri þáttur í langlífi kvenna. Það er að segja, karlmenn geta sam-
kvæmt rannsókninni frekar leyft sér en konur að hafa mataræðið lélegra
svo lengi sem þeir sofa nóg meðan konur þurfa að huga meira að báðum
þessum þáttum. Það voru vísindamenn við Monash-háskólann í Melbourne í
Ástralíu sem gerðu rannsóknina með meira en 2.000 þátttakendum. Jafn-
framt kom í ljós að þátttakendur sem sváfu illa fengu minna B6 vítamín og
járn úr fæðu sinni.
Jákvæðni. Tvær stórar rannsóknir, önnur norsk og hin bandarísk,
framkvæmd af vísindamönnum við Yale-háskólann, gefa sterklega til
kynna að jákvætt viðhorf til lífsins og viðmót almennt lengi lífið, að
meðaltali um rúmlega 7 ár. Nýjasta rannsóknin á þessu sviði birtist í
vikunni en það er vísindavefritið Science World Report sem greindi
frá niðurstöðum sem vísindamenn við háskólann í Queensland kom-
ust að. Jákvætt viðhorf styrkir ónæmiskerfið og þar af leiðandi er
fólk líklegra til að geta barist við ýmsa sjúkdóma á lífsleiðinni. Það
má margt læra af börnum hvað jákvæðni varðar.
Flestir vita að áfengisdrykkja lengir ekki lífið
en ein stærsta rannsókn sem hefur verið
gerð, og er enn í gangi, í Bandaríkjunum á
langlífi sýnir að eins er farið með of mikla
kaffidrykkju. Við Háskólann í Kaliforníu hafa
vísindamenn unnið í rannssókn sem kallast
90+ rannsóknin. Meðal þess sem komið
hefur í ljós er að að fólk sem drekkur mik-
ið kaffi er líklegra til að deyja fyrr en þeir
sem drekka það í hófi.
Í rannsókninni 90+ við Háskólann í Kaliforníu hafa vísinda-
menn komist að því að fólk um sjötugt sem er yfir meðallagi
þungt er líklegra til að lifa lengur en þeir sem eru grannir
eða í meðallagi þungir. Þetta á við svo lengi sem fólk á ekki
við offituvandamál að stríða.
Fjölmargar rannsóknir síðustu ára hafa sýnt fram á að of mikil kyrr-
seta er lífshættuleg og að standa við skrifborðið er allra best. Svo
ef möguleiki er á að hafa skrifborð sem hægt er að hækka upp ætti
það að vera fyrsta verk dagsins að koma því í gagnið. Almennt þarf
líka að reyna að minnka setu, horfa á sjónvarpið til dæmis meðan
fatnaður er straujaður og ganga um meðan talað er í símann.
Fylgstu vel með lyktarskyninu. Niðurstöður nýrrar
bandarískrar rannsóknar sem New York Times
greindi frá í vikunni benda eindregið til þess að fólk
þurfi að fylgjast vel með lyktarskyni sínu. Fólk sem var
með dauft lyktarskyn og átti erfitt með að greina lykt
af rósum, leðri, appelsínum, fiski og piparmyntu var
þrisvar sinnum líklegra til að deyja einhvern tímann á
næstu fimm árum en þeir sem gátu auðveldlega greint
þessa lykt. Vísindamenn við Háskólann í Chicago segja
að versnandi lyktarskyn gefi fyrst og fremst til kynna
að fólk þjáist af einhvers konar aldurstengdum sjúk-
dómum og finni það fyrir slíku ætti það að leita strax
til læknis.
Hvernig verðurðu
100 ára?