Straumhvörf - 15.03.1943, Blaðsíða 5

STRAUMHVÖRF
35
hvað þá að ríkisvaldið reyni að hvetja
ungt fólk og leiðbeina því í þessum
efnum. í þessu er þó meiri hætta fólg-
in fyrir einstaklingana og þjóðina í
heild en nokkur virðist gera sér grein
fyrir, ef dæma má eftir þögninni um
þessi efni. Manni gæti næstum dottið
í hug, að eitthvað annað réði hér um
en að menn sæju ekki hættuna.
Ef við lítum á þetta frá sjónarmiði
þjóðarheildarinnar, er þetta stórkost-
lega mikilvægt mál. Öllum er okkur
annt um sjálfstæðismál okkar, sem
við köllum svo, og er ævarandi. En
okkur á að vera það fyllilega ljóst, í
hve nánu sambandi stjórnskipu-
legt sjálfstæði þjóðarinnar hlýtur að
standa við efnalegt sjálfstæði henn-
ar. Fjárhagsafkoma ríkisins byggist
auðvitað mest á fjárhag gjaldþegna
þess, og smáríki, sem verður stór-
veldi fjárhagslega háð, er ekki leng-
ur sjálfstætt ríki, eða sú hefir raunin
oft orðið á.
En kunnátta þegnanna í umgengni
við verðmæti eru þjóðarheildinni
einnig ómetanleg inn á við. Ekkert
skapar henni skapfastari og ábyrgari
þegna, því að hagsýn, framsýn og
ábyrg fjárráð einstaklinganna eiga
vitanlega ekkert skylt við ágirnd og
auðsækni.
En hvað sem þjóðarheildinni líður,
vildi ég sérstaklega ræða þessi mál
út frá sjónarmiði hvers og eins.
Það er engin skömm að fátcektinni,
ef óviðráðanlegir erfiðleikar hafa
skapað hana. En mér dettur ekki í
hug, að nokkur vilji vera fátækur, ef
hann á kost á því gagnstæða. En þá
er fyrir okkur almúgamennina að
hefjast handa, strax og við fáum
verðmæti milli handanna, og einsetja
okkur að verða efnalega sjálfstæðir.
Okkur á að vera ennþá ljósari ömur-
leiki fátæktarinnar, ef við erum af
fátæku fólki og þekkjum hana af eig-
in raun. Við viljum komast áfram
sjálfra okkar vegna, en um leið vinn-
um við fyrir þjóðina og niðjana, og
gefum gott fordæmi.
Það er öllum í blóð borin eðlileg
þrá eftir velmegun og lífsþægindum.
Sumir menn eru með umdeildum rétti
bornir til auðæfa, sem þeir hafa ekki
skapað sjálfir. En þeir eru fæstir, og
við getum ekki sniðið okkar stakk
eftir þeirra. Ef þeir eru veilir í skap-
gerð, er skiljanlegt, að þeir sói verð-
mætum, af því að þeir skilja ekki
gildi þeirra. Frá þjóðhagslegu sjón-
armiði er þessi eyðsla náttúrulega
vítaverð. En sleppum því.
Hér er um þá að ræða, sem með
vinnu sinni og fyrirhöfn verða að afla
allra þeirra verðmæta, sem þeir kom-
ast yfir. Er það ekki nöpur kaldhæðni
örlaganna, er þeir sóa öllu vikukaup-
inu á einu kvöldi í skrum eða skemmt
anir, sem eru svo leiðinlegar, að þeir
þurfa að kaupa sér hressingu, sem oft
er miklu dýrari en sjálfur aðgangs-
eyririnn, til þess að geta drepið tím-
ann? Ættu þeir ekki að vita bezt
sjálfir, hvað verðmætin hafa kostað
þá? Þeir hafa e. t. v. talið dagana,
stundirnar, mínúturnar, sem þeir
stóðu við erfiða vinnu. Og hvers
vegna vinna þeir þessa vinnu? Er það
ekki vegna þess, sem þeir fá fyrir
hana, sem þeir gætu notfært til að
skapa sér viðunandi framtíð í ein-