Straumhvörf - 15.03.1943, Blaðsíða 25

STRAUMHVÖRF
55
hafa, sökum barnalegs ósjálfstæðis
eða hégómagirndar, ávallt reynt að
stæla háttu útlendinga og þar á meðal
apa mál þeirra, þótt einatt væri af
veikum mætti gert. Það var alltaf
vitað, hvernig þetta fólk myndi
bregðast við vandamálum hins nýja
viðhorfs, en það var ætíð svo lítið
brot þjóðarheildarinnar, að afstaða
þess skipti ekki miklu máli.
Það sem raunverulega skipti máli
var afstaða almennings yfirleitt, og
þá sérstaklega æskunnar. Aðalatriðið
var það, hvort tryggðin við þjóðern-
ið og tunguna yrði sá brimbrjótur,
sem holskeflur hinna erlendu áhrifa
myndu brotna á, eða hvort straum-
þunginn reyndist sá ofjarl, sem við
fengjum ekki rönd við reist.
Og hvert er þá gengi tungunnar og
hvað líður varðveizlu hennar, eftir
tæpra þriggja ára sambúð við fjöl-
mennt erlent setulið ? Er virðing okk-
ar fyrir móðurmálinu jafn einlæg og
ræktarsemin gagnvart því eins mikil
og fyrr? Eða er kannske hinn gamli
draugur málspillingarinnar, sletturn-
ar og hin hégómlega eftiröpun, farinn
að láta á sér bæra?
Áður en tilraun er gerð til þess að
svara þessum spurningum, er rétt að
taka fram til þess að fyrirbyggja
misskilning, að auðvitað er æskilegt
að sem flestir fái tækifæri til þess að
kynna sér útlend tungumál og nema
þau. Og það er beinlínis nauðsyn-
legt, að þeir, sem þurfa að hafa við-
skipti við sambýlismenn okkar, skilji
mál þeirra og geti talað það. Hitt er
annað, að þetta málanám má ekki
gerast á kostnað íslenzkunnar, þann-
ig að hún sé afrækt eða henni spillt.
Að þessu eru þegar orðin nokkur
brögð. Enskukunnátta margrar ungu
stúlkunnar er blátt áfram furðuleg,
framburðurinn svo örðulaus, að mað-
ur skyldi halda, að hún hefði dvalið
langdvölum erlendis. Auk góðra hæfi-
leika, hlýtur það að kosta geysimikla
elju og ástundunarsemi að ná slíkri
leikni í útlendu máli, einkum þegar
þess er gætt, að námskeiðið mikla
hefir ekki staðið yfir nema tæp þrjú
ár. Að hinu leytinu virðist áhuginn
fyrir móðurmálinu ekki vera neitt
sérstaklega mikill, löngunin til þess
að læra meðferð þess og sigra hljóð-
villur og beygingarskekkjur engu
meiri en fyrr. í þessu tilfelli, eins og
reyndar fjölmörgum öðrum, er sýni-
legt, að meginræktin er lögð við hina
erlendu tungu, en um móðurmálið er
látið skeika að sköpuðu. Og þó að
þetta megi ef til vill ekki teljast al-
gild regla, er óneitanlega margt sem
bendir til, að hún komi víða heim.
Þá er það orðið talsvert algengt að
heyra enskuslettur í daglegu tali við
ýmis tækifæri, sérstaklega af vörum
æskunnar. Margir heilsast á ensku,
kastast á orðum á íslenzk-enskublend-
ingi og kveðjast á ensku. Afneitun
og misþyrming málsins er orðin að
meira eða minna leyti daglegt brauð.
Enda þótt slíkt málfar sé ótvíræður
ómenningarvottur, virðast allmargir
telja sér það til álitsauka. Það er
gamla sagan, sem virðist vera að
endurtaka sig, aðeins í nýrri útgáfu.
Um eitt skeið í sögu þjóðarinnar