Straumhvörf - 15.03.1943, Blaðsíða 21

STRAUMHVÖRF
51
ur því innan að. Engu að síður er það
rangt að draga af þessu þá ályktun,
að lýðræðisskipulagið sé orðið úrelt.
Hitt væri sönnu nær, að telja það á
undan tímanum, vegna þess, að þjóð-
ina skorti þann þroska og það sið-
gæði, sem það í eðli sínu grundvall-
ast á. Ég ætla ekki að lengja þessa
grein um of, með því að gera hina
margnefndu spillingu sjálfa að um-
ræðuefni. Samt er ég þess fullviss, að
tiltölulega fáir hafa áttað sig á því,
hvað hún er komin á hátt stig, því
flest hin verstu verk eru ávallt unn-
in bak við tjöldin og þola ekki dags-
ins Ijós. En sá, sem hefur opin augun,
sér þó nægilega mikið til þess að vita,
að stefnan er óheillavænleg og nauð-
synlegt er að spyrna við fæti, ef ekki
á illa að fara. Ég vil því snúa mér
beint að því, sem þýðingarmest er,
en það er að leita orsaka meinsins og
ráða til að lækna það.
Aðalorsakirnar til þess niðurlæg-
ingartímabils lýðræðisins, sem nú er
yfirstandandi, tel ég vera tvær. Önn-
ur er sú, að skipting þjóðarinnar í
stjórnmálaflokka mótast að alltof
miklu leyti af ábyrgðarlausri og ein-
strengingslegri hagsmunabaráttu,
sem tekur svo lítið tillit til heildar-
innar, að ætla mætti, að þjóðholl-
usta væri þar óþekkt hugtak. Hin er
sú, að sjálfir stjórnmálaflokkarnir
hafa í skipan mála sinna inn á við
varpað lýðræðinu fyrir borð og tekið
upp einræði í staðinn. Flokksfélög eru
fá og yfirleitt fremur fámenn, en all-
ur þorri kjósenda stendur utan við
þau. Samband þeirra við flokksstjórn-
ina er mjög lauslegt og fundir sjald-
an haldnir, nema þá helzt skemmti-
fundir. Jákvætt félagslíf og félags-
starf er þar ekki fyrir hendi. Þó að
þessi félög sendi stöku sinnum full-
trúa á flokksþing í Reykjavík, verður
hlutverk fulltrúanna ekki að bera
fram tillögur eða ráða fram úr vanda-
málum. Þeir eiga aðeins að hlusta á
speki foringjanna og rétta upp hend-
ina til samþykkis. Vilji þeir eitthvað
málda í móinn og láta til sín taka, er
þeim sýnt fram á það, að andstaða
við foringjana sé hættuleg fyrir
flokkinn og komi andstæðingunum
einum að gagni. — Hlutskipti mikils
hluta alþingismanna er lítið veglegra,
því það er á valdi fiokksstjórnar-
innar, hvort þeir eru í kjöri eða ekki.
Þannig hafa nokkurs konar einræðis-
herrar eða fámennar valdaklíkur náð
í sínar hendur öllum völdum í flokk-
unum og öllum blaðakosti þeirra. Úr
hásæti sínu skipa þeir svo fyrir um,
hvað flokksmennirnir eigi að hugsa,
segja og gera, en blöðin og flokks-
þingin eru tækin, sem þeir nota til að
kunngera vilja sinn. Þessi mein eru
bæði slæm og lækning þeirra erfið, en
ef hún tekst, þá er stjórnarfarinu
borgið. En hvernig má það verða?
Þess munu fá dæmi í veraldarsög-
unni, að valdhafar hafi ótilneyddir
látið völdin sér úr greipum ganga.
Þess vegna er þýðingarlaust að ganga
fyrir foringja stjórnmálaflokkanna
og segja hæversklega: „Breytið þið
nú til, virðið lýðræðið, verið hrein-
skilnir, berjist drengilegri baráttu og
sýnið þjóðhollustu, eða leggið niður
völdin, svo að betri menn geti tekið
við“. Þeir mundu kannske svara þvi