Fréttablaðið - 10.10.2013, Blaðsíða 28

10. október 2013 FIMMTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is HELGAREFNI: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is DÆGURMÁL: Sara McMahon sara@frettabladid.is
VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
FRÁ DEGI
TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
ÞÚ ÁTT ÞAÐ SKILIÐ – NJÓTTU
Norðurslóðir í brennidepli
Þessa vikuna eru haldnar þrjár spenn-
andi alþjóðaráðstefnur á Íslandi þar
sem norðurskautssvæðið er í brenni-
depli. Skoðanaskipti og umræða um
norðurslóðamál er rauður þráður í
stefnu íslenskra stjórnvalda og styrkir
ábyrga stefnumótun um málefni svæðis-
ins.
Yfirskrift og inntak ráðstefnuhalds-
ins er víðtækt og tekur á málefnum sem
eru efst á baugi í okkar heimshluta, m.a.
orkumál, alþjóðalög og alþjóðasamstarf.
Það er ekki tilviljun að tvær af þess-
um þremur ráðstefnum fara fram á
Akureyri. Háskólinn á Akureyri, ásamt
Stofnun Vilhjálms Stefánssonar og
skrifstofum vinnuhópa Norðurskauts-
ráðsins þar í bæ, hefur um langt árabil
haft forystu um fræðilega umræðu um
málefni heimskautasvæða.
Orkumálin eru umfjöllunarefni Orku-
þings norðurslóða sem fer fram á Akur-
eyri þessa dagana. Þingið er hluti af
málefnavinnu starfshóps Norðurskauts-
ráðsins um sjálfbæra þróun sem Ísland
og Bandaríkin leiða. Leit, vinnsla og
nýting orkuauðlinda norðursins felur í
sér áskoranir og tækifæri sem mikil-
vægt er að ræða.
Alþjóðalög og lögfræðileg álitamál
sem tengjast heimskautasvæðunum í
suðri og norðri eru viðfangsefni ráð-
stefnu um heimskautarétt sem hefst á
Akureyri 11. október á vegum Háskól-
ans á Akureyri og Heimskautaréttar-
stofnunar. Viðbrögð við hraðfara
breytingum á náttúrufari, samfélögum
og auðlindanýtingu þurfa að eiga sér
styrka stoð í alþjóðalögum. Jafnframt
er brýnt að fjalla um það hvernig við
bregðumst við breyttum veruleika, til
dæmis í samningagerð og við stjórnun
auðlinda.
Það fer vel á því að heimskautaréttar-
ráðstefnan teygi sig til Reykjavíkur 13.
október. Þar rennur hún saman við ráð-
stefnuna Hringborð norðurslóða, sem
undir forystu hr. Ólafs Ragnars Gríms-
sonar, forseta Íslands, er kröftugt inn-
legg í alþjóðlega umræðu um heim-
skautasvæðin.
Íslensk stjórnvöld leggja sín lóð á
vogarskálarnar til að efla umfjöllun
um norðurslóðamál. Það eykur skiln-
ing á þeim áskorunum sem við stöndum
frammi fyrir og styrkir stöðu Íslands
á alþjóðavettvangi. Ráðstefnurnar eru
allar þarft innlegg í þessa umræðu og
það er fagnaðarefni að svo öflugt starf
fari fram hér á landi.
NORÐUR-
SLÓÐIR
Gunnar Bragi
Sveinsson
utanríkisráðherra
Í
slenzkur sjávarútvegur mun að líkindum taka miklum
breytingum á næstu árum. Í viðtali í Markaðnum, fylgiriti
Fréttablaðsins um viðskipti, í gær lýsti Þór Sigfússon,
framkvæmdastjóri Sjávarklasans, því hvernig sjávarútveg-
urinn væri að breytast úr frumframleiðslugrein í þekk-
ingargrein.
Þór bendir á að vöxtur í fullvinnslu aukaafurða, líftækni og
tæknifyrirtækjum sem framleiða tækni- eða hugbúnað fyrir
sjávarútveg hafi verið á bilinu 13 til 17 prósent undanfarin tvö
ár. Það geti þýtt að „innan fimmtán ára verði útflutningsverð-
mæti þekkingar frá þessum fyrirtækjum orðið svipað og útflutn-
ingsverðmæti hefðbundinna sjávarafurða“.
Framkvæmdastjóri Sjávar-
klasans spáir því að innan
áratugar verði stóru útgerðar-
fyrirtækin orðin öflugir aðilar á
heilsu- og lyfjamarkaði. „Stjórn-
endur íslenskra útgerðarfyrir-
tækja geta orðið forystumenn
í nýjum sjávarútvegi þar sem
aukaafurðir verða að heilsubót-
arefnum eða lyfjum. Ég er sannfærður um að nýi sjávarútvegur-
inn sé að ná fótfestu og það sést í öllum tölum.“
Þetta er spennandi framtíðarsýn og alls ekki ólíkleg. Vaxtar-
möguleikar sjávarútvegsins liggja ekki í því að veiða meira – þar
erum við að öllum líkindum komin að endamörkum – heldur að
nýta auðlindina betur með rannsóknum og vöruþróun. Til þess að
það gangi eftir munu sjávarútvegsfyrirtækin ekki gera eingöngu
út á sjávarauðlindina, heldur í hraðvaxandi mæli á mannauðinn,
sem verður forsenda árangurs í þessari nýju verðmætasköpun.
Nýi sjávarútvegurinn á í rauninni óendanlega vaxtarmögu-
leika. Það er áhugavert að velta fyrir sér hvaða kröfur slík
atvinnugrein mun gera til rekstrarumhverfis síns.
Hún mun til dæmis gera allt aðrar kröfur um menntun og
þjálfun en sjávarútvegurinn gerir í dag. Nýi sjávarútvegurinn
mun þurfa á að halda háskólamenntuðum raunvísindamönnum
og markaðs- og sölufólki af annarri sort en sjávarútveginn hefur
hingað til vantað. Hann mun líka gera kröfu til umhverfis sem
styður við vísindarannsóknir og þróunarstarf.
Greinin mun vissulega áfram leggja áherzlu á skilvirka og
hagkvæma auðlindastjórnun, en hún mun líka gera aðrar kröfur
til hagstjórnarinnar. Það er til dæmis líklegt að lyfja- og heilsu-
bransinn sem sprettur innan sjávarútvegsins hafi meiri þörf
bæði fyrir áhættufé og þekkingu og þar af leiðandi miklu meiri
áhuga á erlendri fjárfestingu en greinin eins og hún er í dag. Þar
af leiðandi mun hún líka sækjast eftir stöðugra fjárfestingar-
umhverfi og traustum gjaldmiðli sem þarf ekki höft til að
haldast á floti.
Nýi sjávarútvegurinn er líklegur til að haga sér frekar eins og
hátækni- og sprotaiðnaðurinn gerir í dag. Honum mun þykja það
slæm hugmynd að sjávarútvegurinn hafi verið skilinn aftur frá
iðnaðinum í skipulagi stjórnarráðsins. Og hann mun leggja minni
áherzlu á að sjávarútvegurinn fái sérmeðhöndlun; hann mun
leggja mest upp úr því að íslenzkt atvinnulíf á heildina litið búi
við samkeppnishæfar aðstæður.
Sjávarútvegurinn breytist í þekkingargrein:
Hvað vill nýi
sjávarútvegurinn?
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Í mál
Píratinn Jón Þór Ólafsson ljóstraði
því upp á þingi í gær að hann væri
að skoða það ásamt lögmanni flokks-
ins að höfða dómsmál til að skera úr
um valdmörk forseta Alþingis, aðal-
lega hvort honum væri heimilt „að
trufla störf þjóðkjörins þingmanns
í ræðustóli á grundvelli hefða“
með því að slá í bjöllu, til dæmis
þegar hann ávarpar ráðherra og
þingmenn ekki með réttum hætti.
Jón Þór átti í léttri orðasennu við
forseta þingsins fyrir stuttu, þegar
hann kvaðst ekki vilja ávarpa
þingmenn með orðinu
„háttvirtur“, enda nyti
þingið og þingmenn
ósköp takmarkaðrar
virðingar. Þetta situr
greinilega í honum.
Glaður Einar
Ræða Jóns Þórs í gær dróst aðeins á
langinn, þannig að Einar K. Guð-
finnsson þingforseti þurfti að gera
einmitt það sem Jóni Þór gremst svo:
berja í bjölluna þrisvar. Og svo tók
Einar til máls: „Forseti gladdist svo
yfir ákvörðun háttvirts þingmanns
að hann kaus að beita bjöllunni af
mikilli varkárni að þessu sinni.“
Að þessu var hlegið.
Strætó og svo
framvegis
Elín Hirst hélt ræðu
um hugtakanotkun
á þingi í gær. Hún
vill ekki að við
notum orðið
„öryrkjar“
um öryrkja,
enda sé þar einblínt á það sem fólk
ekki getur frekar en það sem það
getur. Hún vill ekki að við setjum alla
eldri borgara undir sama hatt með
hugtakinu „eldri borgarar“, enda séu
þeir margbreytilegur hópur. Og hún
vill ekki að við köllum peninga sem
fólk á vistheimilum fær til ráðstöfun-
ar „vasapeninga“. „Vasapeningar eru
í mínum huga peningar sem börn og
unglingar fá frá foreldrum sínum til
að eiga fyrir strætó og svo fram-
vegis,“ sagði hún. Í umræðu um
það hvernig sýna skuli virðingu
með orðfæri skýtur skökku við að
tala um almenningssamgöngur
eins og þær séu bara eitt-
hvað sem börn noti fyrir
vasapeningana sína.
stigur@frettabladid.is