Fréttablaðið - 19.12.2013, Blaðsíða 36

19. desember 2013 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 36
Það virðist ríkja nokkuð
gott samkomulag um að
kvótakerfi sé góð leið til
að nýta takmarkaða auð-
lind á sjálfbæran hátt.
Rökin fyrir gagnsemi
kerfisinns komu vel fram
í ræðu formanns LÍÚ á
aðalfundi sambandsins
2013:
„Sjávarútvegurinn
hefur í gegnum tíðina
lagt mikið til þjóðarbúsins og við
erum í þeirri eftirsóknarverðu
stöðu að greinin skilar umtals-
verðum tekjum til samfélags-
ins. Það sama á alls ekki við í
öllum löndum þar sem sjávar-
útvegurinn er ríkisstyrktur til
að hann fái þrifist. Ein af megin-
ástæðum þess að sjávarútvegur-
inn hér á landi er í þessari stöðu
er það kerfi sem hér hefur verið
við lýði í 30 ár. Þetta kerfi hefur
búið þeim fyrirtækjum sem
í greininni starfa fyrirsjáan-
leika í rekstri sínum og þar með
möguleika til að skipuleggja sig
og hagræða. Með kerfinu hefur
einnig komið hvatinn til að auka
verðmæti og fjárfesta.“
Öndvegisáhaldið
Fyrst kvótakerfi hefur reynst
okkur slíkt öndvegisáhald er þá
ekki rétt að huga að því að taka
upp slíkt fyrirkomulag í öðrum
greinum? Ég hef starfað í um
þrjátíu ár á sviði sem kallað hefur
verið þekkingariðnaður og fæ
ekki betur séð en að allar rök-
semdir sem styðja notkun kvóta-
kerfis í þorskveiðum eigi líka við
í þekkingariðnaði. Skoðum það
nánar. Flestir eru sammála um
að þekking sé auðlind. Ef dæma
má af ræðum á tyllidögum þá er
það meira að segja okkar
verðmætasta auðlind.
Menn þurfa svo að vera
talsvert hrokafullir til að
samþykkja ekki að þekk-
ing sé takmörkuð auðlind.
Lögmál kvótakerfis
Þekking er sem sagt tak-
mörkuð auðlind og því
ættu lögmál kvótakerfis
að virka í þekkingar-
iðnaði. En hvernig skipuleggjum
við kvótakerfi í þessari grein?
Fyrst þarf að koma kerfinu á. Ef
við förum eins að og við upphaf-
lega úthlutun fiskveiðikvótans, þá
látum við þá sem eiga atvinnutæk-
in á einhverjum tíma öðlast rétt til
kvóta. Þannig myndu hugbúnaðar-
hús og verkfræðistofur öðlast rétt
til að ráða til sín úthlutað hlut-
fall af því fólki sem útskrifast úr
tengdum greinum. Nýliðun í grein-
inni ætti sér síðan stað með því að
þeir sem áhuga hefðu leigðu eða
keyptu kvóta af þeim sem fyrir
eru í greininni.
Með möguleika á framsali og
veðsetningu væri fjármögnun
fyrirtækja í greininni verulega
auðvelduð. Það blasir við að ef
menn gætu veðsett óorðna upp-
fyndni, yrði staða þeirra talsvert
sterkari.
Fyrsta skrefið?
Þessar hugmyndir finnst trúlega
mörgum nýstárlegar, en hvað
mátti ekki segja um upphaflega
kvótakerfið á sínum tíma. Hvaða
önnur þjóð hefði haft þann dríf-
anda og dirfsku sem þurfti til að
framkvæma þá hugdettu að flytja
helstu auðlind þjóðar með einni
lagasetningu úr eigu allra yfir í
eigu fárra til hagsbóta fyrir alla.
Það þótti og þykir enn nýstár-
legt. Það gefur vissulega von að
nú situr eins samsett stjórn og
árið 1993 þegar kerfinu var upp-
haflega komið á, stjórn Fram-
sóknar og Sjáfstæðisflokks undir
forsæti Framsóknar. Formaður
fjárlaganefndar, Vigdís Hauks-
dóttir, lagði nýverið fram hug-
myndir sem líta má á sem fyrsta
skref á þessari vegferð. Hún vill
að þeir sem flytja þekkingu sína af
landi brott, svo hún gagnast ekki
landi og þjóð, greiði til baka þann
kostnað sem þekkingaröfluninni
fylgdi. Auðlindir ættu jú að vera
sameign og því ekki eðlilegt að
menn séu frjálsir af því að flytja
þær úr landi án þess að eithvað
komi fyrir.
Nú gæti einhver lesandi hugsað
sem svo að þessi tillaga sé full-
komlega galin og vísast í and-
stöðu við eignarréttarákvæði
stjórnarskrárinnar. Þeim vil ég
benda á að:
Menn gjarnan að geðþótta
samtalið beygja
Í samtímans samhengi er
rökrétt að segja:
Viska vor öll virðist auðlind án
hirðis.
Með velreyndum ráðum vex hún
okkur til virðis
Opið bréf til þingmanna: Nýtum
kvótakerfi til að auka hagvöxt
KJARAMÁL
Herdís Halldórsdóttir,
Maggý Magnúsdóttir og
Þórunn Halldórsdóttir
F.h. faghópa innan BHM og FÍH
á Reykjalundi
Við viljum vekja athygli þína á því
að jafnlaunaátak ríkisstjórnarinn-
ar sem samþykkt var í janúar 2013
nær ekki til Reykjalundar og hefur
því frekar aukið á ójöfnuð innan
heilbrigðistétta en jöfnuð. Staðan
er sú að Landspítali, Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri, Heilsu-
gæsla höfuðborgarsvæðisins,
Heilbrigðisstofnun Vesturlands,
Heilbrigðisstofnun Vestfjarða,
Heilbrigðisstofnun Þingeyinga,
Heilbrigðisstofnun Austurlands
og Heilbrigðisstofnun Suðurlands
hafa fengið fjármagn til að hækka
laun starfmanna sinna í skil-
greindum kvennastéttum í gegn-
um stofnanasamninga í þeim til-
gangi að jafna launamun karla og
kvenna.
Í grein 7.5 í þjónustusamningi
Reykjalundar og ríkisins segir:
Fari fram endurmat á launa- og
verðlagsforsendum fjárveitinga til
sambærilegra ríkisstofnana innan
ársins skal endurskoða framlag til
verksala með sama hætti.
Samningsbrot
Að okkar mati er það því brot á
samningi þessum að Reykjalundur
njóti ekki sömu launa hækkunar
og starfsmenn annarra ríkis-
stofnana á heilbrigðissviði. Við
teljum það óásættanlegt að starfs-
menn Reykjalundar dragist aftur
úr hvað launakjör varðar í bein-
um aðgerðum ríkisstjórnarinnar.
Líkt og aðrar heilbrigðisstofnanir
er Reykjalundur mannaður af
konum í meirihluta. Starfsmenn á
Reykjalundi hafa tekið á sig kjara-
skerðingar síðustu misseri og því
er það réttlætismál að Reykjalund-
ur fái einnig fjármagn skv. jafn-
launaátaki ríkisstjórnarinnar til
að jafna hlut sinna starfsmanna í
gegnum stofnanasamning.
Fjármálaráðherra og velferðar-
ráðherra hafa borist erindi, bæði
frá forstjóra Reykjalundar og
fulltrúum stéttarfélaga í BHM,
til þess að knýja á um þetta mál
en án árangurs. Því biðlum við
til þín að taka málið upp og leiða
það til lykta. Við bendum á að mið-
lægur samningur BHM rennur út
í lok janúar og því mikilvægt að
þessi leiðrétting verði komin til
framkvæmda fyrir þann tíma svo
starfsmenn Reykjalundar gangi
til þeirra samninga á jafnréttis-
grundvelli.
Ágæti alþingismaður
„Aldrei breyta því sem vel
hefur reynst,“ er haft eftir
Sigurði Guðmundssyni,
sem var skólameistari
Menntaskólans á Akureyri.
Þetta mottó hins mikla
skólamanns hefur mér oft
komið í hug, þegar lærðir
sem leikir fara mikinn um
það snjallræði að stytta
nám til stúdentsprófs.
Mótmæli harðlega
Þessu vil eg mótmæla harðlega
og ætla að rökstyðja mína skoð-
un bæði út frá eigin skólagöngu
og af reynslu minni sem skóla-
stjórnandi:
1 Í skólum þar sem kennt er eftir áfangakerfi útskrifast
árlega nemendur eftir þrjú ár, bók-
hneigðir unglingar, sem ráða við
að vera í mörgum fögum samtím-
is. Grunnskólar hafa einnig heim-
ild að hleypa bráðgerum nemend-
um milli bekkja. Það þarf því enga
lagabreytingu. Brottfallið er aftur
á móti vandamál, sem mikilvægt
er að draga úr eftir föngum. Eg
óttast að ef stytting náms verður
lögleidd, komi skert námsframboð
niður á greinum utan hins svokall-
aða kjarna (stærðfræði, raun-
greinar, tungumál) og það auki
fremur en minnki brottfallið, þar
sem hin svonefndu skemmtilegu
„fög“ verði ekki lengur í boði.
2 Hinn hefðbundni framhalds-skóli ber enn mikinn keim
af „Lærða skólanum“, embættis-
mannaskóla eða skóla, sem stefnir
að því fyrst og fremst að gera
nemandann hæfan til háskóla-
náms. Vissulega er þetta mikil-
vægt hlutverk framhaldsskólans
en alls ekki það eina, sem keppa
ber að. Þróun hin síðari ár í
ýmsum framhaldsskólum stefnir
í rétta átt: unga fólkið getur nú í
mörgum skólum fengið metnar
námseiningar í ýmsum skapandi
greinum. Þetta þarf að stórauka og
koma þannig til móts við áhuga-
svið unglinganna. Takist það hef
eg trú á því að brottfallið minnki.
3 Meðal allra iðnvæddra ríkja er mikið og vaxandi vanda-
mál fólgið í atvinnuleysi ungs
fólks. Það á ekki síður við um
fólk með háskólagráður en aðra.
Francis páfi í Róm sagði nýlega að
við þyrftum að gera okkur grein
fyrir því að upp væri að vaxa kyn-
slóð, sem að stórum hluta myndi
aldrei eiga kost á launaðri vinnu.
Hin sívaxandi sjálfvirkni gerir
kleift að framleiða hvaðeina með
sífækkandi vinnandi höndum.
Þetta tel eg vera eitt alvarlegasta
vandamál iðnríkjanna, minna hér
á landi en víðast hvar, ennþá sem
komið er, en þjóðfélagsmein sem
örugglega fer vaxandi. Stytting
framhaldsskólans myndi vafalaust
auka á þennan vanda.
4 Almennt fjögurra ára nám kostar mikla fjármuni. En það
kostar líka mikið að unglingur fái
ekki þroskaskilyrði sem vekur
hann til góðrar og gagnlegrar iðju,
á hvaða sviði sem er. Það er fagn-
aðarefni að framhaldsskólar hafa
fengið aukið svigrúm til að bjóða
nám eftir aðstæðum á hverjum
stað og vonandi að skólafólk verði
fundvíst á leiðir til að koma enn
betur til móts við unga fólkið á
ýmsum sviðum. Ekki vantar hæfa
leiðbeinendur og kennara. Hér tel
eg vera um mikilvægt forvarnar-
starf að ræða, dýrt að vísu. En
hvað getur vanstilltur, iðjulaus og
villuráfandi unglingur ekki kostað
þjóðfélagið?
Aldrei skal breyta því sem vel
hefur reynst. Fjögurra ára fram-
haldsskóli hefur reynst vel að
mörgu leyti. Frammistaða Íslend-
inga í háskólum erlendis er dæmi
um það. En skólastarf þarf alltaf
að vera í athugun og endurskoðun.
Stytting framhaldsskólans er ekki
spor í rétta átt.
Menntun – skólun:
Framhaldsskóli
fyrir alla
➜ Aldrei skal breyta
því sem vel hefur
reynst. Fjögurra ára
framhaldsskóli hefur
reynst vel að mörgu
leyti. Frammistaða
Íslendinga í háskól-
um erlendis er dæmi
um það. En skólastarf
þarf alltaf að vera í
athugun og endurskoðun.
Stytting framhaldsskólans er
ekki spor í rétta átt.
➜ Hvaða önnur þjóð
hefði haft þann drífanda
og dirfsku sem þurfti til að
framkvæma þá hugdettu að
fl ytja helstu auðlind þjóðar
með einni lagasetningu úr
eigu allra yfi r í eigu fárra til
hagsbóta fyrir alla.
➜ Að okkar mati er það
því brot á samningi þessum
að Reykjalundur njóti ekki
sömu launahækkunar og
starfsmenn annarra ríkis-
stofnana á heilbrigðissviði.
MENNTUN
Vilhjálmur
Einarsson
fv. skólameistari
FJÁRMÁL
Bergur Þórisson
tölvunarfræðingur
Þjóðkjörinn útvarpsstjóri
Það er eðlilegt að við ráðum meiru um það sem er mest okkar.
Þess vegna eigum við að kjósa útvarpsstjóra beint og fá þannig
í starfið einstakling sem endurspeglar skoðanir flestra á því
hvernig útvarpið okkar á að vera. Til dæmis hvort það á að
vera meira „Vertu viss“ og minna Kastljós. Eða öfugt.
Það er fráleitt að stjórnmálaflokkarnir ráðskist með
Ríkisútvarpið. Þeir hafa í rauninni ekkert umboð til þess. Það greiddi
enginn atkvæði í síðustu þingkosningum vegna stefnu flokkanna í mál-
efnum Ríkisútvarpsins. Þar að auki þarf ekki að rekja hversu skaðleg
pólitísk afskipti af stofnuninni eru, við þekkjum það of vel.
Hvað segirðu nú um þetta, Illugi minn góður? Er það ekki alveg bjúti-
fúl hugmynd — að þú færir valdið frá sjálfum þér og til þjóðarinnar?
Það væri aldeilis bragur á því og kúpp fyrir þig, sem þyrftir þá ekki að
sitja lengur undir grunsemdum um að flokkurinn þinn kunni ekki að fara
með vald þegar kemur að Ríkisútvarpinu.
Er þetta ekki einboðinn díll?
http://blog.pressan.is/karl
Karl Th. Birgisson
AF NETINU
Viðræðum verði slitið
Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson,
forsætisráðherra,
sagði í þinginu fyrir
nokkrum dögum, að
með ákvörðun um
að hætta greiðslu nefndra styrkja
hefði Evrópusambandið sjálft
slitið viðræðum. Það er athyglis-
verð túlkun á þeirri ákvörðun en
sú túlkun forsætisráðherra Íslands
jafngildir hins vegar ekki form-
legum viðræðuslitum.
Ákveða þarf að slíta þessum við-
ræðum formlega.
Það er ekkert sem stendur í vegi
fyrir því að það verði gert.
http://www.evropuvaktin.is
Styrmir Gunnarsson
Save the Children á Íslandi