Fréttablaðið - 08.01.2014, Blaðsíða 15

MIÐVIKUDAGUR 8. janúar 2014 | SKOÐUN | 15
Áhrif loftslagsbreytinga og
annarrar hnattrænnar þróunar
skapa heimsbyggðinni sífellt
nýjar áskoranir og tækifæri.
Norrænu ríkjunum hefur tekist
vel til að bregðast við þessum
breytingum eins og fjölmarg-
ar rannsóknir sýna. Sá árang-
ur Norðurlandanna hefur verið
öðrum áhugaverð fyrirmynd en
við getum gert enn betur.
Samvinna skilar mestum
árangri þegar mæta þarf krefj-
andi verkefnum samtímans.
Aukin norræn samvinna er að
okkar mati lykill að lausn þeirra
verkefna sem við stöndum and-
spænis. Við erum reiðubúin að
leggja fram þekkingu okkar og
reynslu í þeirri viðleitni að ná
markmiðum sjálfbærrar þróun-
ar í umhverfislegu, félagslegu
og efnahagslegu tilliti.
Á fundi okkar í Helsinki í gær
ræddum við með hvaða hætti
Finnland og Ísland geta í sam-
einingu nýtt styrk sinn enn
frekar í þágu norrænnar sam-
vinnu. Sameiginleg gildi Norð-
urlandanna byggjast á lýðræði,
réttarríkinu, jafnrétti kynjanna
og virðingu fyrir mannréttind-
um. Þetta eru leiðarljós stefnu
okkar jafnt innanlands sem
og á vettvangi alþjóðastofn-
ana, meðal annars innan Sam-
einuðu þjóðanna, Öryggis- og
samvinnustofnunar Evrópu og
svæðisbundinna stofnana í Norð-
ur-Evrópu.
Norræn samvinna á sviði utan-
ríkis- og öryggismála er í mótun.
Mikilvægt skref sem þéttir
raðirnar var stigið í Helsinki
árið 2011 þegar allir fimm utan-
ríkisráðherrar Norðurlandanna
sammæltust um norræna sam-
stöðuyfirlýsingu þar sem lögð
er áhersla á að ríkin muni koma
hvert öðru til aðstoðar þegar
hætta steðjar að, svo sem af
völdum náttúruhamfara, af
mannavöldum og vegna tölvu- og
hryðjuverka árása.
Merkur áfangi
Samvinna Norðurlandanna á
sviði varnarmála hefur eflst
enn frekar innan NORDEFCO-
samstarfsins á síðustu árum.
Merkum áfanga verður náð í
samstarfi norrænu ríkjanna
þegar Svíþjóð og Finnland
taka þátt í loftrýmiseftirliti og
tengdri þjálfun á Íslandi í næsta
mánuði.
Samvinna okkar byggist á
heildstæðri sýn á öryggismál.
Við erum sammála um mikil-
vægi forvarna og viðbúnaðar
þegar tekist er á við öryggis-
áskoranir samtímans, hvort sem
um ræðir mansal, netöryggi,
neyðarástand sem krefst mann-
úðaraðstoðar eða umhverfismál
á borð við loftslagsbreytingar.
Breytingar og áskoranir í
nærumhverfi okkar á norð-
urslóðum hafa áhrif á stöðu
Íslands og Finnlands. Norður-
skautsráðið er nú meginvett-
vangur alþjóðlegrar samvinnu
á norðurslóðum. Það hefur þró-
ast frá því að vera vettvangur
stefnumarkandi umfjöllunar
yfir í samstarfsvettvang þar
sem ákvarðanir eru teknar.
Gerð lagalega bindandi samn-
inga um leit og björgun og við-
brögð við olíuvá undirstrika
þessa þróun. Það eru gagn-
kvæmir hagsmunir okkar að
treysta enn frekar hlutverk
Norðurskautsráðsins.
Svæðisbundin og alþjóðleg
samvinna stuðlar að öryggi
Norðurlandanna í víðtækum
skilningi. Hún er lykillinn að
framtíðinni.
Norræn samstaða í hvikulum heimi
Erkki
Tuomioja
utanríkisráðherra
Finnlands
NORRÆN SAMVINNA
Gunnar Bragi
Sveinsson
utanríkisráðherra
Íslands
➜ Samvinna okkar byggist
á heildstæðri sýn á öryggis-
mál. Við erum sammála um
mikilvægi forvarna og við-
búnaðar þegar tekist er á við
öryggisáskoranir samtímans,
hvort sem um ræðir mansal,
netöryggi, neyðarástand sem
krefst mannúðaraðstoðar
eða umhverfi smál á borð við
loftslagsbreytingar.
Skömmu fyrir jól sam-
þykkti Alþingi þings-
ályktunartillögu um að
leikskólar taki við ung-
börnum að loknu fæðing-
arorlofi. Skipaður hefur
verið starfshópur til að
að greina faglegar kröfur
og fjárhagsleg sjónarmið
sem taka þarf tillit til fari
sveitarfélögin að bjóða
börnum á aldrinum eins
til tveggja ára upp á leik-
skólavist. Kanna á hver
húsnæðisþörfin yrði og
hversu marga nýja starfs-
menn þyrfti að ráða. Viðbrögð í
fjölmiðlum endurspegla þessar
áherslur, þau fjalla um fjármögn-
un, húsnæðisþörf og breyttar
horfur á vinnumarkaði. Þannig
hefur Samband íslenskra sveit-
arfélaga sagt að þessi breyting
muni kosta sveitarfélögin gríðar-
lega fjármuni og formaður Félags
dagforeldra hefur lýst áhyggjum
af því að dagforeldrastéttin legg-
ist af.
Alveg hefur gleymst að fjalla
um hversu vel þetta fyrirkomu-
lag henti ungbörnum heldur er
því tekið sem gefnu að leikskólar
séu málið. Markmiðið er að gera
foreldrum kleift að vinna utan
heimilis án þess að sliga sveitar-
félögin og skal ekki gert lítið úr
mikilvægi þess. Með þeirri þekk-
ingu sem við höfum nú á mikil-
vægi mannlegra tengsla er hins
vegar ekki hægt að láta eins og
þetta fyrirkomulag sé ungum
börnum fyrir bestu. Rannsóknir
á heilaþroska barna sýna svart
á hvítu að ung börn þurfa sam-
fellda umönnun fárra sem þau
tengjast tilfinningalega. Þau
þurfa rólegt umhverfi þar sem
stöðugt er brugðist við þörfum
þeirra með viðeigandi hætti.
Hæfir dagforeldrar og leikskóla-
kennarar geta mjög vel sinnt
þessum þörfum en þá þarf að
ætla þeim meiri tíma með hverju
barni, auka þjálfun ófaglærðra
og greiða starfsfólki hærri laun
en við höfum hingað til verið til-
búin til.
Barnsæmandi kröfur
Umönnun ungbarna sem stend-
ur undir nafni getur aldrei orðið
ódýr. Reykjavíkurborg hefur
reiknað út að það myndi kosta
1,2 milljarða króna árlega að
taka inn öll börn frá ársaldri og
er þá ekki talinn kostnaður vegna
framkvæmda. Ég óttast að sú
upphæð yrði töluvert hærri ef
gerðar væru barnsæmandi kröf-
ur um mönnun og staðið við þær.
Hvað er þá til ráða? Frá barn- og
fjölskylduvænu sjónarmiði væri
mun skynsamlegra að lengja fæð-
ingarorlof foreldra og stuðla að
sveigjanlegum vinnutíma þeirra.
Vissulega kostar slíkt fjármuni
en við skulum ekki ímynda okkur
að það sé ódýrt fyrir samfélagið
að spara við umönnun ungbarna.
Langvarandi aðskilnaður frá for-
eldrum getur valdið ungbörnum
streitu sem veikir ónæmiskerfi
þeirra og minnkar mótstöðuafl
gegn langvinnum heilsufars-
vandamálum, andlegum jafnt
sem líkamlegum. Rannsókn-
ir sýna að örugg tengslamynd-
un barna og foreldra dregur úr
hegðunarerfiðleikum barna og
unglinga, áfengis- og fíkniefna-
neyslu þeirra og geðröskunum
á fullorðinsaldri. Vissulega þola
börn aðskilnað misjafnlega vel,
það má ekki ætla öllum það sama.
Hins vegar erum við ekkert öðru-
vísi en önnur spendýr: afkvæmi
okkar þarfnast nálægðar við þá
sem veita þeim mest öryggi. Það
öryggi geta þeir einir veitt sem
þekkja börnin vel. Mannabörn
eru hins vegar ólík dýrum að
því leyti að þau eru meira ósjálf-
bjarga, seinni til, háðari umönn-
un og viðkvæmari. Því meira
mið sem við tökum af þessum
einföldu staðreyndum, því sterk-
ari og heilbrigðari einstaklingar
verða börnin okkar þegar fram
líða stundir.
Í skóla eins árs?
➜ Umönnun ung-
barna sem stendur
undir nafni getur
aldrei orðið ódýr.
Reykjavíkurborg
hefur reiknað út að
það myndi kosta
1,2 milljarða króna
árlega að taka inn öll
börn frá ársaldri og er
þá ekki talinn...



 
 
   


     !"


 


  # $% 
%! 
%&

&
" '$!
$ 
(    


  #!&# 
)*+ ,
- .  
 / %
   0 
&


 !
$ 
/ 0   &$
!
$ 10
 
 #

 / %!$ . $ % " %  


 / 0   &$
!
$ 10
  
  
 
2 

 !
 
0 " "# "#$%&$$$

 2     !" 3 #0 ! $    

! $   4

* %
$  (
  
 

 # 
5-!
 6 

,0 ! $  /
7   

  #!&# 
785
SAMFÉLAG
Sæunn
Kjartansdóttir
sálgreinir hjá
Miðstöð foreldra
og barna
Komið af fjöllum
Búsáhaldabylting hvað? Klóraði mér í fávísum hausnum, þegar fréttir bárust af
slysum í uppþoti unglinga í og við Smáralind. Hafði ekki hugmynd um Vine og
Jerome Jarre. Má þó teljast eins konar sagnfræðingur fjölmiðlunar. Létti síðan,
þegar dr. Gunni sagðist á vefnum líka hafa komið af fjöllum. Sjálfur sagnfræð-
ingur poppsins segir pass. Sumir voru farnir að halda, að með fésbók væri gamla
heimsþorpið komið aftan úr grárri forneskju. En svo er aldeilis ekki. Þegar allir
ruddust á fésbókina, flúðu börn og unglingar þaðan með sín sérmál á sérhæfða
vefi. Heimsþorpið er ekki til, leyniklíkurnar blómstra.
http://www.jonas.is/
Jónas Kristjánsson
AF NETINU