Læknablaðið - 15.10.2000, Qupperneq 34

FRÆÐIGREINAR / BRÁÐALÆKNINGAR
T
Figure 1. Cardiac arrest
out ofhospital in the
Reykjavik area from
January 1, 1991 to
December 31, 1996.
öndunarstöðvun hjá 211 (68%) og jók það líkur á
útskrift fjórfalt (OR 4,0; 95% CI 1,5-10,4; p=0,0025).
Enginn tölfræðilegur munur var á útkallstíma og
árangri endurlífgana í samanburði við fyrri
rannsóknir á árunum 1982-1986 og 1987-1990.
Alyktanir: Þegar vitni er að skyndilegri hjarta- og
öndunarstöðvun aukast líkur margfalt á því að
sjúklingur lifi áfallið af. Árangur endurlífgunar-
tilrauna utan sjúkrahúsa á Reykjavíkursvæðinu er
góður og með því besta sem gerist. Breytingar á
leiðbeiningum um sérhæfða endurlífgun virðast ekki
hafa aukið lífslíkur.
Inngangur
Neyðarbíllinn hefur sinnt bráðasjúkratilfellum utan
sjúkrahúsa í Reykjavík, Kópavogi, Seltjarnarnesi og
Mosfellsbæ frá 1982. íbúafjöldi á þessu svæði var um
127.000 árið 1991 og um 136.000 árið 1996. Útköll
eftir hjarta- og öndunarstöðvun, en
þó ekki allar (2-7). Breytingar voru
gerðar á leiðbeiningum ameríska
hjartafélagsins 1986 og var þá meðal
annars lagst gegn því að nota
bíkarbónat sem fyrsta lyf og nánast
tekið fyrir notkun kalsíums og
ísóprenalíns (8). Nokkrar breytingar
voru einnig gerðar á leiðbeiningunum
1992 þar sem meðal annars var lögð
áhersla á að beita rafstuði sem fyrst og
á þátt nærstaddra í að stytta útkalls-
tíma (9). Tilgangur þessarar rann-
sóknar var að meta árangur af sér-
hæfðri endurlífgun utan sjúkrahús-
anna á árunum 1991-1996 hjá einstak-
lingum með hjarta- og öndunar-
stöðvun og bera saman við árangur
fyrri ára, einkum með tilliti til þeirra
breytinga sem gerðar voru á leið-
beiningum um meðferð við hjarta- og
öndunarstöðvun 1986 og 1992.
Jafnframt að meta sérstaklega mikil-
vægi þess að nærstödd vitni reyni
grunnendurlífgun.
Efniviður og aðferðir
Safnað var framskyggnt upplýsingum
um öll tilfelli hjarta- og öndunarstöðvunar þar sem
neyðarbíllinn var kallaður til, á sex ára tímabili, frá 1.
janúar 1991 til 31. desember 1996. Upptökusvæði
neyðarbílsins var þessi ár hið sama og áður, það er
Reykjavík, Kópavogur, Seltjamames, Mosfellsbær og
næsta nágrenni. Gögnum var safnað með
framskyggnum hætti eftir skilmerkjum sem kennd eru
við Utstein fundinn (10). Útkallstími var skilgreindur
sem sá tími sem líður frá því að boð berast
Slökkviliðsstöð Reykjavíkur þar til neyðarbíll kemur
á staðinn. Upplýsingar vantaði um nákvæman
útkallstíma hjá 13 og aldur hjá níu. Ekki var unnt að
staðfesta hvort vitni hefðu verið til staðar í 17
tilvikum. Við tölfræðilega útreikninga var notast við
kí-kvaðratspróf, nákvæmnispróf Fishers þar sem við
átti og Students t-próf. Marktækni var náð við p<0,05.
Starfs- og siðanefnd Sjúkrahúss Reykjavíkur veitti
samþykki fyrir rannsókninni.
neyðarbílsins hafa að jafnaði verið um 3000-3500 á
ári. Meirihluti útkalla er vegna bráðra veikinda en
um það bil 25-30% vegna slysa. Útköll vegna hjarta-
og öndunarstöðvunar hafa að jafnaði verið um 60 á
ári (1). í áhöfn bílsins er reyndur aðstoðarlæknir og
sérþjálfaðir sjúkraflutningamenn sem fylgja leiðbein-
ingum ameríska hjartafélagsins (American Heart
Association) um sérhæfða endurlífgun. Margar
rannsóknir hafa sýnt fram á að grunnendur-
lífgunartilraunir nærstaddra hafi bætt lifun sjúklinga
Niðurstöður
Á árunum 1991-1996 voru framkvæmdar tilraunir til
endurlífgunar á 361 einstaklingi með hjarta- og
öndunarstöðvun. Þegar útilokuð voru tilfelli vegna
áverka, drukknunar, eitrana, sjálfsvígs, ungs aldurs
og staðsetningar utan þjónustusvæðis voru eftir 308
sjúklingar sem fengið höfðu skyndilega hjarta- og
öndunarstöðvun. Allar uppgefnar niðurstöður í
greininni miðast við þessa 308 einstaklinga (mynd 1).
670 Læknablaðið 2000/86
h