Læknablaðið - 15.10.2000, Blaðsíða 46

FRÆÐIGREINAR / HEILSUTENGD LÍFSGÆÐI
r
Heilsutengd lífsgæði sjúklinga
fyrir og eftir meðferð
Tómas Helgason'
Júlíus K.
Björnsson2
Kristinn
Tómasson3
Erla Grétarsdóttir'
Halldór Jónsson
jr.5
Tómas Zoéga1
Þórður Harðarson6
Guðmundur
Vikar Einarsson7
Grein sú er hér
fylgir birtist
upphaflega í júníhefti
Læknablaðsins 2000.
Pau leiðu mistök
urðu við þá birtingu
að tilvísanir í
heimildir inni í
greininni féliu brott.
Greinin er því
endurbirt um leið og
beðist er velvirðingar
á mistökunum. Við
tilvísanir í greinina
skal vísa til þessarar
birtingar:
Læknablaðið 2000;
86:682-8.
Frá 'Ríkisspítölum, stjórnun-
arsviði, Rauiisiiknarstofiiun
uppeldis- og menntamála,
!Vinnueftirliti ríkisins, at-
vinnusjúkdómadeild, 'geð-
deild, Sbæklunarskurðdeild,
‘lyflækningadeild og ’þvag-
færaskurðdeild Landspítalans.
Fyrirspurnir, bréfaskipti:
Tómas Helgason, Stigahlíð 75,
105 Reykjavík. Netfang:
tomashe@isholf.is
Lykilorð: HL-prófið, sjúkling-
ar, lífsgœði, meðferð, árangur.
Ágrip
Tilgangur: Heilsutengd lífsgæði (HL) hafa í vaxandi
mæli verið notuð til að meta þörf fyrir
læknismeðferð, árangur hennar og gæði umönnunar.
Tilgangur rannsóknarinnar var að bera saman
heilsutengd lífsgæði nokkurra sjúklingahópa fyrir og
eftir meðferð með HL-prófinu og athuga frekar
réttmæti þess og getu til að mæla breytingar á líðan
fólks.
Efniviður «g aðfcrðir: Sjúklingar sem biðu
hjartaþræðingar, aðgerða á bæklunar- eða þvagfæra-
skurðdeild, voru í meðferð á göngudeild geðdeildar
eða voru að byrja í meðferð vegna áfengissýki,
samtals 1195 sjúklingar, voru beðnir að svara HL-
prófinu. Þremur mánuðum eftir meðferð voru þeir
beðnir að svara prófinu aftur. Niðurstöður prófanna
voru staðlaðar samkvæmt viðmiðum eftir kyni og
aldri svo að hægt væri að sjá beint hvemig þær viku
frá því sem almennt gerist.
Niðurstöður: Heildarsvörun var 75% í hvorri
umferð. Allir sjúklingarnir voru með skert lífsgæði á
öllum þáttum prófsins miðað við jafnaldra þeirra,
hjarta- og þvagfærasjúklingar minna en bæklunar- og
geðsjúklingar. Skerðingin var sérkennandi fyrir
hvern hóp, sérstaklega aðgreindust bæklunar- og
geðsjúklingarnir greinilega hvor frá öðrum og frá
hinum. Eftir meðferð bötnuðu lífsgæðin eða ein-
hverjir þættir þeirra hjá öllum hópunum, mest þeir
sem höfðu verið lakastir fyrir.
Ályktanir: Með rannsóknum á heilsutengdum
lífsgæðum er unnt að afla frekari þekkingar sem
nýtist við skipulagningu og framkvæmd heilbrigðis-
þjónustu. HL-prófið er einfalt tæki til slíkra
rannsókna, réttmætt og áreiðanlegt.
Inngangur
Hefðbundið hlutverk læknisins er að lækna, líkna og
lina þjáningar. Á seinni tímum hefur vaxandi áhersla
verið lögð á heilsuverndarhlutverk læknisins,
forvarnir á ýmsum stigum og endurhæfingu.
Jafnframt hefur verið lögð síaukin áhersla á
árangursmat og gæðaeftirlit. Árangursmatið er hægt
að framkvæma með ýmsum stikum heilbrigðis-
fræðinnar. Árangurinn er þegar best lætur fólginn í
lækningu, algerum bata, en mjög oft verður að sætta
sig við eitthvað minna, sérstaklega að því er varðar
langvinna sjúkdóma, sem mest eru áberandi nú á
tímum, svo sem ýmsa geðsjúkdóma, hjarta- og
EIMGLISH SIIMMARY
Helgason T, Björnsson JK, Tómasson K, Grétarsdóttir
E, Jónsson H jr., Zoéga T, Harðarson Þ, Einarsson GV
Health-related quality of life of patients before
and after treatment
Læknablaðið 2000; 86: 682-8
Objective: Health-related quality of life (HRQL) is increas-
ingly used to estimate needs for medical treatment, to
evaluate its outcome and quality of care. The aim of this
study was to compare the HRQL of several diagnostic
groups before and after treatment with the HL-test (HL =
IQL, lcelandic Quality of Life test) and to study its validity
for measuring changes in quality of life.
Material and methods: Patients on waiting lists for coro-
nary catheterization, orthopedic or urologic operations,
patients in psychiatric out-patient treatment and patients
entering treatment for alcohol dependence were asked to
fill in the HL-test, a total of 1195 patients. Three months
after treatment they were retested. The results of tests
were standarized with population norms available to make
them directly comparable with those of the general popu-
lation.
Results: The response rate was 75% in each round. The
HRQL of all patients was reduced in all aspects compared
to that of the general population, that of the heart and
urology patients less so than that of the orthopedic and
psychiatric patients. Each group had a specific profile,
especially marked for the orthopedic and psychiatric
patients. Following treatment the HRQL or some aspects
of it improved in all groups, especially for those which it
■had been most impaired.
Conclusions: Studies of HRQL provide information usefui
for planning and delivery of health services. The HL-test is
an instrument with good validity and reliability which is
easy to use for such studies.
Key words: HL-test, patients, quality of life, treatment,
outcome.
Correspondence: Tómas Helgason. E-mail:
tomashe@isholf.is
æðasjúkdóma, krabbamein, gigt og hrörnunar-
sjúkdóma. Aðalmarkmið heilbrigðisþjónustu fyrir
slíka sjúklinga er að ná eins mikilli virkni og vellíðan
og hægt er. Mælingar á virkni og vellíðan geta spáð
fyrir um kostnað vegna heilbrigðisþjónustu og dauða
(1). Marga þessa sjúkdóma er hægt að ráða verulega
við með nútíma aðferðum, þó að þeir verði ekki
læknaðir. Slíkt er hægt að mæla líffræðilega sem
lengingu lífs, breytingu á starfsgetu, en mestu máli
682
Læknab
LAÐIÐ 2000/86
I