Læknablaðið - 15.10.2000, Qupperneq 64

UMRÆÐA & FRÉTTIR / TRYGGINGAMÁL
r
Sjúklingatrygging
lögleidd um áramótin
Alllangt er síðan fyrstu íslensku læknarnir
hófu að tryggja sig fyrir hugsanlegum skaðabóta-
kröfum vegna mögulegs tjóns í kjölfar læknismeð-
ferðar eða -aðgerða. Sú staðreynd hefur hins vegar
aldrei farið hátt. Veturinn 1990-1991 var þessu máli
fyrst hreyft á Alþingi og flutt frumvarp um sjúklinga-
tryggingar en það varð aldrei að lögum. Á síðast-
liðnum vetri komst hreyfing á málið á nýjan leik. Pví
lyktaði með því að ný lög um sjúklingatryggingu (nr.
111, 25. maí 2000) voru sett síðastliðið vor og taka
gildi 1. janúar næstkomandi. Fullkomin sátt var um
lagasetninguna ef marka má umræður á Alþingi og er
það ef til vill skýring þess að litlar umræður hafa
verið um það síðan. Hér er þó um veigamikla
breytingu að ræða fyrir þá lækna sem enn eru
ótryggðir. Nú er þeim skylt að tryggja sig í starfi,
nema í þeim tilvikum sem sjúkrastofnun viðkomandi
ber bótaábyrgðina, samkvæmt því sem nánar er
tilgreint í lögunum.
Einn af þeim læknum sem þekkja nokkuð til
tryggingamála lækna er Guðmundur I. Eyjólfsson
sérfræðingur í blóðsjúkdómum og lyflækningum.
Hann hefur auk starfa sinna á sjúkrahúsi og stofu
verið formaður og framkvæmdastjóri Lækna-
setursins í Mjódd frá 1986. Hann hefur einnig
reynslu af störfum við bráðamóttöku. Par fyrir
utan hefur hann verið beðinn um sérfræðiálit í
dómsmáli er varðar læknamistök. Læknablaðið
fékk Guðmund í spjall um tryggingar lækna.
Hvernig líst þér á lögin við fyrstu sýn?
„Mér sýnist að þau séu ágæt svo langt sem þau
ná. Þar er gengið út frá að bótafjárhæð geti verið
frá 50 þúsund krónum upp í fimm milljónir, sem ég
held að sé raunsætt. Það er í sjálfu sér heppilegt að
allir læknar séu tryggðir. Tímarnir eru breyttir.
Fyrir 40 árum datt ekki nokkrum manni í hug að
fara í mál við lækni en nú eru komin sérstök
samtök sjúklinga sem telja sig eiga um sárt að
binda, Lífsvog. Lagasetningin er tímanna tákn og
allir læknar verða að tryggja sig.
Tryggingar verða sífellt sjálfsagðari hluti
tilverunnar. Eitt sinn voru hús að brenna í sveitum
landsins án þess að nokkur trygging bætti tjónið.
Það var ekki fyrr en Brunabótafélagið kom til
sögunnar að skylt varð að tryggja öll hús.“
Tryggingar íslenskra lækna
„Sennilega eru ekki nema 10 til 15 ár frá því fyrstu
læknarnir hér á landi fóru að tryggja sig. Lýtalæknar
hafa líklega verið fyrstir til þess enda í takt við eðli
starfa þeirra. Hér á Læknasetrinu tókum við alhliða
tryggingu fyrir að minnsta kosti átta árum svo
breytingin fyrir okkur verður lítil.
Ég held að mjög margir læknar hafi tryggt sig
án þess að auglýsa það. Svo var að minnsta kosti
með okkur, við tryggðum okkur en vorum ekkert
að auglýsa það. Hér starfa hátt í 40 læknar, flestir á
sviði lyflækninga. Þar af leiðandi er þörfin ekki
eins augljós hjá okkur og hjá skurðlæknum til að
mynda. Gg það hefur raunar ekkert reynt á þessar
tryggingar okkar ennþá.“
Heldur þú að málum fjölgi eftir lagasetninguna?
„Það má allt eins gera ráð fyrir því.“
Áhættan er mismikil eftir greinum
„í Bandaríkjunum eru það þrjár sérgreinar innan
læknisfræðinnar sem bera hæstu iðgjöldin.
Taugaskurðlækningar, lýtalækningar og bæklunar-
lækningar. Tryggingaiðgjöld sem læknar í þessum
sérgreinum greiða þar í landi eru geigvænlega há.
Bráðamóttaka er líka í eðli sínu áhættusöm starfsemi.
Ég starfaði í 15 ár með Læknavaktinni og var oft
skíthræddur í lok vaktar hvort mér hefði yfirsést
eitthvað, til dæmis heilahimnubólga, sem getur þýtt
dauðann sé sá sjúkdómur ekki greindur í tæka tíð.
Við þurftum hver fyrir sig að skoða allt að 25 manns
á átta tímum og það gefur auga leið að slíkt er
áhættusamt. En það er rétt að taka fram að aðstaðan
hefur balnað verulega síðan þá.“
Mun rannsóknum fjölga og kostnaður aukast?
„Það er ýmislegt sem getur flokkast undir
bótaskyld mistök. I fyrsta lagi er hægt að gera
mistök við lækningu sjúklinga. Allri læknismeð-
ferð fylgir einhver áhætta. I öðru lagi eru það
skurðaðgerðir, sem alltaf hafa einhverja áhættu í
för með sér. í þriðja lagi er það spurningin um að
ganga ekki nógu langt í rannsóknum.
El' við stöldrum við þriðja atriðið, þá er hægt að
dæma lækna fyrir að ganga ekki nógu langt í
rannsóknum. I Bandaríkjunum er mjög rík hefð
fyrir því að lögsækja lækna og sérstök stétt lög-
fræðinga sérhæfir sig í því. Þar í landi eru gerðar
þrisvar til fjórum sinnum fleiri blóðrannsóknir á
sjúklingum en hér á landi. Sumar rannsóknanna
eru án efa óþarfar, en enginn vill taka minnstu
áhættu. Þessar rannsóknir auka auðvitað talsvert á
kostnað innan heilbrigðiskerfisins.
Ef ég tek dæmi innan minnar sérgreinar, þá eru
sennilega allt að tvö þúsund manns hér á landi á
blóðþynningarlyfjum. Flestir þeirra eru á efri
árum og læknismeðferð er oft áhættusamari eftir
því sem aldurinn er hærri. En það er útreiknanleg
698 Læknablaðið 2000/86