Skessuhorn - 12.03.2014, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 12. MARS 2014
Í Þorpinu á Akranesi eru starf-
ræktir ýmsir klúbbar ætlaðir börn-
um í tómstundastarfi. Einn af þeim
er Frístundaklúbburinn, sem ætl-
aður er þeim börnum sem þurfa á
stuðningi og hvatningu að halda við
tómstundaiðju og er hann fyrir börn
í 5. – 10. bekk. Ruth Jörgensdóttir
Rauterberg er sú sem hefur umsjón
með Frístundaklúbbnum. Hún er
þroskaþjálfi að mennt, leiðsögumað-
ur, húsa- og húsgagnasmiður, spilar
á þverflautu og er nú í meistaranámi
í tómstunda- og félagsmálafræð-
um/þroskaþjálfun. Hún er auk þess
eiginkona og þriggja barna móðir,
ásamt því að reka verslunina Ævin-
týrakistuna með eiginmanni sínum.
Það má því með sönnu segja að Ruth
hafi komið víða við og hafi í mörgu
að snúast. Það sem á þó hug henn-
ar allan þessa dagana er verkefnið
„Gaman saman“ sem er hluti af frí-
stundaklúbbnum og er fyrir börn í 5.
– 7. bekk.
Kom til Íslands
fyrir tilviljun
Ruth er fædd í Münster í Þýskalandi.
Þar ólst hún upp, elst þriggja systkina
en hún á tvo yngri bræður. Hún kom
fyrst til Íslands árið 1990. „Þá var ég
tvítug og nýbúin með stúdentspróf.
Ég hafði sótt um að fara í eitt ár á
vegum AUS, sem stendur fyrir „Al-
þjóðleg ungmennaskipti“ og það var
laust hér á Íslandi. Þess vegna end-
aði ég hér, það var eiginlega fyrir al-
gjöra tilviljun,“ útskýrir Ruth í sam-
tali við blaðamann. Hún vann í sveit
og skinnaiðnaði þetta fyrsta ár hér á
landi en ákvað svo að stoppa lengur á
Íslandi. „Ég sótti þá um í Iðnskólan-
um að læra smíði og fékk inni. Ég fór
svo til Þýskalands aftur 1995 og tók
sveinspróf í húsgagnasmíði en kom
svo aftur til Íslands til að vinna,“
heldur hún áfram.
Ruth kynntist eiginmanni sín-
um, Bjarna Þorsteinssyni hér á landi.
„Við kynntumst í brúðkaupi á Egils-
stöðum en höfðum bæði farið þang-
að frá Reykjavík til að vera viðstödd
þetta brúðkaup. Þarna var vinkona
mín að giftast vini hans,“ rifjar hún
upp. Eftir það fannst Ruth kominn
tími til að fara aftur í skóla. „Ann-
ar bróðir minn var með Downs heil-
kenni og þegar ég var yngri ætlaði ég
alltaf að verða þroskaþjálfi eða eitt-
hvað slíkt, fannst það liggja beint
við. En svo þróuðust hlutirnir þann-
ig að ég fór bara að gera eitthvað allt
annað,“ segir hún. Ruth fór á há-
skólakynningu og þar vissi hún bæði
og fann að hún vildi læra þroska-
þjálfun. Hún útskrifaðist 2003 og
flutti tveimur árum síðar á Akranes.
„Tengdaforeldrar mínir, Snjólaug
María Dagsdóttir og Þorsteinn Þor-
leifsson bjuggu á Akranesi og Bjarni
átti hús hérna. Við vorum komin
með tvö börn á þessum tíma þannig
að það lá beinast við að flytja hingað.
Ég keyrði á milli til að byrja með og
var með þeim fyrstu sem tók strætó
á milli Akraness og Reykjavíkur. Ég
gerði það í hálft ár en gafst svo upp á
endanum og fór að vinna á Akranesi,“
rifjar Ruth upp. Fyrsta árið vann
Ruth í Grundaskóla sem þroskaþjálfi
og smíðakennari. Haustið 2007 var
henni svo boðið að sjá um frístunda-
klúbbinn, sem þá kallaðist lengd við-
vera fyrir börn með fötlun. „Þá var
nýgerður samningur milli jöfnunar-
sjóðs og sveitarfélaganna. Við byrj-
uðum fyrst með starfsemina í gamla
Arnardal en fluttum vorið 2008, þeg-
ar Þorpið var opnað. Fyrst voru sex
börn af sérdeild hér en nú eru þau
17. Við erum með alls konar verk-
efni fyrir utan það og sinnum mun
fleiri börnum en þeim. Síðan við
byrjuðum hefur starfið verið í svaka-
legri þróun. Ég hef aldrei stoppað
og hugsað „nú er þetta orðið fínt,“
heldur haldið áfram að þróa starfið
og finnst mjög mikilvægt að sú þró-
un haldi áfram,“ segir hún.
Vildi vinna á móti ein-
angrun fatlaðra barna
Verkefnið „Gaman saman“ hófst
árið 2009. Kveikjan að því er að
Ruth vildi vinna á móti þeirri ein-
angrun sem fötluð börn verða oft
fyrir. „Þau eru svo mikið „sér“ – allt-
af aðgreind. Þau eru í sérdeild, sér
frístundaklúbbi og eru oftar en ekki
sami hópurinn. Sömu börnin sem
einangrast í raun saman og eru ekk-
ert endilega saman af því að þau séu
svo góðir vinir. Einnig á þetta við um
börn af erlendum uppruna og fleiri
hópa, sem einhvern veginn aðgrein-
ast frá öðrum börnum. Við vild-
um búa til frístundatilboð þar sem
börn geta komið á sínum forsend-
um,“ útskýrir Ruth. Kjarni verk-
efnisins er að leiða saman börn með
ólíkan bakrunn sem myndu að öðru
leyti hafa lítil samskipti sín á milli
og leyfa þeim að hafa „gaman sam-
an.“ Leyfa þeim að skynja fjölbreyti-
leika mannlífsins sem eðlilegan hlut.
„Þess vegna leiðum við saman ólíka
hópa barna, þ.e. fötluð, ófötluð, af
erlendum og innlendum uppruna og
bjóðum þeim upp á skipulagt tóm-
stundastarf. Þannig má ná til þeirra
barna sem lítið hafa tekið þátt í tóm-
stundastarfi hingað til og hafa e.t.v.
lítið frumkvæði að því að skrá sig í
slíkt starf og til þeirra sem standa
félagslega höllum fæti.“
Ekki alltaf sömu
krakkarnir
Starfsfólk Þorpsins var með hug-
myndasmiðju í fjórar vikur síðastlið-
ið haust. Þá voru mynduð teymi með
börnum og starfsfólki sem hittust
tvisvar í viku. Þau prófuðu sig áfram
með ýmsa hluti. Prófuðu að nota
hjólastóla og blindrastafi svo börnin
áttuðu sig á að það eru ekki allir eins.
„Við vildum láta þau finna hindranir
og hvað megi gera til að hægt sé að
taka þær í burtu. Börnin voru mjög
opin og töldu að allir gætu tekið þátt
í starfi vetrarins. Það kom þeim til
dæmis á óvart hvað blindir geta gert
margt og þau komu með fullt af góð-
um hugmyndum. Við bjuggum svo
til klúbba út frá þeim hugmyndum
sem komu fram í hugmyndasmiðj-
unni og settum upp dagskrá. Þetta
hefur gefið góða raun og við ætlum
að gera þetta aftur. Það er gaman að
sjá að það eru ekki einungis sömu
krakkarnir sem voru í hugmynda-
smiðjunni og sem mæta í dag þannig
að þetta hefur greinilega náð til fleiri
en þeirra sem voru með frá upphafi,“
segir Ruth um starf vetrarins.
Tómstundatilboð
fyrir alla
Eins og áður segir þá er Ruth í
meistaranámi í tómstunda- og
félagsmálafræðum og þroskaþjálfun
og fjallar meistaraverkefnið henn-
ar um „Gaman saman.“ „Verkefnið
snýst um að gá hvort „Gaman sam-
an“ virkar. Þetta hefur gengið mjög
vel og ekki hægt að sjá að við séum
með fötluð börn. Það er engin að-
greining lengur fyrir þau, þetta er
bara hópur barna. Leiklistin hefur
nýst þeim sérstaklega vel, þar ná þau
því besta fram í hvort öðru. Bæði
þau sem eru með fötlunargreiningu
og hin. Við höfum líka séð dæmi um
að hlutirnir gangi ekki alltaf og get-
ur það verið út af ýmsum aðstæðum.
Það eiga ekki öll börn auðvelt með
samskipti og er það oft óháð fötlun-
argreiningu. Stundum eru hóparn-
ir þannig að börnin einhvern veg-
inn finna sig ekki saman og það er
kannski helsta áskorunin fyrir okk-
ur að finna út hvar ástæðurnar liggja
og hvað við getum gert til að breyta
því. Þess vegna hef ég verið að leita
til samstarfs við börnin þannig að
við getum fundið lausnir í samein-
ingu. „Gaman saman“ á að vera fyr-
ir alla. Ég vildi gera tómstundatilboð
sem kemur til móts við fjölbreytileg-
ar þarfir margbreytilegs barnahóps.
Ef við ætlum að búa til tómstundatil-
boð, þá verður það að vera fyrir alla.
Annað er tímaskekkja,“ segir Ruth.
„Ef það er hægt að koma til móts við
svona margbreytilegan hóp, þá dug-
ar það mér. Tómstundir eru réttur
vettvangur til að byrja á þessari sam-
veru því það er svo margt hægt að
gera í tómstundum. Það er ekki nóg
að henda börnum saman inn í eitt-
hvað herbergi og bíða og sjá hvort
eitthvað gerist. Samskipti og tengsl
myndast þegar þau fara að gera eitt-
hvað saman. Allir hafa eitthvað að
gefa og þau hjálpa hvort öðru á báða
vegu,“ bætir hún við.
Erfitt að breyta heilu
samfélagi
Ruth byggir hugmyndafræðina og
verkefnið á eigin reynslu enda alin
upp með bróður með fötlun. „Ég
græddi mikið á því að alast upp með
honum. Ég er sannfærð um að þetta
virkar og það er erfitt að sannfæra
mig um eitthvað annað. Það er réttur
hvers barns að geta tekið þátt. Enda
er búið að innleiða það í samninga
og lög að öll börn hafi sama rétt,“
útskýrir hún. Ruth bætir því við að
það sé ekki auðvelt að breyta heilu
samfélagi, en kannski megi byrja að
breyta því í gegnum tómstundastarf-
ið. „Það mun þá hafa áhrif á þá sem
tóku þátt í því og fylgja þeim inn í
lífið og svo koll af kolli. Þannig má
kannski breyta gömlum hugsunar-
hætti smám saman. Okkar hlutverk
er að undirbúa börn undir þátttöku
í samfélaginu og hluti af því er að
taka á móti öllum sem tilheyra sam-
félaginu. Þetta snýst svo mikið um
aðstæður. Ef aðstæður eru erfiðar þá
getur fötlunin verið mikil en ef þær
eru viðkomandi í hag, þá er hún jafn-
vel engin. Það er á ábyrgð samfélags-
ins að breyta aðstæðum og skapa rétt
umhverfi. Þá hverfur öll þessi að-
greining og skiptir ekki máli hvort
viðkomandi er með ADHD, ein-
hverfu, félagsfælni, Downs heilkenni
eða annað, þetta verða bara börn.
Ramminn er ekki náttúrulögmál.“
Einungis á Akranesi
Verkefnið „Gaman saman“ var til-
nefnt til foreldraverðlauna Heimil-
is og skóla 2010 og 2011. Það hefur
skilað góðum árangri og fjöldi barna
tekur þátt á hverju ári. Akranes er
líklega eini staðurinn á landinu þar
sem boðið er upp á tómstundastarf
þar sem öll börn geta tekið þátt á
sínum forsendum með skipulögðum
hætti. „Við erum heppin að Akranes
er svona lítið bæjarfélag með einung-
is tveimur grunnskólum og einni fé-
lagsmiðstöð. Það gæti orðið flókn-
ara og erfiðara að blanda hópun-
um saman á stærri stað,“ segir Ruth
og hvetur foreldra til að skrá börn-
in sín í frístundaklúbbinn. „Markmið
klúbbsins eru að styrkja og efla börn
og ungmenni í að finna sér áhuga-
mál, verða að sjálfstæðum og sterk-
um einstaklingum og að öðlast meiri
samskipta- og félagsfærni. Einnig að
mynda tengsl innan og utan hóps-
ins og upplifa sig sem hluti af samfé-
laginu á Akranesi,“ segir þroskaþjálf-
inn Ruth Jörgensdóttir Rauterberg
að endingu.
grþ
Leiðir saman börn með ólíkan bakgrunn
Rætt við Ruth Jörgensdóttir Rauterberg um starfið í Gaman saman og sitthvað fleira
Krakkarnir í „Gaman saman“ gera alls kyns skemmtilega hluti. Hér má sjá hluta
hópsins í brjóstsykursgerð.
Ruth Jörgensdóttir Rauterberg.
Fjölbreyttir klúbbar hafa verið myndaðir í „Gaman saman.“ Hér er Ruth hægra
megin við miðju ásamt Valdísi Þóru Jónsdóttur starfsmanni í Þorpinu og leiklistar-
klúbbnum.