Skessuhorn - 05.11.2014, Blaðsíða 12

12 MIÐVIKUDAGUR 5. NÓVEMBER 2014
Menningarverðlaun Akraness voru
afhent við fjölmenna athöfn í húsa-
kynnum Bókasafns Akraness síð-
astliðinn fimmtudag. Verðlaunin
voru afhent í áttunda sinn en þau
hafa verið veitt einstaklingi eða
hópum sem þótt hafa skarað fram
úr í menningarlífi á Akranesi. Eins
og jafnan var núna óskað eftir til-
nefningum frá bæjarbúum. Verð-
launin komu að þessu sinni í hlut
Heiðrúnar Hámundardóttur tón-
menntakennara í Brekkubæjar-
skóla, en hún kennir einnig við
Tónlistarskólann á Akranesi og
Fjölbrautaskóla Vesturlands. Ing-
þór Bergmann Þórhallsson for-
maður menningarmálanefndar
Akraness gat þess þegar hann af-
henti verðlaunin að þau kæmu nú
í hlut einstaklings sem varið hefði
miklu af sínum tíma til að vinna
með ungu fólki, kveikja áhuga þess
fyrir tónlist og hvetja það áfram
til góðra verka. Heiðrún hafði
m.a. frumkvæði að því að stofn-
uð var tónlistarbraut á unglinga-
stigi í samstarfi Brekkubæjarskóla,
Grundaskóla og Tónlistarskólans á
Akranesi.
Heiðrún hefur í seinni tíð ver-
ið annar af verkefnisstjórum verk-
efnisins Ungir-Gamlir. Hún hefur
ásamt Flosa Einarssyni farið á liðn-
um árum með hóp nemenda frá
báðum grunnskólunum á Akranesi
í tónlistarferðir til Svíþjóðar. Hún
stjórnaði Skólahljómsveit Akraness
um árabil með myndarbrag. Heið-
rún samdi og leikstýrði söngleikn-
um „Elskaðu friðinn“ ásamt Samú-
el Þorsteinssyni samkennara sín-
um sem settur var upp á vegum
Brekkubæjarskóla í Bíóhöllinni í
maí 2012. Nýjasta verkefnið sem
Heiðrún kemur að er verkefnið
Europe-12 points, European song
Contest sem sótt var um ásamt átta
skólum í Evrópu. Frá því verkefni
var einmitt sagt frá í Skessuhorni
í liðinni viku. Heiðrún fer á fund
til undirbúnings verkefninu ásamt
Samúel Þorsteinssyni nú í nóvem-
ber.
Þakklát nemendum
sínum
Heiðrún segist stolt af þessari við-
urkenningu. „Ég er þakklát öllu
mínu samstarfsfólki því yfirleitt
hefur ég unnið með fleirum að
verkefnunum. Ég er líka stolt af
nemendum mínum sem hafa kennt
mér ýmislegt,“ sagði Heiðrún þeg-
ar hún hafði tekið við menningar-
verðlaununum. Hún kvaðst líka
vera þakklát nemendum sínum, en
þeir neituðu að spila við athöfnina
og voru með því að sýna tónlistar-
kennurum samstöðu í verkfallinu.
„Þeir hafa tekið eftir því að ég hef
beitt mér í kjara- og stéttarbarátt-
unni,“ sagði Heiðrún.
Heiðrún byrjaði tónlistarnám
sitt í tónlistarskólunum á Akranesi
og Seltjarnarnesi. Hún lauk tón-
menntakennaraprófi frá Tónlist-
arskólanum í Reykjavík árið 1999
og stundaði nám árin 2002-2005 í
jazzsöng í Tónlistarskóla FÍH. Að
auki nam hún rytmíska músík og
fleira í Det Jyske Musikkon-serva-
torium í Árósum, sem hún lauk árið
2009. þá
Fólk er mismunandi ráðdeildar-
samt og sem betur fer hefur mörg-
um landsmönnum tekist að leggja
til hliðar fyrir efri árin. Í tímans rás
hefur fólk gjarnan spáð og spek-
úlerað í hvort þessi eða hinn eigi
mikið eða lítið undir koddanum.
Sjálfsagt hefur þetta orðatiltæki
„að eiga undir koddanum“ orðið til
áður en peningastofnanir fóru al-
mennt að bjóða fýsilegar ávöxtun-
arleiðir á peningum eða jafnvel að
leigja út bankahólf þar sem hægt
var að geyma fjármuni á örugg-
an hátt. Í kjölfar hrunsins 2008 var
mikið í umræðunni að sökum van-
trausts fólks á bönkunum væri það
farið að geyma sparifé sitt heima
fyrir. Margir höfðu hreinlega tek-
ið peninga sína út úr bönkunum og
ákveðið að taka ekki áhættu með
framtíð nýju bankanna. Einkum var
fullorðna fólkið nefnt í þessu sam-
bandi. En auk þess að peningar und-
ir koddanum bera ekki ávöxt undir
kodda eða í sokkaskúffu, eru á því
fleiri dökkar hliðar. Nú hefur það í
tvígang gerst með skömmu millibili
að brotist hafi verið inn í hús á Vest-
urlandi og stolið þaðan umtalsverð-
um peningaupphæðum. Í báðum
tilfellum voru peningarnir geymd-
ir í peningaskápum á heimilum
fólks. Vegna þessa hefur sú almenna
spurning vaknað, hvers vegna fólk
geymi peninga í heimahúsum. Er
vantraust á bönkunum enn svona
mikið, eða liggja aðrar ástæður að
baki. Gæti ástæðan ekki verið sú að
eldra fólk er að verjast skerðingu á
tekjum frá lífeyrisjóðum og Trygg-
ingastofnun ríkisins, sem og að
komast hjá greiðslu fjármagnstekju-
skatts? Í sumum tilfellum gæti jafn-
vel verið um að ræða afrakstur fyrir
svarta vinnu, þótt það sé engan veg-
inn víst. Það skal skýrt tekið fram að
hér er verið að tala um hugsanleg-
ar skýringar og tengjast ekki á neinn
hátt fyrrgreindum málum sem upp
hafa komið í landshlutanum.
Á aldrei að geyma
peninga heima
Þeirri spurningu var beint til rann-
sóknarlögreglunnar á Vesturlandi
hversu mikil skynsemi sé í því að
geyma peninga í læstum hirslum
heima. Jónas H Ottósson rann-
sóknarlögreglumaður á Akranesi
sagði að það væri aldrei skynsam-
lagt. Hann sagði
að umferð væri um
heimilin, ekki bara
venslafólk eða gest-
ir, heldur einnig við-
gerða- og þjónustu-
menn sem kæmu
á heimilin í sinni
vinnu. Umtal gæti
spunnist út af slíkum
heimsóknum svo sem
ef peningaskápur sést
á heimilinu og hætt-
an sú að það spyrj-
ist út til óvandaðra.
Þá væru dæmi þess
að fólk segði frá því
á fjölförnum stöðum
að það geymdi fjármuni heima hjá
sér. Þetta væri án efa skýringin á því
að brotist væri inn á heimili og pen-
ingum stolið. Jónas sagði reynsl-
una af svona innbrotum þá að ef
ekki takist að upplýsa málin strax á
fyrstu sólarhringum yrði rannsókn-
in mjög erfið. Við mjög lítið væri
að styðjast í slíkum rannsóknum.
Fyrstu viðbrögð við innbrotum í
heimahús almennt ættu að vera að
kalla til lögreglu strax og yfirgefa
íbúðina eða húsið sem fyrst, til að
skemma ekki gögn sem á vettvangi
kynnu að leynast, svo sem skóför,
fingraför eða annað.
Aðeins brotabrot fæst
út úr tryggingum
Þegar tryggingamál þeirra sem
lenda í að peningum þeirra er rænt
af heimilum eru skoðuð, kemur í
ljós að viðkomandi einstaklingur
stendur afar illa í tryggingalegu
tilliti. Ráðgjafi hjá tryggingafélagi
sagði í samtali við blaðamann að
í reglum í sambandi við innbús-
tryggingu væri ekki gert ráð fyrir
að mikið reiðufé væri geymt inni
á heimilum. Vegna innbrota væri
að hámarki greitt 1% vátrygg-
ingarupphæðar vegna horfins
reiðufjár. Sé til dæmis vátrygg-
ingarupphæð á innbúi 15 millj-
ónir króna fást aðeins greiddar
150.000 krónur vegna peninga
sem hafi verið geymdir á heim-
ilinu. Ekki krónunni meira og
skiptir þá engu þótt takist að færa
sönnur á að mun meiri peningar
hafi horfið í innbrotinu. Trygg-
ingaráðgjafinn sagði blaðamanni
að þessir skilmálar í innbústrygg-
ingunni væru gagngert til þess að
fólk væri síður að geyma reiðufé
inni á heimilum sínum.
Framfærslan skert
vegna fjármagnstekna
Vilhjálmur Birgisson formað-
ur Verkalýðfélags Akraness seg-
ir að starfsfólk verkalýðsskrif-
stofunnar fái oft fyrirspurnir frá
fólki og það ræði um sín lífeyr-
is- og fjármál. Vilhjálmur telur að
fólk geymi peninga inni á heimil-
um vegna samblands af vantrausti
á bankana og þeirri staðreynd að
lífeyrisgreiðslur og tekjutrygging
eru skert ef viðkomandi hafi aðrar
tekjur, svo sem af inneign í banka.
Þegar blaðamaður spurðist fyr-
ir hjá Tryggingastofnun um um-
rædda skerðingu á tekjum kom í
ljós að það er fjár-
magnstekjuhlut-
inn sem er skert-
ur. Segjum svo að
einstaklingur kom-
inn á lífeyrisaldur
eigi inneign í banka
upp á tíu milljónir
króna. Fjármagns-
tekjur af þeirri eign
eru líklega að með-
altali um 25 þúsund
krónur á mánuði,
að frádregnum fjár-
magnstekjuskatti
sem er 20%. Blaða-
maður setti tilbúið
dæmi í þessa veru
í reiknivélina á vef Trygginga-
stofnunar ríkisins. Í því var miðað
við að lífeyrisþegi fengi um 100
þúsund króna greiðslu úr lífeyris-
sjóði og væri þar með um helming
skattkortsins og hinn helminginn
hjá Tryggingastofnun. Þá kem-
ur eftirfarandi í ljós: Án nokk-
urra aukatekna eru ráðstöfunar-
tekjur viðkomandi einstaklings
162.258 krónur á mánuði. Séu
viðbótartekjurnar 25.000 krónur
á mánuði reiknaðar með eru ráð-
stöfunartekjurnar 171.584 krón-
ur. Skerðingin er því rúmlega 15
þúsund krónur af þessum 25 þús-
undum.
Hæpinn ef einhver
ávinningur
Af þessu sést að tekjur viðkom-
andi einstaklings skerðast um
rúmlega 1,7 milljón á tíu árum,
vegna tíu milljóna króna eign-
ar í banka. Það er ansi mikið. Á
móti kemur að peningarnir heima
njóta ekki vaxta og verðtrygging-
ar eins og þeir myndu gera ef þeir
væru á reikningi í banka, öll upp-
hæðin eða hluti hennar. Ljóst er
að í verðbólguþjóðfélagi eins og
á Íslandi tapast umtalsverð upp-
hæð á þessu tíu ára tímabili njóti
hún ekki verðtryggingar. Leiða
má að því líkum að þegar upp er
staðið tapi allir á því að fela pen-
inga, hvort sem þeir eru geymd-
ir inni á heimilum eða í banka-
hólfum, bæði einstaklingarnir og
þjóðfélagið. Þetta mat er án af-
stöðu til þess hvort réttlætanlegt
er að skerða lífeyrisgreiðslur og
tekjutryggingu eins og fyrr grein-
ir. Það er því einnig dýrkeypt ef
bankarnir njóta ekki trausts al-
mennings. Friðbert Traustason
formaður Samtaka starfsmanna
fjármálafyrirtækja segir m.a. í
grein í blaði samtakanna sem út
kom í síðasta mánuði: „Það er
lífsnauðsynlegt að byggja brú yfir
þá djúpu gjá sem er á milli þjóð-
arinnar og fjármálafyrirtækjanna,
sem sinna því mikilvæga hlutverki
að miðla fjármagni og þjóna ein-
staklingum og fyrirtækjum á öll-
um sviðum fjármála og greiðslu-
miðlunar. Það ríkir enn of mikil
leynd og dulúð um starfsemi fjár-
málafyrirtækja, almenningur tel-
ur þau ósnertanlegt afl sem eng-
in leið sé að fara gegn, telji fólk
á sér brotið.“ Í sömu grein seg-
ir Friðbert. „Það er hlutverk okk-
ar allra, starfsmanna og stjórn-
enda fjármálafyrirtækja, að bæta
umræðuna um þau þjóðhagslega
mikilvægu fyrirtæki sem við störf-
um hjá. Koma réttum upplýsing-
um á framfæri og ítreka þann ein-
læga vilja að allir landsmenn fái
réttmæta og góða þjónustu.“
þá
Hluti gesta á athöfninni í Bókasafni Akraness.
Heiðrún hlaut menningarverðlaun Akraness
Heiðrún Hámundardóttir með viðurkenningar fyrir menningarverðlaun Akraness.
Svo virðist sem færist í vöxt að fólk geymi peninga í heimahúsum