Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.09.2003, Síða 10

Læknablaðið - 15.09.2003, Síða 10
RITSTJÓRNARGREINAR Fæstir gera sér upp veikindi. Hugtakið „sjúkdóma- væðing“ er ákveðin lítilsvirðing gagnvart vandamálum sjúklinga og faglegri ábyrgð lækna. Aðhald og sparn- aður í heilbrigðiskerfinu næst hvorki með kvótum né lokunum á sjúkradeildum heldur því aðhaldi sem virk kostnaðargreining og verðsamkeppni á markaði veitir. Heilbrigðisyfirvöld þurfa að skilgreina hvaða þjónustu sjúkratryggðir eigi rétt á. Vonandi markar dómur héraðsdóms í máli bækl- unarlækna gegn TR nýja tíma í stjórn heilbrigðismála á Islandi. Það er Iöngu tímabært að þörfum sjúklinga fyrir læknishjálp verði mætt á raunhæfum forsendum en ekki út frá einhverjum talnaleik í ráðuneytinu. Að sjúkum verði ekki lengur sýnd sú vanvirðing að þurfa að bíða mánuðum saman á biðlista eftir aðgerðum, sem kemur í veg fyrir að þeir geti stundað vinnu og sinnt áhugamálum. I lögum um heilbrigðisþjónustu segir í 1. grein: „Allir landsmenn skulu eiga kost á fullkomnuslu heilbrigðisþjónustu, sem á hverjum tíma eru tök á að veita ...“ Fjármagnið er til, kunnáttan er til staðar. Vilji er allt sem þarf. ZYPREXA og ZYPREXA VELOTAB Eli Lilly Níderl»nd Zyprexa (olamapin) tðllur 2.5 mg. 5 mg. 7,5 mg. 10 mg. 15 mg. Zypiexa Velotib lolannpin) munndriifitöflur: 5 mg. 10 mg. 15 mg; N0SAH03 Abindingar Oliniapin ir ætlað til miðferðar við giðklofa. Olaniapin ir einnig yirkt til framhaldsmiðferðar fyrir tjúklinga nm hafa lýnt bata við byrjun miðfirðar. Olaniapin er ætlað til miðfirðar við miðal til alvarligu oflæti Ekki hifur varið lýnt fram á að olaniapin komi I vig fyrir að oflæti aða þunglyndi taki tig upp á ný Skammtar og lyfjagjðf: Giðklofi: Mælt er með að gefa 10 mg af olaniapin einu tinni á dag I byrjun meðferðar. Oflæti: Upphafiikammtur er 15 mg linu linni á dag I eins lyfs miðfirð iða 10 mg á dag I samhliða miðfirð. Á meðferðartlma við bæði giðklofa og oflæti má breyta þnsum skammti mað hliðsjön af linkennum einstaklingtini, innan ikammtabilsini 5-20 mg/dag. Mælt er með, að klinisk linkmni ijúUings virði mdurmitin, áður m skammtastærð ir auUn umfram ráðlagðan upphafsikammt og skulu klinlsk ainkinni endurmetin eigi ijaldnar m á 24 tima fresti Gifa má olamapin án tillits til máltlða þvl frásog ir öháð fæðu. Ihuga ætti að minnka skammta imám samin þegar miðfarð mið olamapini er hæa Olamapin munndreifitðflu ir komið fyrir I munni, þar sem hún sundrast hratt I munnvatni. þannig að auðvilt er að kyngja henni Erfitt er að ná munndriifitðflunni hiilli úr munni Vigni þns hvi munndreihtaflan ir viðkvæm, ikal hún tekin strax iftir að þynnan hifur virið opnuð Auk þiss má sundra tðflunni I fuBu glasi af vatni iða öðrum hintugum drykk (appelsinusifa. iplasafa. mjólk iða kaffi). og drgkka strax. Olaniapin munndriifitafli ir jafngild olamapin húðuðum tðflum, m.lt frásogshraða og frásogs. Skðmmtun og skammtastærðir iru lins og með ofamapin húðuðum töflum Börn og unglingar Olaniapin hefur ikki verið gehð linitaklingum undir 18 ára aidri i rannsóknum Aldraðir Venjulega ir ikki mælt mið lægri byrjunarikammti (5 mg/dag). m kimur til álita. if linstaklingurínn ir 65 ára iða ildn þegar klinisk linkanni gifa tilefni til þess Sjáklingar auð skirta lifrar- og/iða ayrnastarfsemi: Til gnina kemur að gifa þessum linttaklmgum lægrí byrjunarskammt (5 mg). Ef um ir að ræða meðal skerta Hrantarfiimi (cirrtiotis. Child-Pugh Clats A eða Bl. ætb byrjunarskammtur að vera 5 mg og linungis aukinn miö varúð Fribindmgar Olamipin má ikki gifa sjúklingum mið ofnæmi fyrír olamapim iðl linhvirju af hjálpanfnunum Olamapm má ikki gifa sjúkbngum mið þekkta áhættu tyrir þrðnghomsgláku. Varáð: Blóðsykurshækkun iða virsnun sykursýki. stundum mið ketónblóðsýnngu iða meðvitundartiysi. hifur linstaka sinnum virið lýst og einnig nokkrum dauðslöllum Þyngdaraukningu hafði þá stundum virið lýst áður. sim gæti veríð vfsbending Mætt ir með að fytgst sá vel með tykursjúkum og sjúklingum i áhættuhóp fyrír lykursýki Bráðaeinkannum svo sim aukin svitamyndun, svifnliysi. tkjálfti. kvlði. ógliði eða uppkðst hefur örsjaldan virið lýst (<0.01%) ef notkun olamapins er hætt skyndilegi. ihugi skal að lækka skammta smám samin þegar miðfirð mið olaniapini er hætt Aðrir sjákdómar simtimis: Þrátt fyrir að olamapin hafi sýnt andkólinvirk áhrif in vitro, hafa klíniskar rannsóknir sýnt lágt nýgmgi tlikra linkanna. Þar sem klinlsk rsynsla olaniapint hjá sjúklingum sim hafa jafnframt aðra sjúkdóma er takmðrkuð skal gæta varúðar við gjðf fyfsins hjá sjúklingum með stækkun á blöðruhálskirtli eða þarmalömun og önnur svipuð einkenni Ekki er mælt með notkun olimapins til meðfarðar á Parkinsons sjúklingum mið psýkósur sem iru orsakiðar af dópaminörvandi lyfjum. I kliniskum rannsóknum hifur versnun Parkinsons sinkanni og ofskynjanir virið mjðg algingar og tíðari in af lyfleysu og olaniapin sýndi ikki miiri virkni en lyfleysa á piýkótisku nnkennin Skilyrði fyrir þátnöku I þessum rannsóknum var að ástand sjúklings værí stöðugt og þiir miðhðndlaðir með lægsta virka skammti af Parkinsons lyfjum (dópamin örvandi lyfl og að miðferð og skimmtar Parkinsons lyfja værí óbriytt á rannsóknartfma. Miðfirð mið olaniapini var hafin með 2.5 mg/dag og læknirínn gat aukið tkimmtmn að hámarki 115 mg/dag mið hliðsjón af mati hans á kfiniskum einkinnum sjúkiings. Nokkrir dagar eða vikur gita liðáð uns mirki sjást um blta af sifandi miðfirð. Fylgjast skal náið mið sjúklingum á þsssu timibili Laktósi: Olamapin tafla inmheldur laktósa Finylalamn: Olamapin munndriifitafla inmheldur aspartam. fenýlalanin ir umbrotselni aspartams Manmtol: Olamapin munndreifitafla innihildur mannitol Natrium methyl parabýdroxýbmióat og natrium propýl parahýdroxybinióat Olaniapin munndreifitalla innihildur natrlum mithýl parahýdroxýbemóat og natrium propýl parahýdroxýbimóat Þissi rotvamarifni gita valdið ofsakláða Dæmi iru um siðbúin linkmni lins og smrtiolnæmi (conuct dermatrtisl. in bráð linkenni mið berkjukrampa iru sjaldgæf. Timabundin og linkinnalaus hækkun á lifrsrtransaminðsum ALT og AST hafur stundum viríð lýst. sárstakliga I upphafi meðferðar. Gæta skal varúðar hjá sjúklingum mað hækkað ALT og/eða AST, hjá sjúklingum sem hafa linkmni um skmi lilrarstirfsimi. hjá sjúklingum mið sðgu um skirta lifrarstarfsimi og hjá sjúklingum sem fá einnig msðferð mið lifrartoxiskum lyfjum. I þeim tilfellum þar sem ALT og/eða AST hækka miðan á meðferð stendur ætti að fylgjast sérstaklega mið sjúklingnum og meta þðrl á að lækka lyfjaskammtinn. Ef gnining lifrarbólgu er staðfist skal miðlirð mið olanupini hætt. Eins og með ðnnur sefandi lyf skal gæta varúðar hjá sjúklingum sem hala fækkun á hvltfrumum og/aða hlutleysiskyrningum hver iim orsðkin er, hjá sjúklingum sim fá lyf sim eru þikkt fyrir að valda hlutleysiskyrningafæð, hjá sjúklingum sam hafa minnkaða virkni beinmergs vigna lyfjanotkunar, hjá sjúklingum sam hafa minnkaða virkni biinmsrgs vegna annars sjúkdóms. geislameðferðar eða krabbameinslyfjameðferðar, og hjá sjúklingum sem hafa eósfnfllafjðld eða myeloproliferativa sjúkdóma. Tllkynningar um hlutleysiskyrningafæð hafa verið algengar þegar olaniapin og valpróat eru gefin samhliða. Takmarkaðar upplýsingar eru um samhliða meðferð með litlum og valpróati. Ekki eru fyrirliggjandi nelnar upplýsingar um samhliða meðferð með olamapini og carbamaiepini, hins vegar hafa verið gerðar rannsóknir á lyfjahvörfum Neuroleptiskt Malignant Syndrom (NMS): NMS er alvarlsgt llfshættulegt ástand tangt meðfarð mað sefandi lyfjum. Mjðg fá tilfelli, hýst sem NMS. hafa llka verið tengd olamapini. Klinlsk einkenni NMS eru ofurhiti. vððvastffni. breytt hugarástand og einkenni um truflanir I ósjálfráða taugakarfinu (óreglulegur púls eða óreglulegur blóðþrýstingur, hraður hjartsláttur, aukin svitamyndun og hjartsláttartruflanir). Frekari einkanni geta verið hækkaður kreatin fosfókinasi. myoglóbúlln I þvagi (rákvöðvasundrun) og bráð nýrnabilun. El sjúklingur fær merki og einkenni um NMS, eða hefur hækkaðan likamshita án þekktrar skýringar og án annarra klinískra einkenna um NMS skal hærta notkun allra sefandi lyfja. þar með talið olamapin Olamapin skal notað mað varúð hjá siúklingum sem hafa sðgu um krampa eða fá meðferð sam gæb lækkað krampaþröskuld. Krampar sjást einstaka sinnum hjá sjúklingum sem fá meðferð með olaruipini. I flestum tilvikum er jafnframt um að ræða sögu um krampa eða áhættuþætti sem auka likur á krömpum. Slðkomnar hrayfitruflanir i samanburðamnnsóknum sam stóðu I lltt að ertt ár voru hreyfitruflanir af vðldum lyfja tðffræðilega marktækt sjaldnar tengdar olamapini. Hins vegar aukast likur á siðkomnum hreyfitruflunum við langtima notkun og þvf skal meta hvort lækka skuli lyf|iskimmtinn eða hætta notkun lyfsins ef hreyfitruflanir koma fram hjá sjúklingi sem fær olamapin. Slik einkenni geta versnað tfmabundið eðl jafnvel komið fram eftir eð notkun lyfsins hefur verið hætl Vegne megináhrífe olaniapins á miðtaugakirfið. skel gæta varúðir i samtimis notkun annarra lyfia sem verke á miðtaugakerfið og áfengis. Þer sem olamapin sýnir anddópaminvirkni in vrtro, getur það minnkað áhríf efna sem hafa beina eða óbeina dópaminvirkni. Ráttstöðu blóðþrýstingslækkun kom stundum fyrir hjá eldra fólki I kliniskum rannsóknum á oleniipini. Eins og með ðnnur sefsndi lyf, er mælt með þvf að mæla reglulega blóðþrýsting hjá sjúklingum eldri en 65 ára. Olaniepin var ekki tengt viðvarandi lengingu á QT-bili (klinlskum rennsóknum. Einungis 8 ef 1685 einsteklingum fengu endurtakið lengingu á QTc bili. Eins og með öll ðnnur sefendi lyf skel fere varlegi þeger oleniepm er gefið semtimis ððrum lyfjum sem vitað er eð geti lengt QTc bilið, sársteklega hjá ðldruðum, hjá sjúklingum með meðfætt lengt QT heilkenni, blóðríkishjartabilun, ofstækkun hjarta, oflækkun kallums eða oflækkun magneslums. Milliverfcanir. Gæta skal varúðar hjá sjúklingum sem fá maðferð með Fyfjum sem gete valdið bælingu á miðtaugakerfi. Mðgulegar milliverkanir við olamapin: Þar sem olamapin er umbrotið um CYPIA2, gete efni sem ðrve eðe letje þette Isóemým heft áhrif á lyfjahvörf oleniepms örvun CYP1A2: Umbrot oleniepms gete örvast af reykingum og karbamaiepini, sam getur leitt til lægrí þáttni olaniapins Einungis hefur orðið vart við væga eða meðel eukningu á úthremsun oleniapms Liklega eru kfinisk áhrif takmðrkuð. en kliniskt eftirlit er ráðlegt og gefa má hærri skammta ef með þarf. Hömlun CYP1A2: Fluvoxamin er sártækur CYP1A2 hemill. sem hefur sýnt marktæk hemjandi áhrif á umbrot olamapms Meðalhækkun Cmax olamapins eftir gjðf fluvoxa.nins var 54% hjá konum sem reyktu ekki og 77% hjá kðdum sem reyktu. Meðalhækkun olaniapin AUC var 52% annars vegar og 108% hins vegar hjá sömu hópum ihuga skel lægrí byrjunerskemmt olamapins hjá sjúklingum sem fá fluvoxamm eða aðra CYP1A2 hemla. svo sem ciprofloxecin ihuge skel lækkun skemmte olaniapins ef lyfjameðlerð er hefin með CYPIA2 hemli Lækkeð eðgengi: Lyfjakol drege úr eðgengi olemepins eftir inntðku um 50 til 60% og skulu gefin eð minnsu kosti 2 timum fyrír eðe eftir inntðku olamapms Ekki hafa fundist merki um eð flúoxetm (CYP2D6 hemilt). einstekir skammtar af sýrubindandi lyfjum (ál-. magnesiumsambönd) eða cimetidmi hafi marktæk áhnl á lyfjahvörf olemapins Hugsanlag áhríf olamapins á önnur lyf Olaniapin getur dregið úr áhrifum lyfja sem hlfa bein eða óbein dópaminðrvandi áhrif. Olanupin hemur ekki aðal CYP450 Isóenrýmin in vitro (td. 1A2.2D6.2C9,2C19,3A4). Þvf er ekki búist við milliverkunum. sem hefur venð steðfest i in vivo rennsóknum þar sem ekki hefur fundist hömlun á umbrotum eftirtelinni lyfja: þríhrínglaga geödeyfðarlyf (svarar að mestu leyti til CYP206 kerfisins). wadarln (CYP2C9), teófýllin (CYP1A2) eða diaiepim (CYP3A4 og 2C19). Olaniapm olli engum milliverkunum þegar það var gefið samhliða litium eða biperídeni Mælingar á plasmaþéttni valpróats benda ekki til að breyta þudi skammtastærðum valpróats. eftir að samhliða gjðf olaniapins er hafm Meðganga: Þar sem þekking um áhrif lyfsins á fóstur er takmörkuð skal lyfið einungis noteð hjá þunguðum konum ef ávinningur af meðferðinni er talinn ráttlæta áhættuna fyrír fóstrið. Örsjaldan hefur verið lýst skjáttte, vððvastifleike. svefnhöfga og syfju hjá ungbörnum mæðra sem fengu olaniipin á slðasta þriðjungi meðgöngu. Brjostagjöf: Ekki er vitað hvod lyfið skilst út I brjóstamjólk. Konum skal ráðlagt að hafa ekki barn á brjósti meðan á töku lyfsins stendur. Ahrif á hæfni lil aksturs og notkunar vála: Þar sem olaniapin getur valdið syfju og svima ar sjúklingum ráðlagt að gæta varúðar við stjórnun vála, þar með talið akstur bilraiðar. Aukeverkenir Svefnhðfgi og þyngdaraukning voru einu mjðg algengu |>10%) aukaverkanirnar hjá sjúklingum sem fengu olamapin I klinlskum rannsóknum. Þyngdaraukningin var tengd lægri body mess index (BMI) fyrír meðferð og byrjunarikammti 15 mg aða meira. Tilkynningar um óeðlilegt gðngulag hafa verið mjög algangar I klinlskum rannsóknum á sjúklingum með Aliheimers sjúkdóm. i kliniskum rannsóknum hjá sjúklingum með piýkósur sem orsekest ef lyfjum (dópemln örvandi lyf) og tengjast Parkinsons sjúkdómi, hafa tilkynningar um versnun Parkinsons einkenna og ofikynjanir veriö mjög elgenger og tiðeri en ef lyfleysu. I einni klinlikri ranniókn á ijúklingum með geðhvadasýki, sem fengu valpróat og olaniapin, var tiðni hlutieysiskyrningafæðar 4.1%; sem hugianlegi itafaði af þvi hve plaimaþéttni valpróats var há. Þegar olamapin var gefið lamhliða með litfum eðe valpróati varð vad við aukningu (>10%) á eftidðldum einkennum: Skjálfta, munnþurdu, aukinni matarlyst og þyngdaraukningu Tilkynningar um talgalla voru einnig algengar (1-10%). Við meðferð með olaniapini tamhliða litium eða divalproex varð vad við þyngdaraukningu 7% frá grunnlinu hjá 17,4% ijúklinga á meðan á bráðameðferð stóð (allt að 6 vikur) Mjög algengar (>10%): Þyngdaraukning, svefnhöfgi. I klinlskum rannsóknum á sjúklingum með Aliheimers sjúkdóm hefur veríð lýst óeðlilegu göngulegi. Tilkynningar um versnun Parkinsons einkenna og ofskynjanir voru tiðari hjá sjúklingum með Parkinsons sjúkdóm hækkað plaima prólaktin. Algengar (1-10%): Eósinfiklafjöld. aukin matariyst, hækkaður blóðiykur, hækkaðir þríglyseríðar, ivimi, akathisia. réttstöðu blóðþrýstingslækkun, væg skammvinn andkólinvirk áhríf þ.m.L hægðatregða og munnþurrkur, skammvinn. einkennalaus hækkun lifrar traniamlnaia (ALT, AST), sérstaklega I byrjun meðferðar, þróttleysl. bjúgur. Sjaldgæfar (0,1-1%): Hægsláttur með eða án blóðþrýitingslækkunar eða yfidiðs, Ijóinæmisviðbrðgð. hækkaður kreatinín fosfókfnasi. Mjðg sjaldgælar (041-0.1%): Hvftfrumnafæð, krömpum hefur mjög sjaldan veríð lýst hjá sjúklingum sem eru meðhðndlsðir með olamapini, I flaitum tilfellum var um að ræða iðgu um krampa eða áhættuþætti tem euka llkur á krðmpum, útbrot. Örsjaldan koma fyrir l<0.01%): Blóðflagnafæð, hlutieysiskyrningafæð, ofnæmisviðbrógð (t.d óþolsviðbrðgð. ofsabjúgur, kláði, eða ofnkláði), blóðsykurshækkun eða versnun sykursýki, stundum með ketónblóðsýringu eða meðvitundarleysi hefur örsjaldan verið lýst, þar með talin fáein dauðsfðll. olhækkun þriglyserlða. tilfallum af NMS (Neuroleptic Malignant Syndrome), tengd olaniapini hefur verið lýst. bráðeeinkennum svo sem aukin svitamyndun, svefnleysi. skjálfti. kviði, ógleði eða uppköst hefur ðnjaldan veríð lýst þegar meðferð með olamapini er hætt skyndilega, brisbólga, lifrarbólga. þvagtregða, langvarandi stinning reðurs Pakkningar og verð Ijúni 2003): Zyprexa tðflur. 28 stk. x 2.5 mg: kr. 8.021.28 stk. x 5 mg: 11.106. 56 stk. x 7.5 mg: 28.713.28 stk. x 10 mg. 19 485 56 stk. x 10 mg: 36.534.28 stk. x 15 mg: 28 053. Zyprexa Velotab (munndreifitðflur) 28 stk. x 5 mg: 12.880. 28 stk. x 10 mg: 23.398 28 stk. x 15 mg: 33.936 Afgreiðslutilhögun og greiðsluþátttaka almannatrygginga: R. 100 Samantekt um eiginleika lyfs er stytt i samræmi við reglugerð um lyfjaauglýsingar. Hagt er að nalgast samantekt um eiginleika lyfs i fullri lengd hjá Eli lilly Oanmarfc A/S Útifeú á íslandi, Brautarholti 28,105 Reykjavik. ZYPrexa ^OIanzapin 654 Læknablaðið 2003/89
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92

x

Læknablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.