Læknablaðið - 15.09.2003, Qupperneq 47

UMRÆÐA & FRÉTTIR / BJÖRGUNARÞYRLAN
Hvenær og hver á að kalla út þyrlusveitina?
- Viljum að þjónusta okkar sé notuð sem mest, segir Friðrik Sigurbergsson
umsjónarlæknir þyrlusveitar Landhelgisgæslunnar og Landspítalans
Eftir rÚtuslysið sem varð á Geldingadraga í Borg-
arfirði um verslunarmannahelgina urðu nokkrar um-
ræður í fjölmiðlum um það hvernig réttast sé að
standa að útkalli þyrlusveitar Landhelgisgæslunnar
og Landspítalans. Inn í þær umræður blönduðust
aðrar fréttir af önnum þyrlunnar þegar slysahrina
gekk yfir skömmu síðar. Af þessu tilefni hitti Lækna-
blaðið Friðrik Sigurbergsson að máli en hann er sér-
fræðingur á slysa- og bráðasviði Landspítalans í
Fossvogi og umsjónarlæknir þyrlusveitarinnar.
Umræður manna á meðal um þyrlusveitina eru af
tvennum toga. Annars vegar heyrist stundum gagn-
rýni á það að þyrlan skuli notuð til þess að ná í lítið
slasað fólk sem í raun væri hægt að bjarga með öðrum
hætti en svo hendir það líka að þyrlan er ekki tiltæk
þegar meira liggur við. Hins vegar er það spurningin
um það hver taki ákvörðun um það að kalla þyrluna
út en á það reyndi í rútuslysinu sem áður var nefnt.
Varðandi það fyrrnefnda sagði Friðrik að það
væri skoðun þeirra sem skipa þyrlusveitina að þjón-
ustu þeirra beri að nota sem mest. „Málið er í raun-
inni sáraeinfalt, þyrlan á að vera á lofti í 400 klukku-
stundir á ári og ef lítið er um útköll þurfum við að
fara þeim mun oftar í æfingaferðir. Það getur því fall-
ið vel að starfsemi okkar að skreppa eftir manni sem
hefur tognað á ökkla á gönguför í Henglinum. Slík
ferð getur komið í staðinn fyrir æfingaflug og kostn-
aður við alvöruferð er að heita má sá sami og við æf-
ingar,“ segir Friðrik.
Þetta á þó fyrst og fremst við um sumartímann
þegar flugskilyrði eru góð. „Það gegnir dálítið öðru
máli um vetrartímann því þá þurfum við oft að
standa fast á því að fljúga ekki nema brýna nauðsyn
beri til. Ef tvísýnt er um færð vegna illviðris og myrk-
urs erum við að tefla okkar eigin öryggi í hættu með
því að fljúga og þá viljum við ganga úr skugga um að
þörfin sé raunveruleg og brýn,“ segir hann.
Ósáttur viö boðunarkerfið
Varðandi það hver geti kallað þyrluna út og hvernig
það er ákveðið þá segist Friðrik ekki vera sáttur við
það hvernig að því er staðið.
„Venjulega er haft samband frá slysstað og beðið
um aðstoð þyrlunnar. Það er svo Neyðarlínan eða
aðrir björgunaraðilar sem taka ákvörðun um fram-
haldið. Að vísu getum við í áhöfninni breytt þeirri
ákvörðun og gerum það stundum í samráði við
stjórnstöð Landhelgisgæslunnar. Það hefur gerst
þegar augljóst er af atburðarásinni að veruleg líkindi
séu á því að alvarlegt slys hafi orðið.
Það er mín skoðun að
þegar Neyðarlínan fær til-
kynningu um að rúta með
30 manns innanborðs hafi
oltið þá eigi hún að setja
slysadeildina í viðbragðs-
stöðu fýrir hópslys og
senda greiningarsveit á
vettvang með þyrlunni.
Við vorum ósáttir við að
þyrlan væri einungis sett í
viðbragðsstöðu en ekki
send strax af stað. Þarna
getur hver mínúta skipt
máli við björgun manns-
lífa eins og dæmin sanna.
Og þó svo væri ekki þá er
enginn skaði skeður með
því að senda okkur af
stað. Við fáum þá bara Friðrik Sigurbergsson á vinnustað sínum, Slysadeild
góða æfingu út úr ferðinni." Landspítalans í Fossvogi.
Engin varaáhöfn tiltæk
Þegar slysahrinur ganga yfir getur álagið á starfs-
menn þyrlusveitar og slysadeildar orðið mikið. Menn
hafa því velt því fyrir sér hvort nóg sé að hafa eina
þyrluvakt. Sveitina skipa, auk flugáhafnar, sex lækn-
ar og skipta þeir með sér vöktum sem eru frá einum
sólarhring upp í þrjá. Allir eru þessir læknar jafn-
framt í fullu starfi við Landspítalann.
„Þegar álagið er mikið getur farið svo að við verð-
um að neita fólki um aðstoð af þeirri ástæðu að reglur
um vinnutíma sveitarinnar banna okkur að fljúga
meira en orðið er. Menn verða að fá sína lágmarks-
hvíld. En þegar svo háttar er ekki hægt að kalla út
aðra áhöfn því fjárveitingar leyfa ekki að önnur
áhöfn sé á bakvakt. Stundum hefur það gerst að
sveitin er að sinna verkefni fjarri Reykjavík eða í
gæsluflugi þegar útkall berst. Þá þyrfti að vera hægt
að manna hina þyrluna og senda hana á vettvang en
það er ekki hægt.
Verst finnst okkur þó ef þetta gerist þegar þyrlan
er upptekin við að flytja erlenda þjóðhöfðingja milli
staða eða að sinna öryggisgæslu vegna slíkra heim-
sókna. Þá hefur það komið fyrir að engin þyrla er
tiltæk dögum saman, til dæmis þegar forseti Kína var
hér á ferð. Þá var þyrlan upptekin mestallan tímann
við að flytja víkingasveit lögreglunnar á milli við-
komustaða forsetans,41 sagði Friðrik Sigurbergsson. Þröstur
Haraldsson
Læknablaðið 2003/89 691