Læknablaðið - 15.09.2003, Síða 75

UMRÆÐA & FRÉTTIR / VIÐBÚNAÐUR VIÐ BÓLUSÓTT
sem hafa verið útsettir fyrir smiti undir-
gangist ítarlega læknisskoðun sem getur
umsvifalaust leitt í ljós sýkingu eða sjúkdóm
en takmarkar ferðafrelsi ekki að öðru leyti.
1.5 Mikilvægi stefnumótunar um viðbrögð
gegn bólusótt
Safna þarf birgðum bóluefnis gegn bólusótt. Hefja
þarf áætlanagerð, undirbúning og þjálfun vegna að-
gerða gegn bólusótt. Aætlun um undirbúning að-
gerða taki til:
1. þjálfunar heilbrigðisstarfsmanna til að þekkja
bólusóttartilfelli og í viðbrögðum ef tilfelli greinist.
2. aðstöðu til bólusetninga og þjálfunar heilbrigðis-
starfsfólks í bólusetningartækni.
3. nákvæmrar lýsingar á því hvemig sjúklingar verða
einangraðir og fólk sett í afkvíun og hvernig af-
kvíun verði þvinguð fram.
4. fræðslu til þeirra sem hafa siefnumótun með
höndum og til almennings um það hvers vegna
einangrun og afkvíun kunna að reynast nauðsyn-
legar til viðbótar bólusetningum.
5. lagasetningar varðandi smitsjúkdóma og annan
viðbúnað og hvort samræmingar sé þörf, einkum
hvað varðar afkvíun.
2 Viðbúnaður og viðbrögð
við bólusóttarfaraldri
Viðbúnaður við bólusótt byggir á:
1. alþjóðlegri samvinnu um vöktun og árvekni gegn
bólusótt á heimsvísu komi til faraldurs af völdum
sjúkdómsins og að veiran sé greind með skjótum
hætti.
2. getu vöktunarkerfa á Islandi til að greina bólu-
sótt.
3. nauðsynlegu tiltæku magni af bóluefni komi til
faraldurs af völdum bólusóttar svo unnt sé að
draga úr veikindum og dauða.
4. getu til að annast bólusóttarsjúklinga.
5. greiningu og viðeigandi meðferð fylgikvilla bólu-
setningar gegn bólusótt með vaccinia veiru og
skipulegri dreifingu og notkun tiltæks mótefnis
gegn vaccinia veiru (VIG).
6. að örugg og hreinleg húsakynni svo og matvæli og
aðrar nauðsynjar séu til staðar fyrir mikinn fjölda
fólks í afkvíun.
7. að nauðsynlegri starfsemi samfélagsins sé við-
haldið, svo sem vatnsveitu, rafveitu og samgöng-
um ásamt löggæslu á besta mögulegan hátt.
8. nauðsynlegum og fullnægjandi upplýsingum um
bólusóttarfaraldurinn, svo sem um fjölda sjúk-
linga, innlagna á sjúkrahús, fylgikvilla og fjölda
látinna ásamt bóluefnisnotkun og notkun sér-
tækra lyfja.
9. að þess sé gætt við undirbúning viðbúnaðar að
allir hagsmunaaðilar komi að honurn.
10. að viðbúnaður og viðbrögð gegn bólusótt lúti
sömu lögmálum og gilda um annan viðbúnað sem
miða að því að öll starfsemi verði í höndum þeirra
stofnana og einstaklinga sem hafa þessar skyldur
dags daglega við venjuleg skilyrði. Með sama
hætti þarf undirbúningsferlið að vera í samræmi
við gildandi lög nema til þess komi að aðstæður
kalli á lagabreytingu.
3 Bólusetning meö vaccinia
bóluefni
3.1 Frábendingar bólusetningar gegn bólusótt
Eftirfarandi einstaklingar eru í aukinni áhættu á fá
alvarlegar aukaverkanir af völdum bólusetningar
með vaccinia veiru (bólusóttarbóluefni):
1. fólk með sjúkdóma eða ástand sem veldur ónæm-
isbælingu, svo sem HIV, alnæmi, hvítblæði, eitla-
krabbamein, útbreitt krabbamein, gammaglobu-
linbrest eða tekur lyf, svo sem krabbameinslyf og
stera eða fá geislameðferð. Einstaklingi sem er
með ónæmisbælandi sjúkdóm eða er á einhverri
áðurnefndri meðferð og er útsettur fyrir nýlega
bólusettum sambýlingi er einnig hætt viðað sýkj-
ast alvarlega vegna smits af slysni frá bólusetning-
arstað þess sem var bólusettur.
2. fólk með alvarlegt, lífshættulegt ofnæmi fyrir sýkla-
lyfjunum polymyxini B, streptomyciní, tetra-
cyclíni, eða neomycíni.
3. fólk sem hefur einhvern tíma verið greint með
exem, jafnvel þótt það sé vægt eða ekki virkt svo
séð verði.
4. þeir sem eru með exem eða sögu um exem og eru
útsettir fyrir nýlega bólusettum sambýlingi eru
einnig í aukinni hættu fyrir að fá sýkjast alvarlega
vegna smits af slysni frá bólusetningarstað þess
sem var bólusettur.
5. barnshafandi konur.
6. fólk með önnur bráð eða langvinn húðvandamál,
svo sem atópískan dermatítis, bruna, kossageit
eða ristil ætti ekki að bólusetja fyrr en vandamálið
hefur lagast.
Almennt ætti ekki að bólusetja fólk með ofannefnt
ástand nema það hafi verið útsett fyrir bólusóttar-
veiru. Ef óvíst er hversu líklega þetta fólk hafi verið
útsett verður að vega og meta áhættu og ávinning af
bólusetningu.
3.2 Aukaverkanir af völdum bólusetningar
gegn bólusótt
Tíðni aukaverkana vegna bólusetningar gegn bólu-
sótt með vaccinia veiru er háð aldri og ónæmis-
ástandi. Viðbrögð við bóluefninu eru umtalsverð
með hárri tíðni af staðbundnum sársauka og roða á
Læknablaðið 2003/89 719