Læknablaðið - 15.09.2005, Blaðsíða 37

UMRÆÐA & FRÉTTIR / HÁLSHNYKKUR
Er hálshnykkur læknisfræðilegt eða
lögfræðilegt úrlausnarefni?
Pann 7. október verður efnt til forvitnilegs mál-
þings á Grand Hótel í Reykjavík þar sem spurt
er hvort hálshnykkur sé læknisfræðilegt eða lög-
fræðilegt úrlausnarefni. Að málþinginu standa
Læknafélag íslands, Lögmannafélag íslands og
Viðskiptaháskólinn á Bifröst. Læknablaðið náði
tali af læknunum Guðmundi Björnssyni og Ragn-
ari Jónssyni sem hafa unnið að undirbúningi mál-
þingsins og spurði fyrst hvort hálshnykkur væri
svo stórt vandamál að hann stæði undir heils dags
þingi.
„Já, og þótt það væri lengra,“ sögðu þeir að
bragði. „Hálshnykkur er algengur áverki og kostar
þjóðfélagið milljarða króna á ári hverju. Þessir
áverkar eru umdeildir, bæði orsakir þeirra, af-
leiðingar og meðferð. Menn eru heldur ekki alltaf
á eitt sáttir um mat á áhrifum áverkanna á getu
einstaklinganna en að því mati koma saman lækn-
ar og lögmenn. A málþinginu ætlum við að koma
saman til að ræða þessi álitamál. Þetta er ekki
alveg í fyrsta sinn sem þetta er gert hér á landi en í
fyrsta skipti á þennan hátt og er slíkt fyrirkomulag
algengt erlendis,“ segir Ragnar.
- En hvort er hálshnykkur læknisfræðilegt eða
lögfræðilegt vandamál?
„Eiginlega hvort tveggja,“ segir Guðmundur.
„í upphafi er þetta læknisfræðilegur vandi hvað
varðar greiningu og meðferð enda kemur fólk til
lækna með hann. Síðan eru íslensk umferðar- og
skaðabótalög þannig að sé um varanlegt tjón að
ræða þá á viðkomandi rétt á því að það sé metið
til svokallaðs miska og örorku. Um það mat eru
menn alls ekki á eitt sáttir og inn í það blandast
mismunandi hagsmunir tjónþola og þess sem á
að bæta tjónið. Hlutverk lækna er að skera úr um
áhrifin en inn í það blandast lögfræði.“
Einstaklingsbundið mat
Matið á því hversu mikil örorka verður í hverju
tilviki getur verið erfitt og þar reynir á báðar stétt-
irnar.
„Læknisfræðilega byggist matið á því hver hin
líkamleg færniskerðing er en lögfræðilega spurn-
ingin er hversu mikið skerðir áverkinn getu við-
komandi til að afla sér tekna, velja sér vinnu eða
stunda nám. Þetta er svo reiknað út til æviloka
og út úr því kemur einhver tala. Hún byggist á
aðstæðum viðkomandi, er þetta ungur maður eða
■ ” lí ^ ::: i& V rmpra
_ '
gamall, við hvað starfar hann og hvaða áhrif hefur
færniskerðingin á getu hans til að stunda sitt starf.
Þetta getur verið mjög misjafnt eftir því hvort í hlut
á læknir, iðnaðarmaður eða blaðamaður, svo dæmi
sé tekið,“ segir Guðmundur.
Ragnar bætir því við að erfitt sé að sanna hvort
eitt mat sé sannara eða réttara en annað. „Það er
ekki hægt að mæla neitt með tommustokk heldur
er þetta byggt á áliti lækna. Þegar við höfum sagt
okkar álit taka tryggingafélögin og lögfræðingar
þeirra við og úrskurða um bætur sjúklings. Þar
lýkur langflestum málunum, yfir 90 af hundraði
þeirra. Nokkur prósent fara í annað mat en tvö til
þrjú prósent svona mála enda fyrir dómi. Oft vinna
tveir læknar og eða læknir og löglærður maður að
hverju mati og langoftast ríkir sátt um niðurstöður
matsins."
Það sem oft er erfiðast í svona mati er að meta
andlegar afleiðingar hálshnykkja. „Lítill hluti þeirra
sem verða fyrir hálshnykk fær viðvarandi andleg
einkenni, auk þeirra líkamlegu og getur liðið mjög
illa. Menn vita ekki með vissu hvað veldur þessum
einkennum né af hverju þetta hendir suma en ekki
aðra. Um þetta eru til ýmsar kenningar en þær eru
umdeildar,“ segir Ragnar.
Guðmundur Björnsson
endurhœfingarlœknir (t.v.)
og Ragnar Jónsson bœkl-
unarlæknir.
Þekktir fyrirlesarar
Eins og áður segir hafa þeir Guðmundur og Þröstur
Ragnar undirbúið málþinginu í félagi við Birgi Haraldsson
Læknablaðið 2005/91 673