Fréttatíminn - 12.12.2014, Side 26

F
acebook er ekki eina
vandamálið. Með hverri
einustu statusfærslu á
samfélagsmiðli, bloggi
eða You Tube-myndbandi
eru foreldrar að koma í
veg fyrir að börn þeirra geti notað netið
óáreitt í framtíðinni. Nú þegar eru til
smáforrit sem þekkja andlit okkar og
geta metið út frá þeim hverjir séu vinir
okkar, hvaða flokk við kjósum eða hvað
sé uppáhalds veitingastaðurinn okkar.
„Name Tag“ er eitt þessara forrita. Með
snjallsímann að vopni skannar notand-
inn andlit úti á götu og forritið dregur
á engri stund upp prófíl viðkomandi,
út frá greiningu á andlitsfalli. Það eina
sem þarf til er ein tögguð mynd af sam-
félagsmiðli. Forritið getur þar að auki
þekkt barnsandlit og fylgst með því
vaxa, og þannig rakið ævisögu fólks í
framtíðinni.
Erum varnarlaus á netinu
Höfundur forritsins, Kevin Alan Tussy,
segir það vera öryggisvél. Gert meðal
annars til þess að vernda okkur frá
barnaníðingum en forritið getur borið
andlitsmynd þína saman við myndir í
bandarískum gagnabanka yfir barna-
níðinga. Auk þess að geta fundið barna-
níðinga segir Tussy einnig gott að hafa
öryggið á oddinum á stefnumótum en
planið er að notendur geti borið skann-
að andlitið saman við myndir í gagna-
banka stefnumótasíðna. „Það er einfald-
lega mun þægilegra að kynnast fólki ef
við getum vitað allt um manneskjuna
áður,“ segir Tussy.
„Þetta er svo mikil persónuárás að
mér rennur bara kalt vatn milli skinns
og hörunds,“ segir Þórlaug Ágústsdótt-
ir, pírati og internetsérfræðingur. Hún
er ekki sammála því að forritið eigi eftir
að auðvelda samskipti okkar heldur
varpi það enn frekara ljósi á það hversu
varnarlaus við erum gagnvart inter-
netinu. „Það sem er svo óhugnanlegt
við þetta er að upplýsingar sem koma
upp í svona gagnabönkum eru ekkert
endilega sannar og svo erum við auð-
vitað að auka hættuna á því að samborg-
arar okkar taki lögin í sínar hendur ef
þeim líkar ekki eitthvað í fortíð fólksins
í kringum sig. Ég er sannfærð um að
þetta eigi eftir að eyða trausti í samfé-
lagi okkar.“
Að skrá sig af internetinu
Börnin hafa auðvitað ekkert um málið
að segja, er líklegast nokk sama. En
verður þeim sama í framtíðinni? Flest
börn eru skírð án sinnar vitundar en
þau geta skráð sig úr þjóðkirkjunni
þegar þau komast til vits og ára, kjósi
þau það. En það er alls ekki jafn auðvelt
að skrá sig af internetinu. Sérfræðingar
segja það ekki hægt þrátt fyrir að sífellt
fleiri kjósi að taka ekki þátt í gagna-
námi og markaðsvæðingu þess.
„Það er verið að reyna að ýta á Go-
ogle til að hægt verði að hreinsa sig af
internetinu,“ segir Þórlaug og bendir á
að verið sé að vinna að persónuverndar-
lögum í Evrópu sem eigi að gera það
kleift. „Google segist vera að bjóða upp
á þessa þjónustu en er í raun að bjóða
fólki upp á að sópa öllu saman undir
það sem kallast „Google plus“, þar sem
upplýsingarnar geymast, þannig að í
rauninni fara upplýsingarnar ekki af
internetinu.“
Verðum að gæta að því hverju
við deilum
Við getum tekið þá ákvörðun að stíga
sjálf í þennan heim en eigum við að taka
þessa ákvörðun fyrir börnin okkar? „Í
rauninni ekki,“ segir Hrefna Sigurjóns-
dóttir, framkvæmdastjóri Heimilis og
skóla hjá Saft, sem er vakningarátak
um örugga tækninotkun barna og ung-
linga.
„En ég held að við munum aldrei
koma í veg fyrir það að fólk birti myndir
á netinu og það ætti ekkert að vera
slæmt. Fólk þarf bara að vera meðvitað
um það hvar og hvernig myndir það
birtir og hver getur séð þær. Við ættum
til dæmis ekki að birta myndir þar sem
fólki líður illa, er fáklætt eða þar sem
óþarfa persónuupplýsingar koma fram.
Við þurfum líka að gæta þess að ítarleg-
ar upplýsingar séu á læstum svæðum.“
Þórlaug tekur í sama streng en
bendir á að Facebook sé til dæmis ekki
læst svæði. „Í rauninni á maður bara að
setja myndir inn á svæði þar sem maður
sjálfur á réttinn að myndunum, og það
er ekki þannig á Facebook. Í rauninni
getur hver sem er halað niður myndum
þaðan og sett á hið opna internet, þaðan
sem svo aftur er hægt að nota myndirn-
ar til gagnanáms.“
Siðferðislega rangt að deila
barnamyndum
Málið er að netheimar eru farnir að
vera of flóknir fyrir venjulegt fólk að
skilja því líkt og Hrefna bendir á þá eru
ekki lengur til eitthvað fyrirbæri sem
kallast netheimar, þeir eru samofnir
raunheimum. „Krakkar í dag fæðast í
einn heim og netið er partur af honum
og þess vegna verðum við að vera með-
vituð um að það gilda sömu reglur í
samskiptum þar og annarsstaðar. Þetta
er ekki annar heimur.“
Þórlaug telur það ekki vera siðferðis-
lega rétt af okkur að setja líf barna
okkar á netið. „Það er auðvitað kolrangt
af okkur. Við erum að taka ákvarðanir
fyrir hönd barna okkar án þess að hafa
hugmynd um hvernig þau vilja snúa sér
í þessum málum þegar þau verða eldri.
Kannski vilja þau bara vera laus við
þetta allt saman.“
Þar að auki gerist allskonar hlutir á
netinu sem við viljum ekki að börnin
okkar verði vitni að. „Ímyndaðu þér
litlar stelpur sem lenda í því að vera
eltar af eltihrellum, þegar allt líf þeirra
liggur á netinu. Þær eiga þá í ekkert
öruggt hús að venda. Það er hægt að
vita í hvaða skóla þær voru, hvert þær
fóru í sveit og hverjir eru þeirra vinir,“
segir Þórlaug.
„Netið byrjaði sem svo jákvæð þróun
og það er margt dásamlegt við það að
geta deilt upplýsingum, en við deilum
sífellt fleiri persónulegum upplýsingum
og það getur verið hættulegt,“ segir
Þórlaug sem setur sjálf barnamyndir
á Facebook, en mjög vel valdar. „Ég
hugsa mig vel um áður en ég dreifi
mynd, alltaf með það í huga að hún eigi
eftir að vera almenningseign.“
Kannski er bara kominn tími til að
hætta að safna minningum á netinu og
draga fram gömlu albúmin. Eða hvað?
Halla Harðardóttir
halla@frettatiminn.is
Að vera eða vera ekki á inter-
netinu, það er spurningin
Name Tag, sem
upphaflega var
hannað fyrir Go-
ogle gleraugu,
er eitt þessara
smáforrita sem
greina andlit.
Með snjall-
símann að vopni
skannar notand-
inn andlit úti á
götu og forritið
dregur setur
síðan upp prófíl
viðkomandi, út
frá greiningu á
andlitsfalli. Það
eina sem þarf
til er ein tögguð
mynd af sam-
félagsmiðli eins
og Facebook.
Forritið getur
þekkt barnsand-
lit og fylgst
með því vaxa,
og þannig rakið
ævisögu fólks
í framtíðinni.
Mynd/Getty
70% Íslendinga eru á Facebook. Sem þýðir að 70% okkar fylgjumst með lífi Facebook-vina okkar
sem eru misduglegir við að deila lífi sínu með alnetinu. Flestir eru þó mjög duglegir við að deila
barnamyndum. Börnin að baka, börnin í nýjum fötum, á róló, upp í rúmi, í baði, niður á strönd og
við jólatréð....þau eru bara svo sæt að við stöndumst ekki freistinguna. En vilja börnin láta deila
sér? Verðmæti persónuupplýsinga hefur gert það að verkum að stöðugt erfiðara er að vera nafn-
laus á netinu, þrátt fyrir að sífellt fleiri kjósi að vera það.
Svona myndir ættum við ekki að setja á internetið, samkvæmt Hrefnu Sigurjónsdóttur,
framkvæmdastjóra Heimilis og skóla hjá SAFT, sem er vakningarátak um örugga tækninotkun
barna og unglinga. Mynd/Getty
26 úttekt Helgin 12.-14. desember 2014