Fréttatíminn - 15.08.2014, Blaðsíða 30

Blátenntur á sprungnu
É
Ég minnist þess ekki að hafa verið
látinn skipta um dekk þegar ég lærði
á bíl. Ökukennarinn var ekkert að
flækja málin. Ég kláraði mig bæri-
lega, reyndur að mér fannst, hafandi
keyrt traktora í sveitinni árum saman.
Sjálfsagt hefur ökukennarinn séð
að strákurinn hafði, eins og margir
jafnaldrar þeirrar tíðar, vanist akstri
dráttarvéla. Ökutímarnir voru því
ekki margir.
Þótt við ökukennarinn höfum ekki
eytt tímanum í dekkjaskipti hef ég
þráfaldlega skipt um dekk – og þykist
kunna það bærilega. Á þessa kunn-
áttu mína hefur þó ekki reynt mörg
undanfarin ár. Kemur þar ýmislegt til.
Sjálfsagt reyndu menn að ná meira út
úr hjólbörðunum fyrr á árum. Slitinn
hjólbarði springur frekar en nýr eða
nýlegur. Þá hafa hjólbarðaverkstæðin
tekið við. Við förum jú flest með
bílana okkar á hjólbarðaverkstæði vor
og haust þegar undir eru settir sum-
ar- eða vetrarhjólbarðar. Þá nýtum við
þjónustu þessara verkstæða ef tekið
er að leka úr barða.
Ég var því aðeins tekinn að ryðga
í fræðunum þegar á forna kunnáttu
reyndi um liðna helgi. Við vorum
þrenn hjón á jafnmörgum bílum nokk-
uð fjarri alfaraleið þegar ég tók eftir
því að lint var orðið í öðru afturdekk-
inu á bílnum okkar. Ég bölvaði í hljóði
yfir þessu veseni, sem ég reiknaði alls
ekki með enda dekkin undir bílnum
ekki meira brúkuð en svo að vel hefðu
átt að duga en þau komu undir honum
nýjum.
Þar sem ég stóð við vagninn og
klóraði mér í hausnum minntist ég
þess að sölumaður bílaumboðsins
sem afhenti okkur bílinn sýndi
okkur ýmsan búnað hans, meðal
annars hvar varadekkið væri að finna
og hvernig ætti að losa það. Þessi
fræðsla mannsins fór fyrir ofan garð
og neðan hjá mér, nema hvað ég vissi
að dekkið væri að finna undir aftan-
verðum bílnum og að opna þyrfti smá-
lúgu á stuðaranum og reka þar inn tól
til að láta það síga.
Dekkjaskipti voru fjarri mér á þeim
sólríka degi er við fengum bílinn
afhentan enda eyddi fulltrúi umboðs-
ins ekki löngum tíma í varadekkið.
Hann var hugfangnari af öðrum eigin-
leikum þessa nýja bíls, meðal annars
þeim þægindum sem fólgin væru í
því að tala í síma gegnum svokallaða
blátönn. Þá væri aðeins ýtt á hnapp í
stýrinu, án þess að hafa áhyggjur af
sjálfu símtækinu sem ýmist væri að
finna í buxnavasa, tösku eða á milli
sæta. Búnaðurinn kæmi í veg fyrir
allt fát og fum eftir símanum.
Erindreki umboðsins fékk því sím-
ann minn og samhæfði hann blátönn-
inni. Sniðugt vissulega og þægilegt.
Síðan tók hann síma konu minnar og
gerði hið sama. Þegar heim kom átt-
uðum við okkur á því að sími konunn-
ar hafði yfirtekið minn. Frúarsíminn
einn virkaði með blátönninni í bíln-
um. Kannski á það að vera þannig,
kannski ekki. Vera kann að kerfið
sinni aðeins einum síma. Okkur var
svo sem sama, einkum mér. Ég sá
nefnilega að böggull fylgir blátann-
arskammrifi. Þetta er fínt að brúka
þegar maður er einn á ferð og getur
talað við viðmælanda án truflana – en
þegar aðrir eru í bílnum heyra þeir
allt. Þægilegt getur að vísu verið að
blanda sér í samtal annarra, kjósi
maður það. Annars er ekki um annað
að ræða en að þegja. Óheppilegt
kann það að vera fyrir viðmælanda að
hringja í þann sem ræður blátönninni
– óafvitandi um það að fleiri liggja á
línunni, rétt eins og í sveitasímanum
í gamla daga. Því verður að láta við-
komandi vita að fleiri hlusta.
Eflaust eru til tæknilegar lausnir á
þessu – og kannski þarf ekki að ýta
nema á einn takka til þess að senda
símtalið úr blátannarhljóðnemanum
inn í símtólið sjálft, en það kann ég
ekki og hef ekki sóst eftir að læra
enda hringir síminn minn áfram með
gamla laginu. Maður má víst ekki tala
í síma undir stýri svo ég viðurkenni
enga slíka iðkan.
Blátönnin og síminn voru hins
vegar ekki það sem skoða þurfti með
sprungið dekk, fjarri alfaraleið og
hjólbarðaverkstæðum. Fróðleikinn
um varadekkið varð að rifja upp. Ég
sótti því handbók bílsins í hanska-
hólfið og fletti upp á dekkjaskiptum.
Þar var fyrst frá því greint hvar tjakk-
inn væri að finna. Ég losaði teygju
sem var utan um hann en tjakkurinn
haggaðist ekki. Ég leitaði því á náðir
mágs míns sem með var í för – og
heldur bílafróðari. Hann leysti málið
á svipstundu, sagði apparatið tjakkað
í hólfið. Þá festu þyrfti að losa. Eftir-
leikurinn var auðveldur hvað tjakk-
brúk snerti. Verra var með varadekk-
ið sjálft. Það var grútskítugt undir
bílnum. Ég las áfram í handbókinni
sem sýndi lokið á stuðaranum sem
þurfti að fjarlægja. Það gekk eftir.
Þá sagði bókin að inn þyrfti að reka
staut í þar til gert gat til að láta dekkið
síga niður. Til þess ætti að nota sveif
tjakksins. Ég sá hins vegar ekkert
gat, hvernig sem ég kíkti. Allt var
einfalt að sjá á teikningu bókarinnar.
Mágurinn kom því enn til aðstoðar,
með vasaljós sem hann lýsti með inn
um lúguna – og fann það sem að var
leitað. Varadekkið kom því niður með
veglegum skammti af vestfirskum
malarvegum.
Aðrir bílar sem ég hef átt hafa
ýmist verið með varadekkið í hólfi
í skottinu eða fest á afturhlera, sé
bíllinn þannig byggður. Af hverju bíla-
framleiðanda dettur í hug að keðja
varadekk undir botn bílsins er mér
óskiljanlegt – og vildi ekki lenda í
dekkjaskiptum þeirrar gerðar við
erfiðari aðstæður, til dæmis í illviðri
að vetri til.
Kannski er það vegna þess að fram-
leiðandinn leggur meiri áherslu á
blátönn en varadekk sem enginn sér –
eða spáir í við bílakaup. Hvur veit?
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
SAMKVÆMT BÓKSÖLU Í PENNANUM EYMUNDSSON UM LAND ALLT
METSÖLULISTI EYMUNDSSON

VIKAN 06.08.14 - 12.08.14
1 2Afdalabarn Guðrún frá Lundi
5 6
7 8
109
43 Niceland Kristján Ingi Einarsson
Iceland Small World - Stór
Sigurgeir Sigurjónsson
Fangi himinsins
Carlos Ruiz Zafón
I Was Here
Kristján Ingi Einarsson
Leikur að tölum
Jessica Greenwell
Skrifað í stjörnurnar
John Green
Síðasti hlekkurinn
Fredrik T. Olsson
Iceland Small World - Lítil
Sigurgeir Sigurjónsson
Amma biður að heilsa
Fredrik Backman
30 viðhorf Helgin 15.-17. ágúst 2014