Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2004, Blaðsíða 165

HVER Á RÁÐA?
helstu formælendum fjölmiðlafrumvarpsins. Þannig kallaði leiðarahöf-
undur Morgunblaðsins efdr eíhislegri umræðu um fplmiðlamálið á Al-
þingi þegar umræða um tengsl fjöhmðlafrumvarpsins við stjórnarskrár-
varin réttindi borgaranna hafði staðið þar dögum saman. I þeirri umræðu
var m.a. lögð áhersla á tjáningarfrelsið en það hefur talist meðal grund-
vallarmannréttinda á Islandi í hálfa aðra öld. I stjórnarskránni er m.a.
kveðið svo fast að orði að tálmanir á þáningarfrelsi megi „aldrei í lög
leiða“ og því aðeins setja því skorður að það sé í þágu allsherjarreglu og
samrýmist lýðræðishefðum. Með fjölmiðlafrumvarpinu voru - auk marg-
víslegra annarra sértækra takmarkana - lagðar tdl takmarkanir á því hverj-
ir mættu eiga prentmiðla. Er þetta líklega í fyrsta sinn frá því prentffels-
ið var innleitt sem gerð er tilraun til að leiða slíkt í lög.
Allur aðdragandi málsins, málatilbúnaður stjómarflokkanna og áhersla
þeirra á skrif og fréttaflutning tfltekinna fjölmiðla hlaut að vekja upp um-
ræðu um að í fjölmiðlafrumvarpinu fælist atlaga að þessum sömu fjöl-
rniðlum og tilraun til ritskoðunar. Daginn sem frumvarpið var lagt fram
á þingi sagði forsætisráðherra, aðspurður í fréttum sjónvarps hvort frum-
varpinu væri beint gegn fjölmiðlum Norðurljósa: „Eg tel að þetta sýni ...
mjög vel að það er ekkert frelsi blaðamanna á þessum fjölmiðlum. Þar er
algjörlega og eingöngu gengið erinda eigendanna."4 Og í blaðaviðtali
skömmu síðar lét hann hafa eftir sér: „Ef einhver hefur velkst í vafa um
það að fjölmiðlar kynnu að verða misnotaðir í þágu eigenda sinna þá hafa
alhr fyrir framan sig einhver hrikalegustu dæmi um það sem við höfum
séð, ekki bara á Islandi heldur í þessum heimshluta.1'5
Fjölmiðlamálið skapraunaði ráðamönnum og þeir fóru ekki dult með
það. Þannig kom berlega í ljós að þeim líkaði illa s.k. málþóf stjórnarand-
stöðunnar sem helgaðist þó af því að flytja varð umræðuna, sem aldrei
var boðið upp á úti í samfélaginu, inn í sali Alþingis. Þeim var misboðið
þegar tdltekin dagblöð tóku afstöðu gegn frumvarpinu sem þó má færa
sterk rök fyrir að var til þess fallið að veikja fjárhagslega stöðu þeirra og
skerða tjáningarfrelsið. Verst líkaði þeim þó sú ákvörðun forseta Islands
að undirrita ekki lögin heldur vísa frumvarpinu til þjóðarinnar tdl sam-
þykktar eða synjunar.
I lýðræðissamfélagi hafa menn það gjarnan á tdlfinningunni að ein-
4 Fréttir sjónvarps 28. apríl 2004.
5 Viðskiptablaðið 5. maí 2004. „Einhver hrikalegnstu dæmi um misnotkun á fjölmiðl-
um sem sést hafa.“
í63