Þjóðlíf - 01.09.1986, Blaðsíða 48

til starfa, hafa miklar áhyggjur af
þessum erfiðleikum. Þeir eiga jú eftir
að búa við þennan rekstur um langa
hríð, og þeir hafa lagt áherslu á að
snúa þurfi rekstrinum frá taprekstri í
arðbæran rekstur. En mér hefur einn-
ig fundist, að þeir vilji hafa hin félags-
legu sjónarmið í huga — eftir því sem
þeir telja að þeim verði við komið.
Það væri ekki rétt af mér að gefa í
skyn, að hér hafi staðið eða standi
yfir stríð milli þessara sjónarmiða."
Menn hafa mikið velt því fyrir sér
hvers vegna þú gafst eftir mikil-
vægasta embœttið innan Sambands-
ins, forstjóraembœttið.
„Ég verð að viðurkenna, að ég hef
aldrei haft neina köllun til þess að
fara í starf forstjóra Sambandsins.
Mig langaði aldrei í þetta starf, en
vissulega rennur mér blóðið til skyld-
unnar gagnvart Sambandinu og hefði
því farið í þetta, ef um það hefði
verið nægilega víðtæk samstaða. Mér
fannst hins vegar sú samstaða ekki
vera fyrir hendi og því taldi ég heppi-
legra að ráða í starfið annan mann,
sem víðtækust samstaða var um að
mér frágengnum. Ég lít svo á, að mitt
hlutverk sem formaður stjórnar Sam-
bandsins hafi verið að skapa sem víð-
tækasta samstöðu um forstjóra Sam-
bandsins. Ég hef starfað í samvinnu-
hreyfingunni í 33 ár og hef haft þýð-
ingarmikil störf með höndum og
langan vinnutíma. Það hefði ekki ver-
ið mikil breyting fyrir mig að fara úr
núverandi starfi í forstjórastöðuna.
Mér fannst þetta því ekki eftirsóknar-
vert. Að öllu athuguðu fannst mér
langskynsamlegast að skipa málum á
þann hátt sem ég gerði; að ráða dug-
legan og mjög hæfan mann og gegna
sjálfur áfram stjórnarformennskunni,
svo lengi sem ég hef til þess stuðning,
að viðbættu því að vera kaupfélags-
stjóri hjá Kaupfélagi Eyfirðinga sem
er eitt þýðingarmesta hlutverk sam-
vinnuhreyfingarinnar - ekki síður
þýðingarmikið en forstjóraembætt-
ið.“
Valur Arnþórsson fæddist og ólst
upp í Pöntunarfélagi Eskfirðinga,
eins og hann orðar það sjálfur. Faðir
hans var kaupfélagsstjóri þess félags,
og reyndar stofnandi einnig. Valur
byrjaði að starfa fyrir félagið svo
fljótt sem hann gat vettlingi valdið
með skólanum. Leið hans lá síðan í
Samvinnuskólann haustið 1953.
48 ÞJÓÐLÍF
Hann settist í framhaldsdeild 1953,
en var þá boðið starf hjá Samvinnu-
tryggingum, sem hann tók. Skömmu
síðar varð hann fulltrúi í bíladeild
Samvinnutrygginga og var studdur til
náms erlendis í ensku, tryggingum og
viðskiptum. Valur varð síðan deildar-
stjóri endurtryggingardeildar í ágúst
1958, deildarstjóri í áhættudeild 1964
en gerðist síðan fulltrúi Jakobs Frí-
mannssonar, kaupfélagsstjóra KEA,
árið 1965. Hann varð aðstoðar-
kaupfélagsstjóri í byrjun árs 1970 og
tók við af Jakobi Frímannssyni vorið
1971. Framinn innan hreyfingarinnar
varð því skjótur.
Á þessi skjóti frami þinn nokkuð
skylt við það að þú hafir haft einhver
stjórnmálaafskipti á þessu tímabili?
„Nei, alls ekki,“ svarar Valur að
bragði. „Það var ótengt því að öllu
leyti. Ég var fyrst og fremst áhuga-
maður um það starf sem ég gegndi á
hverjum tíma, og ég held ég geti full-
yrt að ég lagði mig mikið fram og
taldi aldrei vinnustundir — vann bæði
nótt og dag þegar svo bar undir. Ég
held því, að mestu hafi valdið mat á
störfum mínum.“
Það er nokkuð eftirtektarvert að
faðir þinn, sem var mjög ákafur og
eftirtektarverður maður í Alþýðu-
flokknum, hefur greinilega ekki haft
veruleg pólitísk áhrif á þig.
„í hugum fólks í hinum dreifðu
byggðum Iandsins á þessum tíma var
yfirleitt ákaflega lítill munur gerður á
jafnaðar- og samvinnumönnum. Lífs-
viðhorfin voru í öllum aðalatriðum
hin sömu, og það fór eftir atvikum
hvar menn skipuðust í flokka. Þótt
faðir minn hafi alla tíð verið Alþýðu-
flokksmaður og jafnaðarmaður, jafn-
framt mikill samvinnumaður, skildi
hann vel málflutning og boðskap
Eysteins Jónssonar, sem þá var aðal-
foringi Framsóknarmanna og sam-
vinnumanna á Austurlandi. Ég hóf
mjög ungur að fylgjast með stjórn-
málum, innan við fermingaraldur.
Eysteinn Jónsson talaði langsterkast
til mín af öllum þeim stjórnmála-
mönnum sem ég hlustaði á. Mín lífs-
sjónarmið hafa hins vegar alla tíð
verið þau að ég er fyrst og fremst
samvinnumaður. Mínar pólitísku
skoðanir má finna í litrófi
sjórnmálanna allt frá miðju Alþýðu-
bandalagsins inn á miðju Sjálfstæðis-
flokksins, en á því bili er einmitt allt
það fólk sem er félagslega sinnað,
fólk sem gjarnan kallar sig félags-
hyggjufólk. Hins vegar er því ekki að
leyna að mér hefur alltaf fundist
Framsóknarflokkurinn langeinlæg-
astur í stuðningi sínum við samvinnu-
hreyfinguna. Það hef ég metið og virt
mikils og hef verið óbilandi félags-
maður í Framsóknarflokknum frá því
ég fyrst skipaði mér í pólitískan
flokk.“
Heldur þú að frami þinn hefði orð-
ið jafn skjótur og raun ber vitni ef þú
hefðir verið félagi í Alþýðuflokknum?
„Ég get satt að segja ekki lagt mat
á þetta. Ég vil síst af öllu fullyrða að
frami minn hefði orðið hinn sami, ef
það væri svo þrátt fyrir allt rangt hjá
mér. En ég hef aldrei verið spurður
um pólitískar skoðanir. Ég hygg, að
menn hafi vitað að ég var samvinnu-
maður, var félagslega sinnaður og
hafði mikinn félagslegan áhuga, en
ég var aldrei spurður um flokkspóli-
tíska afstöðu."
Úr því að við erum að tala um
stjórnmálin vœri fróðlegt að vita hvort
þú hefðir áhuga á því að fara í fram-
boð í nœstu þingkosningum. Hefurðu
gert upp hug þinn gagnvart því?
„Ég tel mig hafa gert upp hug
minn. Ég mun ekki fara í framboð.
Það er ekkert launungarmái, að ég
hef mikinn áhuga á efnahags- og fé-
lagsmálum og á íslenskri þjóð og vel-
ferð hennar — ef ég má Ieyfa mér að
vera hátíðlegur í tali. Þess vegna
hefði ég vel getað hugsað mér að
starfa að stjórnmálum — og hefði þá
að sjálfsögðu átt að byrja á því fyrir
löngu síðan. Ég hef gert það upp við
mig að fara ekki í framboð. Mér yrði
líka vandi á höndum — ég yrði að
marka mér miklu afmarkaðri póli-
tískan bás heldur en ég tel endilega
henta forystumanni í samvinnu-
hreyfingunni miðað við núverandi
aðstæður.“
Þetta leiðir beint til þeirrar spurn-
ingar hvað þú teljir að þurfi að gerast í
íslenskum stjórnmálum, íslenskri
flokkapólitík, til þess að verða ánœgð-
ur. Þú hefur talsvert rœtt um það, að
það sé orðin brýn nauðsyn að félags-
hyggjuöflin í landinu taki höndum
saman.
„Já, ég hef sagt, að félagslega sinn-
að fólk þurfi að snúa bökum saman
og gæta þess vandlega að varðveita
ákveðin verðmæti, svo sem velferðar-
þjóðfélagið, félagslegan rekstur og
frjáls stéttarsamtök fólksins. Það hef-
ur valdið mér miklum áhyggjum að
sjá pólitísk öfl í landinu, sem kenna
sig við félagshyggju, oft ganga á lagið
í dægurþrasi til að ráðast gegn eða
gagnrýna ómálefnalega þann félags-
lega rekstur sem hér er og ýmsa þætti
velferðarþjóðfélagsins. Vissulega á
Það er algjör misskilningur að ég sé metnaðarfullur
maður.
Ég er síst af öllu að feta í fótspor Jónasar Jónssonar!