Fréttatíminn - 31.10.2014, Side 36

Fréttanefið lengist
Þ
Þótt íslenska sé um margt gagnsætt tungu-
mál á það ekki við um orðið fréttir. Þar
kemst danskan nær með sínar nyheder og
news í enskunni, frásagnir af því sem ný-
lunda er. Það má lengi deila um hvað frétt-
næmt sé og hvað ekki. Hið sígilda er að það
þyki vart tíðindi að hundur bíti mann en
hitt fréttnæmara bíti maður hund. Gamall
lærifaðir minn, Þorbjörn Broddason pró-
fessor, orðar það svo, þegar spurt er hvað
sé frétt, þá sé tilraun til skilgreiningar á þá
leið að frétt sé frásögn af atburði eða fyrir-
bæri sem almenning varðar um og var ekki
áður kunnugt um. Þorbjörn minnir jafn-
framt á að fréttamaðurinn velur þá atburði
sem hann fjallar um og mótar fréttina þó
hann fylgi þá oftast hefðum.
Þorbjörn talar um fréttanef, innbyggða
eða áunna tilfinningu fyrir fréttnæmi – og
að nálægir atburðir verði frekar fréttaefni
en fjarlægir – en tilgreinir jafnframt að
frétt verði ekki til fyrr en fréttamaðurinn
hefur skapað hana og ekki síst að fram fari
val. Einungis örlítið brot af öllum þeim
aragrúa viðburða sem almenning getur
varðað um rúmast á fréttasíðum blaða eða
í fréttatímum ljósvakamiðla. Fréttastjóri
og fréttamaður standa frammi fyrir því á
hverjum degi að hafna margfalt fleiri frétt-
um en þeir birta. Þannig mætti með nokk-
urri kaldhæðni segja að fréttamaðurinn
sé sífellt í því lítt öfundsverða hlutverki að
stöðva fréttir, segir Þorbjörn Broddason.
Þótt maður eigi að gleyma vinnunni
bregði maður sér í nokkurra daga frí er það
hægara sagt en gert. Við hjónakornin héld-
um á dögunum í vikudvöl á suðlægum slóð-
um. Þar var veður að vonum með allt öðru
móti en hér í norðrinu. Það snjóaði þegar
við ókum árla morguns suður til Keflavíkur
en fjórum tímum seinna mætti okkur 30
stiga hiti á Spánarströnd. Við spókuðum
okkur í góða veðrinu þessa daga, bættum
okkur upp rigningarsumarið og fengum í
okkur D-vítamín þótt það viðurkennist að
dökkt litaraft míns betri helmings henti
betur á þeirri breiddargráðu en hánorræn
ásjóna mín. Meðal þess sem við stunduð-
um okkur til vetrarundirbúnings var dag-
leg ganga í gullnum sandi þar sem öldur
Miðjarðarhafsins léku um tærnar. Lítið
atvik í einni slíkri göngu varð til þess að
ég mundi eftir vinnunni, hinu fréttnæma,
fréttanefinu og mikilvægi nálægðar við at-
burðinn. Í þessari göngu okkar á strönd-
inni setti ég mig nefnilega í stöðu blaða-
mannsins, þótt í fríi væri – en minntist um
leið eins minnisstæðasta samferðamanns
míns í blaðamennskunni, Sveins Þormóðs-
sonar ljósmyndara.
Þegar ég hóf störf á Dagblaðinu, vorið
1977, voru þar ýmsar hetjur fyrir á fleti og
þeirra á meðal Sveinn ljósmyndari, á aldri
við föður minn og landskunnur af störfum
sínum. Hann hafði áður verið ljósmyndari
á Morgunblaðinu og var síðar með okkur
á DV, eftir sameiningu síðdegisblaðanna
Dagblaðsins og Vísis haustið 1981. Sveinn
er látinn fyrir allmörgum árum en skildi
eftir sig myndræna sögu þjóðar um langt
árabil. Fáir höfðu jafn öflugt fréttanef og
Sveinn Þormóðsson en hann sérhæfði sig
í lögreglu- og slysafréttum. Mikil áhersla
var lögð á þennan þátt í dagblöðum þess
tíma, ekki síst síðdegisblöðunum. Sveinn
var vel búinn tækjum, jafnt heima og í bíln-
um, og fylgdist grannt með fjarskiptum
lögreglu, sjúkraliðs og slökkviliðs og var
oft fljótari á vettvang en þessar mikilvægu
starfsstéttir. Þessi árvekni hans skilaði
ótölulegum grúa mynda – og þar með
frétta í þau blöð sem Sveinn starfaði við.
Svo inngróinn var áhugi Sveins á slysa-
málum að hann myndaði jafnvel árekst-
ur tveggja fólksbíla í Amsterdam og bauð
mér, sem fréttastjóra DV, myndina við
heimkomu úr fríi.
Flestar fréttamyndir Sveins fengu skjóta
afgreiðslu á síður blaðsins en þessari varð
ég að hafna, beitti vali fréttastjórans sem
Þorbjörn nefnir í yfirliti sínu um hið frétt-
næma og benti hinum ágæta ljósmynd-
ara og fréttahauki á einn grunnþátt frétt-
næmis, nefnilega nálægð við atburðinn.
Það taldist ekki fréttnæmt uppi á Íslandi
þótt Fiat Uno rækist á annan bíl á götu í
Amsterdam. Myndin hefði kannski sloppið
í gegnum nálaraugað í tveggja dálka pláss
á innsíðu ef áreksturinn hefði orðið á mót-
um Bankastrætis og Lækjargötu.
Atburðurinn sem við hjónin urðum
vitni að á strandgöngunni okkar þessa
ljúfu haustdaga okkar á Spáni var svipaðs
eðlis og á Amsterdamgöngu Sveins forð-
um daga. Við sáum skútu sigla meðfram
ströndinni, seglum þöndum, en veittum
henni svo sem ekki sérstaka athygli fyrr en
hún var komin óeðlilega nálægt landi. Þá
var augljóst að eitthvað var að enda strand-
aði skútan skömmu síðar, lagðist þvert fyr-
ir og fylltist af sjó. Hún var þá komin svo
grunnt að skipverjar óðu í land. Strand-
gestir ruku til og reyndu, með áhöfninni,
að beina stefni hennar til sjávar á ný en það
var árangurslaust.
Fréttanef mitt lengdist vitaskuld við
þennan atburð og síminn var nálægur svo
auðvelt var að mynda. Sendimöguleikar
heim voru allt aðrir en þegar Sveinn sá
Únóinn skella á öðrum bíl í Amsterdam
– en fjarlægðin við atburðinn var of mikil.
Þess vegna gerði ég ekki neitt, annað en að
horfa á, enda veit ég ekki hvað samstarfs-
fólk mitt á Fréttatímanum hefði hugsað ef
ég hefði, svona upp úr þurru, sent myndir
heim af skútustrandi á Spánarströnd.
Þess vegna sendi ég heldur enga mynd
frá göngutúr okkar hjóna næsta dag þegar
dráttarbátur reyndi árangurslaust að draga
skútuna af strandstað. Taugin slitnaði enda
sýndist mér hún heldur ómerkileg.
Ég tók heldur ekki mynd og sendi enga
frétt heim frá göngu okkar síðasta frídaginn
þar sem skútan lá með brotið mastur grafin
í sandinn. Þar bar hún beinin – en það þykir
víst ekki fréttnæmt uppi á Íslandi.
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
SAMKVÆMT BÓKSÖLU Í PENNANUM EYMUNDSSON UM LAND ALLT

METSÖLULISTI EYMUNDSSON

VIKAN 22.10.14 - 28.10.14
1 2
5 6
7 8
109
43
Arfurinn
Borgar Jónsteinsson
Í innsta hring
Viveca Sten
Svarthvítir dagar
Jóhanna Kristjónsdóttir
Koparakur
Gyrðir Elíasson
Náttblinda
Ragnar Jónasson
Gula spjaldið í Gautaborg
Gunnar Helgason
Saga þeirra, sagan mín
Helga Guðrún Johnson
Nála - Riddarasaga
Eva Þengilsdóttir
Leitin að Blóðey
Guðni Líndal Benediktsson
Í krafti sannfæringar
Jón Steinar Gunnlaugsson
Litlu dauðarnir
Stefán Máni
36 viðhorf Helgin 31. október-2. nóvember 2012