Bæjarins besta - 18.12.2008, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR 18. DESEMBER 2008 23
gera við vél í skipi og þurftu
að koma henni í gang. Notað
var þrýstiloft til að setja þessar
dísilvélar í gang en þarna vildi
svo til að það var ekki til á
kútum. Þeim var þá sagt að
nota súrefni í staðinn. Það er
baneitruð blanda að setja
súrefni á þrýstingi inn á svona
dísilvél enda fór það ekki
betur en svo að það varð gríð-
armikil sprenging. Þeir voru
tveir og brunnu báðir mjög
illa. Pabbi lenti á sjúkrahúsi
og lá þar mánuðum saman.”
Þannig að þetta hefur verið
að baki þegar þú komst til vits
og ára?
„Já, en ég held að það hafi
verið mjög erfiðir tímar á
heimilinu, fimm börn og fyrir-
vinnan í marga mánuði á
sjúkrahúsi. Ég hef nú samt
aldrei heyrt systkini mín
kvarta yfir þessu. Pabbi gat
aldrei verið í sól eftir þetta
slys því húðin á honum þoldi
illa sólina.”
Þú ferð síðan í rennismíði
og svo í eitthvað meira nám er
það ekki?
„Jú, ég vann í vélsmiðjunni
Þór með pabba og hóf nám í
iðnskólanum. Ég kláraði hann
nú ekki í fyrstu atrennu. Ég
hafði óskaplega lítinn áhuga
á náminu, gufaði upp við það
og fór á sjóinn. Var á Orranum
á línu með Sigga Bjarna og
Gísla Skarp. Við vorum í
löngum útilegutúrum, á grá-
lúðu norður við Kolbeinsey.
Þá voru krakkarnir teknir um
borð til að beita. Þetta var
frekar skrautlegt. Bryggju-
Sævar, eins geðgóður og hann
nú var, var fenginn til að kenna
mér örvhentum unglingnum
að beita. Efribæjarpúkinn
hafði aldrei séð beitningabala
áður og var settur í versta
stæðið út við hurð. Þar átti ég
að beita fjóra til sex bala á
vakt. Þarna voru alvanir beitn-
ingastrákar úr neðribænum en
í stað þess að naglhreinsa
timbur í byggingarvinnu yfir
sumarið lét ég plata mig út í
þetta. Fyrst í stað náðu vakt-
irnar alltaf saman hjá mér. Ég
held ég hafi ekki náð að klára
skammtinn minn fyrr en í
þriðja túr en þá náði ég að
beita þá bala sem fyrir mig
voru lagðir. Það neituðu allir
að kenna þessum örvhenta
andskota að beita. Ekkert hægt
að tjónka við svoleiðis fólk.”
Var þetta góður skóli?
„Mjög fínn skóli og það
voru skemmtilegir fýrar um
borð í Orranum á þessum
tíma. Þetta var stór og mikil
áhöfn, 15 manns um borð. Ég
var sextán ára. Þetta gekk
upp hjá mér og var ekki leið-
inlegra en svo að ég skráði
mig á vetrarvertíð. Svo fór ég
að kíkja á togarana og var
kominn á Guðbjörgina í fram-
haldinu en það var hart barist
um plássin á henni. Ég var á
Guggunni í nokkur ár.”
Þetta hefur aðeins seinkað
þér í náminu?
„Ég kláraði ekki það sem
upp á vantaði í iðnnáminu fyrr
en 1989 en þá lauk ég sveins-
prófi. Það kveikti í mér neist-
ann að læra meira og ég lauk
meistaranámi í rennismíði upp
úr því. Þá langaði mig til að
bæta enn frekar við mig og
fór í Tækniskólann sem nú
hefur breyst í Háskólann í
Reykjavík og lærði þar iðn-
rekstrarfræði. Þetta var gríð-
arlega gott alhliða nám og hef-
ur nýst mér vel í okkar rekstri.
Ég útskrifaðist 1994 en það er
einmitt árið sem við stofnum
3X.”
Vilduð þið vera eigin herr-
ar? Var það upphaflega mark-
miðið?
„Forsagan er eiginlega sú
að ég fékk vinnu í Pólstækni
sem rennismiður í framleið-
sludeildinni. Albert Marzel-
íusson var verkstjóri þar. Við
kynntumst fyrst í iðnskólan-
um og fórum saman í gegnum
meistaranámið. Það sýnir nú
kannski hvað skilin voru
skörp á milli efri- og neðri-
bæjarpúkanna að ég hafði al-
drei kynnst Adda fyrr en
þarna. Maður þekkti alls ekki
alla fýrana í neðribænum.
Addi réði mig til vinnu í Póls.
Reyndar var þetta líka þannig
að það voru mjög skörp skil á
milli þeirra sem unnu í Þór og
þeirra sem voru í Skipasmíða-
stöð Marzelíusar. Okkur strák-
unum var nánast bannað að
fara niður í slipp þegar eitt-
hvað vantaði, jafnvel þótt við
vissum að það fengist þar.
Þetta var bara eins og Hörður
og Vestri.
Póls tækni fór síðan í gjald-
þrot og við tókum þátt í að
endurreisa fyrirtækið. Þetta
var í kringum 1990. Þá var ég
orðinn ákveðinn í að fara í
Tækniskólann. Þegar ég síðan
kom til baka vorum við Albert
búnir að ákveða að okkur
langaði til að gera eitthvað
saman. Hanna fleiri vélar og
prófa hvort við gætum ekki
smíðað eitthvað nýtt. Á þeim
tíma var mikil þörf fyrir
nýsköpun í sjávarútvegi. Við
ákváðum að einblína á rækju-
iðnaðinn sem var gríðarlega
öflugur í Ísafjarðardjúpi. Það
voru fimm verksmiðjur starf-
andi við Djúpið á þessum
tíma. Miklar reglugerðir voru
líka að hvolfast yfir þennan
iðnað, kvaðir um hreinlæti og
heilnæmi framleiðslunnar.
Eiginlega má tala um byltingu
í greininni. Það var verið að
taka upp „kerlingabanana“
svokölluðu. Fólk óttaðist að
þeir myndu úthýsa kvenfólk-
inu. Tæknin leiddi hins vegar
af sér tvöföldun á afköstum í
þessum verksmiðjum og það
var full þörf fyrir þetta fólk,
bara annars staðar í húsunum.
Síðan hefur þessi grein náttúr-
lega þróast enn frekar. Við
einblíndum á þetta og áður en
langt um leið vorum við farnir
að sinna þjónustu og sölu á
tækjabúnaði um allt land því
það voru um 25 rækjuverk-
smiðjur á Íslandi. Það var mik-
il gróska í iðnaðinum, mikil
og vaxandi rækjuveiði við
landið og kröfur um afkasta-
aukningu gríðarlegar.
Við byrjuðum á því að
leigja húsnæði sem var í eigu
Skipasmíðastöðvarinnar og
gekk undir nafninu „Hvera-
gerði”. Það var víst eini heiti
bletturinn þarna niðri í neðsta.
Þeir höfðu áður verið með ryð-
fría smíði í þessu húsnæði en
höfðu ákveðið að hætta þeirri
starfsemi. Þeir buðu okkur því
húsnæðið. Þetta voru 110 fer-
metrar og við Addi byrjuðum
þar tveir í maí á því að hreinsa
út úr húsnæðinu gömul bílflök
og annað drasl. Um haustið
kom þriðja x-ið inn í félagið
en það var Páll Harðarson sem
var þá að flytja til landsins.
Okkur var ekki spáð langlífi
og framtakið þótti mjög sér-
stakt.
Mér er sérstaklega minnis-
stætt hvað Bragi Magg sagði.
Hann lét þau orð falla að við
værum snarruglaðir ungir menn.
Mig grunar nú að innst inni
hafi karlinum þótt vænt um
að við værum þarna að reyna
eitthvað sjálfir.
Þetta fer fljótlega að vaxa í
höndunum á ykkur?
„Þetta fór fljótlega að snúast
ágætlega og við bættum við
okkur fleira starfsfólki og feng-
um fleiri verkefni og stærri.
Árið 1997 sáum við fyrir
ákveðna mettun á markaði í
rækjuiðnaði hér heima en okk-
ur langaði að stækka enn frek-
ar á því sviði og fórum að
huga að útflutningi. Það end-
aði með því að ég settist á
skólabekk hjá Útflutningsráði
og var þar á námskeiði af og
til allan veturinn. Við undir-
bjuggum markaðsáætlun fyrir
útflutning á vörum félagsins
sem síðan hófst árið 1998. Enn
og aftur vorum við á réttum
stað á réttum tíma því á þess-
um árum var að hefjast upp-
bygging á rækjuiðnaði í Kan-
ada og Íslendingar voru kall-
aðir til ráðgjafar af þarlendum
aðilum. Við fylgdum í raun
íslenskum rækjuframleiðend-
um til Kanada og nutum góðs
af því að við höfðum skilað
góðu verki hér heima. Það fór
svo að við náðum um 80 prós-
ent markaðshlutdeild í Kan-
ada. Árið 2000 veiktist krónan
og á þeim tíma náðum við að
tvöfalda veltu félagsins. Okk-
ur hefur í raun alltaf gengið
vel þegar krónan er veik. Hún
var það 1994 þegar við vorum
að byrja. Þá hafði ákveðin
stöðnun ríkt hérna heima en
rækjuiðnaðurinn naut góðs af
veikri krónu og við þar með.”
Hvernig er ástandið núna?
„Það eru náttúrlega miklir
óvissutímar og enginn veit
hvað við fáum fyrir gjaldeyr-
inn þegar við komum með
hann inn í landið. Það er hreint
út sagt súrrealískt að upplifa
þetta. Við höfum notið góðs
af veikingunni framan af ári.
Að sjálfsögðu hækkar þetta
greiðslubyrði lána hjá okkur
eins og öðrum. En félagið er
ekki mjög skuldsett þannig
að við stöndum mjög vel að
vígi. Og pantanastaða félags-
ins er gríðarlega góð um þess-
ar mundir. Við höfum sjaldan
haft jafn góða stöðu.”
Hvað hefur félagið vaxið
mikið frá 1994?
„Úr þremur starfsmönnum
í 50. Í upphafi var hálft starf á
skrifstofu, ég vann það hálfa
starf og svo á gólfinu. Fljót-
lega var ég kominn alveg inn
á skrifstofuna, í teiknivinnu
og sölu en þeir voru að „vinna“.
Ég sá um hitt, sko. Það hefur
alla tíð verið mjög skýr verka-
skipting hjá okkur. Eftir því
sem félagið hefur vaxið höf-
um við tekist á við nýja verka-
skiptingu. Við höfum þurft að
taka inn menn til að leggja
okkur lið eftir því sem verk-
efnum hefur fjölgað. Félagið
hefur bætt við sig húsnæði,
farið úr 110 fermetrum í 2,500
fermetra.”
Nú stöndum við upp í fund-
arherbergi 3X í Reykjavík
sem er í húsinu sem eitt sinn
hýsti hinn fræga glaumbar
Hollywood og skoðum ljós-
myndir af starfsemi félagsins
og athafnasvæði þess við
Sundahöfn á Ísafirði. Ein
myndin er af Jóa og Adda
með rakarasyninum frá Ísa-
firði sem varð forseti, Ólafi
Ragnari Grímssyni, og sýnir
þann viðburð þegar þeir tóku
við Útflutningsverðlaunum
forseta Íslands 2006 „Ólafur
Ragnar sagði að við mættum
grobba okkur af þessu í fimm
ár þannig að við eigum þrjú ár
eftir,“ segir Jóhann.
Þá er mynd frá bás 3X á
Sjávarútvegssýningunni í
Brussel sem Jóhann segir vera
stærstu sölusýningu heims á
tækjabúnaði fyrir sjávarútveg
og skipti hún gríðarmiklu máli
í markaðssetningu fyrirtæk-
isins.
Og önnur er frá renniverk-
stæði fyrirtækisins. „Við erum
með fullkomnasta renniverk-
stæði landsins og höfum yfir
að ráða tækjabúnaði fyrir 100
milljónir. Við höfum lagt
mjög mikið upp úr því að vera