Læknablaðið : fylgirit - 01.04.2012, Side 49

VÍSINDI Á VORDÖGUM
FYLGIRIT 70
ár). Núverandi ástand hópa eftir aðgerð var eftirfarandi: hópur A, 33
sjúklingar (55%), hópur B, 8 (13%) og hópur C 19 sjúklingar (32%). í hópi
A höfðu 22 (67%) lítil eða engin vandræði með ileóstóma. 1 hópi C höfðu
12 (63%) einhvem tíman haft hægðaleka eftir aðgerðina.
Ályktanir: Kynntar eru fyrstu lýsandi tölfræðiniðurstöður hjá sjúk-
lingum sem haft þurft skurðmeðferð vegna sáraristilbólgu. Endanlegrar
úrvinnslu og niðurstaðna er að vænta, og gætu hugsanlega haft áhrif á
meðferð og val aðgerðar í framtíðinni.
Hópur Tegund aðgerðar
A Ristil- og endaþarmsbrottnám með enda-ileóstóma eða Ristilbrottnám með endaþarmsstúf og enda-ileóstóma
B Ristilbrottnám og ileó-endaþarmstengingu
C Ristilbrottnám og J-poki í endaþarmsop eða Ristilbrottnám og J-poki í endaþarmsop og lykkju-ileóstóma
121 Gallrásarsteinar eftir gallblöðrutöku á Landspítala 2008-1011
Þórey Steinarsdóttir1, Elsa Björk Valsdóttir1-, Páll Helgi Möller1'2
'Skurðlækningasvið Landspítala, 3læknadeild HÍ
thorey.steinarsdottir@gmail.com
Inngangur: Einkeimi um gallsteina í gallrás geta komið fram eftir gall-
blöðrutöku. Ef það á sér stað innan tveggja ára er talið að steinn hafi
verið til staðar við aðgerðina.
Markmið: Tilgangur rannsóknarinnar var að kanna fjölda sjúklinga sem
greindust með gallrásarstein eftir gallblöðrutöku á Landspítala 2008-
2011 og meta hvort gallrásarsteinar við gallblöðrutökur séu vangreindir.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn, upplýsingum um sjúk-
linga var safnað úr sjúkraskrárkerfi Landspítala. Lifrarpróf, niðurstöður
myndgreiningar, tími frá aðgerð, meðferð og fylgikvillar var meðal þess
sem skráð var.
Niðurstöður: Á rannsóknartímabilinu greindust 40 sjúklingar með gall-
rásarstein eftir gallblöðrutöku. Útreiknað algengi var 2%. Meðalaldur
var 50 ár (20-89) og konur voru 24 (60%). Meðaltími frá aðgerð að
greiningu gallrásarsteins voru 382 dagar. Greining var staðfest í 87,5%
tilfella. Hjá 36 (90%) sjúklingum var meðferð með afturvirkri gall- og
brisrásamyndatöku með holspeglun (ERCP). Gallrásamyndataka með
ástungu gegnum kviðvegg og lifur (PTC) var gerð hjá einum sjúklingi en
þremur sjúklingum batnaði án meðferðar og einn fór í opna aðgerð. Þrír
sjúklingar fengu fylgikvilla vegna meðferðar. Gallrásarsteinn greindist
innan við tveimur árum frá aðgerð hjá 31 sjúklingi (77,5%). Tíðni fyrri
gallrásarsteina, hækkunar á bilirúbíni eða víkkunar á gallgöngum án sjá-
anlegs steins var svipuð hvort sem steinar greindust snemma eða seint.
Ályktanir: Algengi gallrásarsteina eftir gallblöðrutöku er svipað á
Landspítala og í öðrum löndum. Nær alla er hægt að meðhöndla án
skurðaðgerðar. Þó meirihluti steina greinist innan tveggja ára verður
ekki séð að grunur um gallrásarstein hafi átt að vakna við sjálfa gall-
blöðrutökuna.
122 Áhættuþættir nýrnafrumukrabbameins á íslandi
Elín Maríusdóttiru, Jóhann Páll Ingimarsson1, Eiríkur Jónsson1, Guðmundur Vikar
Einarsson1, Thor Aspelund13, Vilmundur Guðnason2'3, Tómas Guðbjartsson3
'Þvagfæraskurðdeild Landspítala, 2Hjartavernd, Tæknadeild HÍ
enmriusdottir@gmail.com
Inngangur: Lítið er vitað um áhættuþætti nýrnafrumukrabbameins
(NFK). Markmið rannsóknarinnar var að kanna þessa áhættuþætti hér á
landi með sérstaka áherslu á tíðni meðal mismunandi starfsstétta.
Efniviður og aðferðir: Gagnagrunnur hóprannsóknar Hjartavemdar
sem tekur til 18.875 karla og kvenna fæddra á ámnum 1907-1935 var
samkeyrður við gagnagrunn sem innheldur öll NFK greind á íslandi
1971-2005 (n=910). Alls fundust 232 einstaklingar með NFK (152 karlar
og 80 konur, meðalaldur 53 ár) í gagnagrunni Hjartaverndar og vom
þeir bomir saman við 18.643 einstaklinga í viðmiðunarhópi (meðal-
aldur 53 ár, 48% karlar). Framsýn greining á áhættuþáttum NFK var
gerð með fjölbreytulíkani Cox út frá tíma frá komu í hóprannsóknina að
greiningu NFK, andláti eða til loka eftirfylgni. Forspárgildi áhættuþátta
NFK var metið í líkaninu; m.a. líkamsþyngdarstuðuls (LÞS), reykinga
og sykursýki, búsetu og starfsstétta og áhættuhlutfall (ÁH) með 95%
öryggisbilum (ÖB) reiknað út.
Niðurstöður: Hár LÞS (>25 kg/m2) (HR 1,39, CI=1,07-1,86, p=0,02)
og aldur (ÁH 1,05, ÖB=1,03-1,07, p=<0,0001) juku áhættu á NFK en
aukningin var ekki marktæk fyrir alvarlegan háþrýsting (>160/100
mm/Hg) (ÁH 1,37, ÖB=1,00-1,93, p=0,06). Reykingar, sykursýki og
búseta reyndust ekki marktækir áhættuþættir. Kvenkyn var verndandi
(ÁH 0,44, ÖB=0,35-0,61, p=<0,0001.) Marktækt aukin áhætta á NFK sást
hjá málurum (ÁH 2,89, ÖB=l,30-6,68, p=0,01), flugvirkjum (ÁH 4,61,
ÖB=1,15-18,87 p=0,03) og þeim sem unnu verksmiðjuvinnu (ÁH 1,96,
ÖB=l,00-3,84, p=0,05).
Ályktanir: Hár aldur, LÞS yfir 25 kg/m2 og karlkyn juku áhættu á NFK
sem lýst hefur verið í öðrum rannsóknum. Einnig kom í ljós verulega
aukin áhætta hjá málurum, flugvirkjum og þeim sem unnu í verk-
smiðjum, sennilega vegna áhættuþátta í vinnuumhverfi þeirra.
123 Óráð eftir opna hjartaaðgerð: forprófun skimunarlista og
kerfisbundin fræðileg samantekt
Steinunn Ama i'orstcinsdóttir1, Herdís Sveinsdóttir1-2
‘Skurðlækningasviði Landspítala, !Háskóli Islands
steitors@landspitali.is
Inngangur: Óráð er skammvinn truflun á meðvitund, athygli, hugsun,
skynjun og tilfinningum. Það þróast hratt og er algengt en vangreint og
vanmeðhöndlað vandamál á sjúkrahúsum.
Markmið: a) að þróa skimunarlista til að meta einkenni óráðs hjá skurð-
sjúklingum;
b) að draga saman rannsóknamiðurstöður um algengi, áhættuþætti,
afleiðingar og fyrirbyggjandi meðferð við óráði, með áherslu á hjarta-
skurðsjúklinga.
Aðferð: Skimunarlisti til að meta óráðseinkenni (Delirium observation
screening scale-DOS) var þýddur og forprófaður á 10 hjartaskurðsjúk-
lingum á Landspítala haustið 2010. Kerfisbundin samantekt rannsókna
var gerð til skoða algengi, áhættuþætti og afleiðingar óráðs eftir opna
hjartaaðgerð og forvamir til að draga úr óráði eftir skurðaðgerðir.
Niðurstöður: DOS reyndist auðveldur í notkun. Hann felur í sér 13 atriði
og em tveir svarmöguleikar við hvert. Þrjú stig eða fleiri á DOS benda
til óráðs. Tæpur þriðjungur sjúklinga fær óráð eftir opna hjartaaðgerð.
Ymsir þættir auka hættu á óráði, svo sem hár aldur, vitræn skerðing,
gáttaflökt, þunglyndi, saga um heilablóðfall, tími á hjarta- og lungnavél
og öndunarvél, þörf fyrir blóðgjöf, súrefnisskortur, hjartaóregla eftir
aðgerð og sýkingar. Óráð leiðir m.a. til lengri sjúkrahúslegu, skerðingar
á sjálfsbjargargetu og hærri dánartíðni. Forvamir felast meðal annars í
því að þekkja áhættuþætti og forðast þá, þekkja einkenni óráðs og greina
þau í tíma.
LÆKNAblaðið 2012/98 49