Iðnaðarmál - 01.03.1959, Blaðsíða 7

sem bindiefni, en það leiðir til þess,
að vinnslan getur orSiS bæSi minni
og einfaldari en þegar um er aS ræSa
vanalega framleiSslu á masonít eSa
texi.
Hráefnaþörf þessarar framleiSslu
taldi hann vera um 2000 tonn af viS-
arúrgangi (meS 25% raka) og ca.
1000 tonn af pappír (meS 10% raka)
á ári, eSa sem samsvarar mestöllum
þeim pappírs- og viSarúrgangi, sem
til fellur í eða nálægt Reykjavík.
Framleiðslumagnið áætlaði hann 7,2
tonn á dag, en það jafngildir 475
mjúkum plötum (4'X8''X%//) eða
870 hörðum plötum (%,/X4'X8') á
dag. FramleiSslukostnaSinn taldi
hann vera tæpar 3 þús. kr. á tonn,
eða svipað og c.i.f.-verð innfluttra
platna (hráefni og framleiðsla um 2
þús. kr. og stjórn og föst útgjöld tæp-
ar 1 þús. krónur á tonn). Myndi fram-
leiðsla af þessu tagi spara 5—6 millj.
króna innflutning á ári.
Vélarnar í verksmiðjuna ætlaði
hann að myndu líklega kosta nokkur
hundruð þús. dollara, en verðið fer
eftir því, hvar þær eru keyptar og hve
einfaldar þær eru að gerð, þ. e. margt
sparað við vélakostinn, án þess að
gæði platnanna rýrni né afköst verk-
smiðjunnar verði minni en óskað er.
Vélar í verksmiðju sem þessa þurfa
að vera sem ódýrastar, t. d. sem allra
minnst af dýrum, sjálfvirkum útbún-
aði, svo aS verksmiðjan verði sem
ódýrust, en við það verður unnt að
stilla fastakostnaði í hóf. Enda þótt
vinnulaun verði þá meiri en ella, mun
slíkt samt hagkvæmara að dómi Kirk-
patricks, að minnsta kosti fyrst í stað.
Þá áætlaði hann, að 4.000—5.000
kW-stundir af rafmagni þyrfti við
framleiðsluna á dag (miðað við 7,2
tonna afköst) og mætti þar notast
mikið við ódýrt næturrafmagn.
Við framleiðsluna telur hann að
þyrfti 18 starfsmenn, auk tveggja
verkstjóra (annar næturverkstjóri)
og eins efnaverkfræðings, sem kynnt
hefði sér hliðstæða framleiðslu er-
lendis.
Jafnframt þilplötuframleiðslu þess-
ari mætti með litlum aukatilkostnaði
í vélum framleiða nokkur hundruð
tonn á ári af spænisplötum (Novo-
pan, spónlögðum þilplötum, mótuð-
um hurðum o. fl.), þar sem dýrasta
tækið, heita pressan (4'X8'), er þeg-
ar fyrir hendi. Einnig má í þessari
verksmiðju framleiða bókbands-
pappa án aukins vélakosts.
Lýsing á vinnslunni
Allur úrgangsviður og pappír, sem
að verksmiðjunni berst, er veginn og
síðan fluttur á færibandi í tvær að-
skildar þrær. Oll óviðkomandi efni
ásamt ónothæfu hráefni eru fjarlægð
af færibandinu, áður en hráefnið er
flutt í þrærnar.
ViSarúrgangurinn er settur í sér-
staka hamrakvörn (viðarborðin fyrst
söguð í hæfilega búta), þar sem allir
bútarnir eru minnkaðir niður í smá-
flísar, en naglar og annað járn, sem
finnast kann í viðnum, t. d. í hreins-
uðu mótatimbri eða kössum, er að-
skilið sjálfkrafa frá flísunum.
Tréflísum eða sagi og pappír er
síðan blandað saman í ákveðnu hlut-
falli, eftir því hvaða plötur á að fram-
leiða (meiri pappír í mjúkar plötur
og einangrunarplötur, en minni í
harðar plötur) og eftir því hve mikill
raki er í hráefninu. Saman við blöndu
þessa er hrært heitu vatni og þessu
dælt í ker (kerið tekur 1 tonn af þurr-
efni), þar sem komið er fyrir sérstök-
um tætara (dynopeller), sem losar
pappatrefjarnar úr pappírnum (defi-
berizes) án þess að slíta þær. Þetta
tekur rúmar 30 mínútur. KvoSan er
næst sigtuð og send í gegnum annan
tætara, þar sem trefjarnar í hinum
mýktu viðarflísum eru losaðar úr
viðnum. SíSan er kvoðunni dælt í
geymi, þar sem hún er geymd, en
þar má einnig bæta aukaefnum saman
við hana, ef þörf reynist, t. d. efn-
um til að eyða froðu, efnum til að
auka vatnsþol platnanna og jafnvel
styrkleika þeirra. ViS vanalega mas-
onít- eða texframleiðslu er vinnslan
á trékvoðu bæði dýr og flókin, en
með því að bæta pappírsúrgangi sam-
an við trémylsnuna og nota pappa-
trefjarnar sem bindiefni, má snið-
ganga hina dýru og flóknu trékvoðu-
vinnslu, og er þannig unnt að hafa
vinnsluna bæði einfaldari og í smærri
stíl.
Einnig getur mótun platnanna (úr
tréflísum/pappírskvoSu) orðið til-
tölulega einföld og ódýr með því að
hella tréflísa-pappírskvoðunni í
ramma (t. d. úr tré) með föstum
botni, en lokið — sem er laust og tvö-
falt og t. d. úr krossviði — útbúið
þannig, að smágöt séu á neðri plötu
þess. LokiS er sett á rammann og loft-
sog sett í samband við hið tvöfalda
lok, þannig að tréflísarnar og pappa-
trefjarnar úr kvoðunni sogast fast við
botn loksins, en vatnið síast í gegnum
holurnar á því. Lokinu er þá lyft upp
af rammanum, og situr þá hin vota
flísa-pappatrefjaplata föst við botn
loksins eins lengi og loftsogið er haft
í sambandi við lokið. Platan er losuð
frá lokinu og látin falla ofan í annan
ramma með því einu aS loka fyrir
loftsogið, og er platan síðan kald-
pressuð til að ná meira vatni úr henni
og einnig til að þétta og fullmóta
hana. ASrar og fullkomnari aðferðir
má að sjálfsögðu nota við að móta
plöturnar fvrir kaldpressun.
Eftir þessa fyrstu pressun eru plöt-
urnar þurrkaðar, enda er um helm-
ingur af þunga þeirra vatn á þessu
stigi. Þar sem um tiltölulega lítið
framleiðslumagn yrði að ræða hér á
landi, er gert ráð fyrir einföldum og
ódýrum þurrkklefa, en ekki dýrum og
stórvirkum þurrkurum, eins og not-
aðir eru við vanalega masonít- og tex-
framleiðslu. Er hér gert ráð fyrir, að
plötunum sé raðað á færanlega bakka-
rekki, t. d. 15 plötur á rekk, og rekk-
unum ýtt inn í þurrkklefa, þar sem
loftið er hitað upp með lágþrýstigufu.
Eftir þurrkunina eru plöturnar
kantsagaðar og þeim staflað í
geymslu, enda er vinnslunni lokið
hér, ef um einangrunarplötur eða
mjúkar þilplötur er að ræða. Eigi aft-
ur á móti að framleiða harðar plötur,
er þurrkuðu plötunum raðað inn í
heita (190°C) háþrýstipressu (ca. 35
kg/cm2), þær hitaðar og þeim þjapp-
Framh. á 41. bls.
IÐNAÐARMÁL
27