Iðnaðarmál - 01.03.1959, Blaðsíða 24

Viðar- og pappírsúrg.
Framh. aí 41. bls.
hurðum eða þilplötum, mótuðum
hlutum o. fl.), sem gerðar eru úr tré-
flísum og gerviharpeis (hlutfall 12:1
eftir þunga). Einu viðbótartækin,
sem þyrfti til slíks, yrðu einfaldur
tréflísaþurrkari, blöndungur til
bandi við mat á stærð birgðageymslna og
magn birgða. Tölfræðilegar upplýsingar
geta leitt í ljós, hvaða birgðamagn er hag-
kvæmt og nauðsynlegt fyrir fyrirtæki að
hafa til þess að uppfylla þarfir þess, án þess
að óþarfa geymslurými sé eytt eða hætta sé
á því, að birgðirnar þrjóti. Ef t. d. fyrirtæki
æskir þess að hafa nægar brennslubirgðir
(olíu o. þ. h.) fyrir hendi til þess að koma
í veg fyrir, að kynditæki verksmiðjunnar
stöðvist, getur tölfræðingurinn metið þá
áhættu, sem er á ýmsum stigum. Með hlið-
sjón af því getur fyrirtækið komið sér niður
á ákveðinn mismun milli kostnaðar og þess
rýmis, sem „öryggis-bil“ olíubirgða krefst,
og áhættunnar, sem stjórnendurnir eru
reiðubúnir að taka.
Fjöldi af efnahags- og tölfræðilegum sam-
setningum eru notaðar til að gera viðeig-
andi spádóma við fjölda iðnaðarfram-
kvæmda. „Spádómsmat“ — eins og heitið
gefur tilkynna — felur í sér athugun á
margföldunarþáttum og líkunum fyrir á-
hættu. Mat eða áætlun í smáatriðum um
líklegan já- eða neikvæðan árangur ein-
hverra ákveðinna framkvæmda er oft unnt
að gera fyrirfram. Töl- og/eða hagfræðing-
urinn tekur til íhugunar mikinn fjölda
möguleika. Ef eitthvert ákveðið fyrirtæki
hyggst hefja framleiðslu á nýrri vörutegund
til útflutnings, er í áætluninni (matinu)
tekið tillit til allra atriða, sem varða lirá-
efnin, afköst véla, vinnuafi, flutninga o. s.
frv., og framleiðandanum á þann hátt veitt-
ar verðmætar leiðbeiningar.
í stuttu máli sagt býður tölfræðin upp á
árangursríka aðferð til að áætla um óorðna
hluti á grundvelli þekkingar, sem þegar
liggur fyrir. Það getur verið vísindaleg að-
ferð að segja fyrir um framtíðarstefnu og
sýnir jafnframt, hvernig bregðast megi við
ákveðnum og líklegum kringumstæðum.
Þó að grundvallaratriðin hafi verið kunn
í margar aldir, hafa tölfræðilegar aðferðir,
eins og drepið er á í þessari grein, ekki ver-
ið hagnýttar í þágu iðnaðarins fyrr en á ár-
unum milli heimsstyrjaldanna og sumar að-
eins eftir síðara stríð.
(Þýtt og endursamið af Guðm. H. Garð-
arssyni).
blöndunar á tréflísum og þurru gervi-
harpeislími, vigtar-síló, mót og slípi-
vél. Verksmiðjan mundi auka verð-
mæti framleiðslu sinnar líklega um
50% með framleiðslu bókbands-
pappa og spænisplatna.
Koma kanadísks sérfræðings
í þilplötuframleiðslu
Fyrir milligöngu Mr. Kirkpatricks
dvaldi hér 8. og 9. júlí s.l. að ósk
IMSI kanadískur vinur hans,Mr.Roy
W. Emery, en hann var á ferð til Nor-
egs í þeim tilgangi að vera til ráðu-
neytis um byggingu nýrrar trjákvoðu-
verksmiðju nálægt Bergen. Mr. Emery
er ráðgefandi verkfræðingur og sér-
fræðingur í þilplötuframleiðslu. Var
því mikill fengur í að fá hann hingað
og heyra álit hans á hugsanlegri þil-
plötuframleiðslu hérlendis.
Eftir að Mr. Emery hafði kynnt sér
skýrslu Mr. Kirkpatricks og athugað
og spurzt fyrir um ýmislegt, sem hon-
um fannst máli skipta hér, komst
hann að þeirri niðurstöðu, að starf-
ræksla þilplötuverksmiðju, eins og
Mr. Kirkpatrick hafði lýst, ætti fullan
rétt á sér hér. Taldi hann til þess þrjár
ástæður: 1) Framleiðslukostnaður
yrði liklega lægri en c.i.f.-verð inn-
fluttra platna, 2) góðar líkur væru
fyrir öflun nægilegs hráefnis, og 3)
nægilegur markaður væri hér fyrir
plöturnar, ef framleiddar yrðu þrjár
tegundir, eins og hann taldi heppileg-
ast, þ. e. mjúkar plötur (tex-gerðin),
harðar plötur (masonite-gerðin) og
spænisplötur (Novopan-gerðin).
í fljótu bragði áætlaði Mr. Emery,
að vélar í slíka verksmiðju myndu
kosta milli $250.000 og $300.000, ef
allar væru keyptar erlendis, eða að
stofnkostnaður verksmiðjunnar með
núværandi verðlagi yrði um 15 millj.
ísl. kr., bygging innifalin. Mr. Emery
sagðist vita um slíkar verksmiðjur í
Bandaríkjunum, sem framleiddu þil-
plötur úr pappírs- og viðarúrgangi.
Ef slík verksmiðja yrði byggð hér
og stofnað yrði félag um hana, taldi
Mr. Emery, að það fyrsta, sem gera
þyrfti, væri að ráða ráðgefandi þil-
plötusérfræðing til að teikna upp
verksmiðjuna og til að leita tilboða
í vélarnar. Þegar tilboðin væru feng-
in, gæti sérfræðingurinn gert ná-
kvæman útreikning á framleiðslu-
kostnaði og stofnkostnaði verksmiðj-
unnar. Samþykktu eigendurnir tilboð-
in, myndi sérfræðingurinn sjá um
kaupin og einnig fylgjast með smíði
tækjanna. Ennfremur myndi hann
stjórna uppsetningu vélanna, sjá um,
að framleiðslan færi rétt af stað, þ. e.
hjálpa til við að leysa tæknilega byrj-
unarörðugleika við framleiðsluna. Þá
taldi Mr. Emery rétt, að íslenzkur,
tæknifróður maður, helzt verkfræð-
ingur, yrði ráðinn strax í byrjun til
að taka við rekstrinum, þegar verk-
smiðjan væri fullgerð, og ætti hann
að fylgjast með og vinna að öllurn
undirbúningi með þilplötusérfræð-
ingnum og jafnframt kynna sér slíka
framleiðslu erlendis.
Að sjálfsögðu yrði þjónusta slíks
sérfræðings dýr, eða nokkur prósent
af verksmiðjuverði (líklega 2—5%).
Þó er þessi þjónusta yfirleitt talin
bráðnauðsynleg í slíkum tilfellum,
þar sem hún á að koma í veg fyrir
mistök í vali véla, kostnaðaráætlun-
um o. fl., sem gætu orðið fyrirtækinu
margfalt dýrari en sérfræðingaþjón-
ustan.
Þess má geta, að Mr. Emery taldi
sig hafa orðið varan við, að töluvert
magn af tuskuúrgangi félli til hér á
landi. Sagði hann í því sambandi frá
verksmiðju, sem hann hafði átt þátt í
að teikna. Verksmiðja þessi fram-
leiddi „filtpappa“ úr úrgangstuskum
(60%) og dagblaðapappír (40%).
Benti hann á, að vel gæti komið til
greina hér framleiðsla á nokkrum
hundruðum tonna af slíkum pappa, er
notaður yrði sem gólfpappi og í þak-
pappaframleiðslu. Vélar til þessarar
framleiðslu væru tiltölulega einfaldar
og ekki mjög dýrar, líklega um $100.-
000. Gæti þessi vinnsla verið sjálfstæð
eða í sambandi við og í sömu húsa-
kynnum og fyrrgreind þilplötuverk-
smiðja.
L.L.
44
IÐNAÐARMÁL