Iðnaðarmál - 01.03.1959, Blaðsíða 8

METALOCK
Oélaviðgerðir
meb ,,meialocU"-a<b\ier<b
Eftir GUÐMUND BJÖRNSSON verkfrœðing
„Metalock“ er nefnd aðferð nokk-
ur, sem beitt er við viðgerð sprung-
inna eða brotinna vélahluta, einkum
úr járnsteypu.
Aðferð þessi var óþekkt hér á landi
þar til fyrir fjórum eða fimm árum.
Voru í fyrstu framkvæmdar meta-
lock-viðgerðir nokkrum sinnum af
erlendum mönnum, er fengnir voru
Ejri liluti vélarhluta hefur brotnaS og nýr
mótaSur og steyptur úr járnsteypu.
Efri hluti hefur hér veriS festur viS
neSri hluta meS metalock-saum.
liingað hverju sinni. Árið 1957 hóf
hins vegar Landssmiðjan í Reykjavík
viðgerðir í umboði erlends fyrirtæk-
is, en aðferðin er tryggð einkaleyfi
um allan heim. Hefur henni verið
beitt hér á landi með ágætum árangri.
Metalock-aðferðin kom fram í Banda-
ríkjum Norður-Ameríku snemma í
síðustu heimsstyrjöld. Er hún því enn
ung að árum. Þó hafði hún þegar fyr-
ir árið 1952 hlotið viðurkenningu
allra skipatryggingafélaga sökum
góðrar reynslu, er fengizt hafði þá
um tíu ára skeið.
Eins og fyrr segir, er aðferðin not-
uð, þegar gera skal við sprungna eða
brotna vélahluta úr járnsteypu eða
jafnvel stáli, þegar sérstaklega stend-
ur á. Hún kemur ekki í stað log- eða
rafsuðu, því að henni er einmitt beitt,
þar sem suðuviðgerð getur ekki gefið
öruggan árangur. Aðferðirnar hafa
hins vegar báðar það sameiginlegt,
að þær taka stuttan tíma og eru sam-
bærilegar að gæðum, sé þeim rétt
beitt.
Sá ókostur fylgir suðuaðferðinni,
að málmurinn hitnar við suðuna og
bráðnar næst suðustaðnum og storkn-
ar síðan og kólnar mishratt, þannig
að innibyrgð átök myndast, er valdið
geta broti aftur við minnstu ytri á-
reynslu eða geta jafnvel sprengt suð-
una, áður en kólnun er að fullu lokið.
Að vísu má komast hjá þessu með því
að hita og kæla vélarhlutann eftir á-
kveðnum reglum, en það er jafnan
vandasamt verk, ef vel á að takast.
Við metalock-viðgerð verða engin
slík vandamál, þar sem engin upphit-
un á sér þá stað. Innibyrgð átök verða
ekki til þess að draga úr styrk og end-
ingu metalock-saumsins. Að lokinni
sjálfriaðgerðinni þarf aðeins að slípa
burt allar ójöfnur á sprungunni þann-
ig, að útlit vélarhlutans verði gott.
Metalock-aðferðin minnir á það,
þegar tvær kassafjalir eru festar sam-
an hlið við hlið með bylgjusaumi.
Þvert á sprunguna er komið fyrir svo-
nefndum lásum með jöfnu millibili,
sem fer eftir efnisþykkt. Þannig eru
báðar hliðar sprungunnar tengdar
saman, og sprungan getur því ekki
gliðnað í sundur. Auk þessa eru svo
settir svonefndir tappar hlið við hlið í
sjálfa sprunguna endilanga. Tappar
þessir eru með gengjum. Hindra þeir
þannig hliðar sprungunnar í því að
ganga á misvíxl, en auk þess loka þeir
sprungunni, svo að hún verður full-
komlega þétt.
Nánar lýst fer viðgerðin fram sem
hér segir:
Bormót með 5 til 13 götum í beinni
röð (fjöldinn er ætíð oddatala) er
lagt þvert á sprunguna, þannig að
miðgatið er yfir henni miðri. Eftir
bormóti þessu eru boruð jafnmörg
göt inn í stykkið, þannig að dýpt
þeirra verði um % hlutar efnisþykkt-
ar stykkisins á þeim stað, sem borað
er. Á milli gata verður eftir um 2 nnn
þykk brík, sem meitluð er burt, þar
til hæfilega breið rauf tengir saman
öll götin. Gataraðir þessar eru gerðar
með jöfnu millibili, jafnvel nokkuð út
fyrir endamörk sprungunnar, ef búast
28
IÐNAÐARMAL