Neytendablaðið - 01.03.2011, Qupperneq 9

Bakteríustofnar verða ónæmir
Bakteríur sem kallast pneumókokkar eru algengasta ástæða
bakteríu sýkinga í loftvegum, svo sem miðeyrnabólgu hjá börnum.
Lungna bólga af völdum þessara baktería er einnig ein algengasta
dauða orsök aldraðra um allan heim. Nú er svo komið að á Íslandi,
eins og víðar þar sem sýklalyfjanotkunin hefur verið mikil, hefur
allt að helmingur pneumókokka verið skilgreindur sem ónæmur
fyrir sýklalyfjum. Meirihluti barna, sem hefur verið nýlega á
sýklalyfjum, ber síðan þessar bakteríur í nefkoki og getur smitað
önnur börn, m.a. á leikskólunum. Vilhjálmur Ari bendir á að það
þurfi því að beita öflugri aðferðum til að vinna bug á sýkingum,
svo sem að gefa helmingi stærri skammta en áður eða sterkustu
sýklalyf sem völ er á og aðeins er hægt að gefa í æð eða vöðva á
sjúkrahúsum. Vandamálið sé því miklu verra og alvarlegra hér á
landi en í nágrannalöndunum og það tengist meðal annars mikilli
sýklalyfjanotkun ungra barna um árabil.
Þriðja hvert barn fær rör
Tíðni eyrnabólgu í börnum á Íslandi sem meðhöndluð er með
sýkla lyfjum er mjög há en að sögn Vilhjálms Ara fá hátt í 80%
barna eyrnabólgu á fyrstu tveimur aldursárunum og sum oft. Þrátt
fyrir að miðeyrnabólga lagist oftast af sjálfu sér er langalgengast að
hún sé meðhöndluð strax með sýklalyfjum. Endurteknar sýkingar í
börnum geta m.a. leitt til þess að setja þarf rör í hljóðhimnuna. Á
Íslandi fékk þriðja hvert barn á Íslandi rör í hljóðhimnu árið 2003
en um svipað leyti fengu einungis milli 10­20% barna á hinum
Norðurlöndunum rör og aðeins um 4% í Bandaríkjunum.
Sýklalyfjanotkun barna kortlögð
Rannsókn Vilhjáms Ara var framkvæmd í þremur áföngum á
árunum 1992­2003 á 1­6 ára gömlum börnum, búsettum í Hafnar­
firði, Vestmannaeyjum, Bolungarvík og á Egilsstöðum. Mikill
mun ur var á sýklalyfjaávísunum til barna eftir búsetu þeirra.
Minnst var sýklalyfjanotkunin á Egilsstöðum og þar minnkaði hún
um 66% á rann sóknartímanum og var þrisvar sinnum minni en
notk unin í Vestmannaeyjum þar sem sýklalyfjanotkun var mest í
lok rann sóknatímabilsins. Að sama skapi fækkaði aðgerðum þar
sem rör eru sett í hljóðhimnu umtalsvert á Egilsstöðum en fjölgaði í
Vestmanna eyjum. „Þannig voru vísbendingar í rannsókninni um að
með því að fækka meðferðum við miðeyrnabólgu með sýklalyfjum
mætti bæta eyrnaheilsu barna og fækka sýkingum og ástæðum
fyrir röraísetningu. Fyrir utan að draga úr sýklalyfjaónæmi með
skyn samlegri notkun lyfja má sennilega líka draga úr sýkingartíðni
barna þar sem minni inngrip í normalflóruna þýða færri sýkingar í
fram haldinu,“ segir Vilhjálmur Ari.
Markverður árangur á Austurlandi
Að sögn Vilhjálms Ara má fyrst og fremst þakka þennan árangur á
Egilsstöðum óbeinu inngripi sem fólst í fræðslu heilbrigðisstarfsfólks
og upplýsingum til almennings um skynsamlega og markvissa
notkun sýklalyfja, ekki síst þegar um vægar eyrnabólgur barna var
að ræða. „Árangurinn sýnir líka vel hvað hægt er að gera ef vilji
er fyrir hendi og að hægt er að bæta lýðheilsu barna með skyn­
samlegri notkun lyfja.“
Þekking foreldra skiptir máli
Rannsóknin leiddi í ljós að foreldrar eru líklegri til að sækjast eftir
sýklalyfjameðferð, jafnvel gegn kvefi, ef þeir hafa áður fengið
sýklalyfjameðferð fyrir barnið sitt. Foreldrar á Egilsstöðum voru
hins vegar meðvitaðri um afleiðingar ofnotkunar sýklalyfja í
sam bandi við hættu á auknu sýklalyfjaónæmi og voru tilbúnari en
foreldrar á öðrum stöðum að bíða með sýklalyfjagjöf gegn vægum
sýk ingum. „Niðurstöðurnar sýna því glöggt mikilvægi fræðslu og
eftir fylgni, helst hjá sama lækninum sem á þá auðveldara með að
Miðeyrnabólga er einn algengasti kvillinn sem hrjáir íslensk börn.
9 NEYTENDABLA‹I‹ 1. TBL. 2011