Fréttatíminn - 03.07.2015, Blaðsíða 36

Heyannir
É
Ég komst í heyskap um helgina – eða
svona því sem næst. Bændur í minni
gömlu Múlasveit hefðu varla kallað
aðgerðir mínar svo virðulegu nafni – og
allra síst lokahnykkinn, að henda heyinu
– en sláttur var það að minnsta kosti.
Lengi vel börðumst við hjónakornin
gegn torfulögn og öðru fíniríi við sumar-
bústað okkar austur í sveitum, létum
móann halda sér svo ekki þyrfti að hafa
fyrir slætti. Þegar við síðan skipum um
húsnæði í Kópavogi var séð til þess að
kringum nýja húsið væri ekki einn einasti
torfusnepill. Við höfðum fengið nóg af
garðslætti. Sláttuvélina sem við áttum
gáfum við dóttur okkar og tengdasyni,
ungu fólki og fílefldu sem nennir að
tölta á eftir sláttuvél með nokkurra daga
millibili þegar spretta er sem mest yfir
hásumarið.
En allt er í heiminum hverfult. Þegar
barnabörnum fjölgaði voru settar fram
frómar óskir um leiksvæði fyrir börn. Ekki
væri forsvaranlegt að láta ungviðið kút-
veltast í þúfunum austur í sveit. Þar þyrfti
að vera slétt og barnvæn flöt. Hvað gera
amma og afi í slíkri stöðu? Jú, láta undan
og víkja frá prinsippum sínum. Allt fyrir
blessuð barnabörnin. Gröfumaður í sveit-
inni var fenginn í verkið og það mega synir
mínir og tengdasynir eiga að þeir lögðu
fram krafta sína þegar kom að þökulagn-
ingunni.
En gras hefur þá náttúru að spretta, það
veit ég af gamalli reynslu sem smaladreng-
ur vestur á fjörðum. Þar var heyskapur
vitaskuld undirstaða alls, taðan hélt lífinu í
fé, hestum og kúm langar vetrarnætur. Því
verður ekki neitað að það getur verið gam-
an í heyskap þegar vel viðrar og græjur eru
til taks, traktorar og múgavélar. Að vísu
vorum við krakkarnir í sveitinni löngum
stundum með hrífur, rökuðum og rifjuðum
út í eitt. Heyinu þurfti að snúa með gamla
laginu, að minnsta kosti þar sem erfitt var
að koma við vélum. Bændur gripu í orf og
ljá þar sem of þýft var fyrir Fergusoninn.
Ég efast um að slík fornaldartól séu mikið
brúkuð í íslenskum landbúnaði í dag.
Það er góð lykt af nýslegnu grasi – og
ekki síður heyi þegar það þornar. Sú lykt
rifjaðist upp fyrir mér um helgina þegar ég
stóð frammi fyrir stórslætti á flötinni góðu
við sumarbústaðinn. Vandinn er nefnilega
sá að þrátt fyrir að við höfum látið undan
kröfum um garðflöt hef ég í engu sinnt
tækjakaupum til heyskaparins. Stundum
hef ég fengið lánaða bensínsláttuvél hjá
syni mínum og elt hana hring eftir hring.
Nú var staðan hins vegar sú, komið fram
undir júlí, að venjuleg garðsláttuvél réð
vart við verkið. Það var kafgras upp í hné.
Því þurfti stórtækara apparat en venjulega
garðsláttuvél.
Mágur minn sá aumur á mér og mætti
á staðinn á sláttutraktor, sat klofvega á
apparatinu og afgreiddi flötina á tiltölulega
stuttum tíma. Svona traktorar eru þarfa-
þing en kosta sitt. Því hef ég hvorki getað
réttlætt það fyrir sjálfum mér né öðrum
að fjárfesta í svo fínni græju, hef treyst á
sláttuvél sonar míns, eða traktor mágsins
ef dregist hefur úr hömlu að slá.
Heyfengur af flötinni var slíkur, þegar
mágur minn hafði lokið slætti, að bændur
í Múlasveit hefðu verið fullsæmdir af. Minn
betri helmingur ber enda áburð á flötina á
hverju vori, rétt eins og hún þurfi að heyja
fyrir tvær kýr. Mín beið því ærinn starfi við
að raka heyinu saman og sæta það svo hirða
mætti, eins og kallað var í minni gömlu,
góðu sveit. Ekki náði fengurinn þó í galta,
en 11 föng taldi ég á túnblettinum að loknum
heyskap. Þá voru komnar blöðrur milli þum-
alfingurs og vísifingurs á báðum höndum,
þrátt fyrir bærilega vettlinga. Það vantaði
siggið sem myndaðist þegar menn tóku á
þessu fyrir alvöru í sveitinni á sínum tíma.
Hrífugarmurinn var heldur ekki til að
hrópa húrra fyrir, malarhrífa sem hentaði
báglega til heyskapar. Bændur í Skálmardal
gættu þess alltaf að eiga nóg af meðfærileg-
um hrífum. Svo langt man ég að ég sóttist
heldur eftir hrífum með álhaus en tréhaus,
fannst þær léttari. Þannig hrífu á ég ekki en
verð trúlega að fjárfesta í einni, hvort sem
ég læt það eftir mér að kaupa sláttutæki eða
fæ slíkt lánað. Það býðst nefnilega enginn til
að raka þótt viðkomandi geti séð af sláttu-
vél, að minnsta kosti ekki þeir sem fullorðn-
ir eru. Ungir kaupamenn, sem voru í vist hjá
afa og ömmu um helgina, buðust hins veg-
ar til að hjálpa, annar sex ára en hinn nær
þriggja. Þeim fannst gaman í heyskapnum,
rétt eins og afanum þegar hann var í sveit,
en fengu hvorki að sitja á dráttarvélarbretti
né aftan á heyvagni eins og þá tíðkaðist.
Ökutækið sem ég gat boðið sveinunum upp
á var ekki einu sinni vélknúið heldur hjól-
börugarmur, nokkuð ryðgaður. Það kom þó
ekki að sök. Drengirnir hjálpuðu afa sínum
við hirðinguna og fengu í staðinn að liggja
ofan á heyinu í börunum. Ekki var að sjá að
það kætti þá minna en þegar við, borgar-
börnin í sveitinni í gamla daga, fengum að
liggja í heyinu þegar Fergusoninn puðaði
með vagninn heim á leið.
Ég reikna frekar með því að sveinanir
geri meiri og tæknilegri kröfur á hendur
afanum þegar þeir eldast, komi til aðstoðar
við heyskap í framtíðinni. Malarhrífa og
hjólbörur eru kannski ekki alveg málið.
Sennilega þyrfti ekki að dekstra strákana,
þegar fram líða stundir, ef afinn fengi sam-
þykki ömmu og tæki skrefið til fulls – og
splæsti í sláttutraktor.
Hætt er samt við að sá sami afi verði, hér
eftir sem hingað til, einn um að raka.
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
HELGARPISTILL
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i
DrainLine niðurfallsrennur
Tilboð
66.900
Hitastýrð
sturtu blöndunar-
tæki með höfuð-
og handúðara
með nuddi.
32 viðhorf Helgin 3.-5. júlí 2015