Skinfaxi - 01.05.2012, Qupperneq 17

SKINFAXI – tímarit Ungmennafélags Íslands 17
Áætlunarferðir eru frá Selfossi til
allra átta. Auk Reykjavíkur má þar nefna
Gullfoss og Geysi og niður að strönd-
inni til Stokkseyrar, Eyrarbakka og
Þorlákshafnar. Á sumrin eru ferðir í
Þórsmörk og Landmannalaugar, til
Akureyrar, austur um Suðurland og
austur á land, auk margra annarra
staða í byggð og óbyggð. Á Selfossi
eru starfræktar nokkrar ferðaskrif-
stofur.
Framtíðarbær
Selfoss er miðstöð þjónustu og versl-
unar á svæðinu. Með rúmlega sex þús-
und íbúa og í aðeins um 50 kílómetra
fjarlægð frá stærsta markaðssvæði
þjóðarinnar er Selfoss eftirsóttur stað-
ur af mörgum ástæðum. Nálægðin
við höfuðborgarsvæðið hefur í för með
sér að auðvelt er að sækja þangað
nauðsynlega þjónustu en um leið er
byggðin heppilega langt frá skarkala
stórborgarlífsins.
Bærinn hefur vaxið hratt og hefur
íbúafjölgun á milli ára verið langt um-
fram landsmeðaltal. Atvinnulífið á Sel-
fossi er þekkt fyrir stöðugleika. Þetta
hafa margir atvinnurekendur nýtt sér
og valið atvinnustarfsemi sinni stað á
Selfossi. Á sl. 10 árum hefur fyrirtækj-
um og þjónustuaðilum á Selfossi stöð-
ugt fjölgað.
Endimörk
Þjórsárhrauns
Í fjörunni austan við Stokkseyri stend-
ur fólk á endimörkum Þjórsárhrauns
hins mikla sem rann fyrir 8700 árum.
Þetta er stærsta hraun sem runnið hef-
ur á jörðinni frá lokum síðustu ísaldar.
Það kom upp í 20 til 30 km gossprungu
milli Þórisvatns og Veiðivatna og rann
130 kílómetra leið niður að ströndinni.
Hraunið rann einn km út í sjó áður en
það var á endanum stöðvað af köldum
öldum Norður-Atlantshafsins.
Drepstokkshóll
Drepstokkshóll er austan við Óseyrar-
brú yfir Ölfusá. Þar stóð bær Bjarna
Herjólfssonar en hann fann Ameríku
árið 985. Við ósinn er Skipamelur það-
an sem Bjarni lagði líklega upp í ferð-
ina til Ameríku.
Ölfusá
Gakktu yfir Ölfusárbrú, yfir vatnsmesta
fljót á Íslandi. Meðalrennsli árinnar er
384 rúmmetrar á sekúndu á ársgrund-
velli. Við suðurenda brúarinnar, hjá
Tryggvaskála, er skilti sem sýnir flóða-
hæð í þremur mestu flóðum í Ölfusá á
20. öld. Á bökkum Ölfusár er mikil nátt-
úrufegurð og fjölbreytt fuglalíf. Göngu-
leiðir eru á nyrðri bakka árinnar frá
Langanesi og upp í útivistarsvæðið í
Hellisskógi.
Eyrarbakki
Á Eyrarbakka er fjöldi gamalla húsa,
þar á meðal Húsið, frá 1765, sem hýsir
Byggðasafn Árnesinga. Það er elsta
íbúðarhús úr timbri á Suðurlandi og í
hópi elstu húsa landsins. Þar er einnig
Sjóminjasafnið á Eyrarbakka. Í safninu
eru munir frá Eyrarbakka með áherslu
á sjósókn, iðnað og félags- og menn-
ingarsögu síðustu 100 ára. Stærsti og
merkasti safngripurinn er áraskipið
Farsæll sem Steinn Guðmundsson,
skipasmiður á Eyrarbakka, smíðaði
fyrir Pál Grímsson, útvegsbónda í Nesi
í Selvogi.
Þuríðarbúð
Þuríðarbúð er eftirmynd 19. aldar ver-
búðar á Stokkseyri. Búðin stendur þar
sem sjóbúð Þuríðar Einarsdóttur for-
manns er talin hafa staðið og er til
minningar um hana. Þuríður var fædd
árið 1777. Hún fór í sinn fyrsta róður
ellefu ára gömul á bát föður síns en 17
ára varð hún háseti upp á fullan hlut
hjá bróður sínum. Hún stundaði sjóinn
næstu áratugina en hætti árið 1843
sökum heilsubrests. Hún klæddist
karlmannsfötum að jafnaði vegna
sjómennskunnar en til þess þurfti
leyfi sýslumanns.
Fuglafriðlandið í
Flóa
Skoðaðu fuglafriðlandið í Flóa, norð-
an Eyrarbakka. Flæðiengjar og tjarnir
setja svip á friðlandið en það nær með
austurbakka Ölfusár frá Nesósi skammt
norðan Óseyrarbrúar að landamerkj-
um Sandvíkurhrepps í Straumnesi.
Votlendisfuglar einkenna friðlandið
en fuglalífið er sérstaklega auðugt og
tegundaríkt á varptíma. Mikilvægt að
vera vel skóaður og muna eftir sjón-
aukanum og ef til vill handbók um
fugla.
Rjómabúið og
Knarrarósviti
Heimsæktu Rjómabúið á Baugsstöð-
um og skoðaðu Knarrarósvita austan
við Stokkseyri. Rjómabúið er það eina
á landinu sem stendur eftir með öll-
um búnaði. Það tók til starfa árið 1905
og var starfrækt til 1952, lengst allra
rjómabúa á Íslandi, en þegar best lét
voru hátt á þriðja tug rjómabúa starf-
andi víða á landinu. Í rjómabúunum var
framleitt smjör, ostur og annað úr rjóma
sem bændur færðu til búsins. Knarrar-
ósviti er 26 metra hár viti sem stendur
við Knarrarós austan við Stokkseyri.
Hönnun vitans er áhugaverð blanda
af fúnkis- og art nouveau-stíl.
Stóri-Hellir
Heimsæktu Stóra-Helli í Hellislandi,
norðan við Selfoss. Eini íbúi hellisins
er draugur með bláan trefil! Í hellinum
var áður geymt hey en fjárhús var
framan við. Hellirinn myndaðist í lok
jökulskeiðs á ísöld þegar brim svarf
klettinn.
Áhugaverðir staðir í Árborg